Ἡ ναυμαχία αὐτὴ ἦταν ἡ μεγαλύτερη της Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 καὶ ἔλαβαν μέρος 100 Τουρκικά, Αἰγυπτιακά, Ἀλγερινὰ καὶ Τυνησιακὰ πλοῖα ἐναντίον 75 περίπου Ἑλληνικῶν πλοίων. Ὁ Ἰσλαμικὸς στόλος συνετρίβη καὶ μάλιστα συνελήφθη αἰχμάλωτος ὁ ναύαρχος τῆς Τυνησίας.
Ἔλαβε χώρα στις 29 Αὐγούστου 1824 απεναντι ἀπὸ τη Λέρο, ἀνάμεσα στὸν τουρκοαιγυπτιακὸ στόλο, ὑπὸ τὴν ἀρχηγία του Ιμπραήμ καὶ του Χοσρὲφ Πασά, καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ, ποὺ ἀποτελοῦνταν κυρίως ἀπὸ πυρπολικὰ ἀπὸ τὴν Ὕδρα καὶ τις Σπέτσες καὶ ποὺ διοικοῦσε ὀ Ανδρέας Μιαούλης.
Τὴν ναυμαχία παρακολούθησαν πολλοὶ κάτοικοι τῆς Λέρου ἀπὸ τὰ ὑψώματα τοῦ νησιοῦ. Πολλὰ τουρκικὰ πλοῖα χάθηκαν, ἐνῶ ὁ Ὑδραίος Κυριακος Βατικιώτης πυρπολησε μιὰ τυνησιακὴ φρεγάτα. Ὁ Τουρκικὸς στόλος διασπάσθηκε, ἐνῶ μετὰ τὴν πυρπόληση τολμηροὶ ψαράδες πλησίασαν μὲ τὰ καΐκια τους καὶ λαφυραγώγησαν τὸ πεδίο τῆς μάχης. Μὲ τὸ τέλος τῆς μέρας ὁ τουρκικὸς στόλος ἀποσύρθηκε πρὸς την Αλικαρνασσό.
Ἡ ναυμαχία τοῦ Γέροντα ἐξασφάλισε τη Σάμο απο τὸν τουρκικὸ στόλο, ἐνῶ ἀπὸ τὴ μάχη ἔμεινε γνωστὴ ἡ φράση «κάνω τσατάλια» (καταστρέφω) ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ κόλπου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κοντὰ στὸν ὁποῖο ἔγινε ἡ ναυμαχία. Ἂν ἡ ναυμαχία αὐτὴ εἶχε διαφορετικὸ ἀποτέλεσμα θὰ εἶχε καταστραφεῖ πιθανότατα ἡ Σάμος μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὁλοκληρωθεῖ τὸ σχέδιο τῶν Ὀθωμανῶν γιὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ ναυτικοῦ των Ἑλλήνων πρὶν τὴν εἰσβολή τους στὴν Πελοπόννησο ἀπὸ τὴ θάλασσα. Στὰ πλαίσια αὐτοῦ του σχεδίου καταστράφηκαν τὰ Ψαρὰ ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ στόλο καὶ ἡ Κάσος ἀπὸ τὸν Αἰγυπτιακὸ στόλο, ἐνῶ νωρίτερα εἶχε καταπνιγεῖ ἡ ἐπανάσταση στὴν Κρήτη. Ἡ ἥττα αὐτὴ ἦταν ἡ μεγαλύτερη στὴν ἱστορία τοῦ Ὀθωμανικοῦ ναυτικοῦ ἂν ληφθεῖ ὑπόψη ὅτι τὰ Ἑλληνικὰ πλοῖα δὲν ἦταν πολεμικὰ ἀλλὰ ἐμπορικὰ ἐξοπλισμένα. Παρ’ ὅλο ποὺ ἡ Σάμος σώθηκε καὶ μετὰ τὴν Ἐπανάσταση, μολονότι δὲν ἑνώθηκε μὲ τὴν Ἑλλάδα ἔμεινε ἀνεξάρτητη, οἱ Ὀθωμανοὶ συνέχισαν τὴν ἐκτέλεση τοῦ σχεδίου τους μὲ τὴν εἰσβολὴ τοῦ Ἰμπραὴμ στὴν Πελοπόννησο τὴν ἑπόμενη χρονιά.
Ἔλαβε χώρα στις 29 Αὐγούστου 1824 απεναντι ἀπὸ τη Λέρο, ἀνάμεσα στὸν τουρκοαιγυπτιακὸ στόλο, ὑπὸ τὴν ἀρχηγία του Ιμπραήμ καὶ του Χοσρὲφ Πασά, καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ, ποὺ ἀποτελοῦνταν κυρίως ἀπὸ πυρπολικὰ ἀπὸ τὴν Ὕδρα καὶ τις Σπέτσες καὶ ποὺ διοικοῦσε ὀ Ανδρέας Μιαούλης.
Τὴν ναυμαχία παρακολούθησαν πολλοὶ κάτοικοι τῆς Λέρου ἀπὸ τὰ ὑψώματα τοῦ νησιοῦ. Πολλὰ τουρκικὰ πλοῖα χάθηκαν, ἐνῶ ὁ Ὑδραίος Κυριακος Βατικιώτης πυρπολησε μιὰ τυνησιακὴ φρεγάτα. Ὁ Τουρκικὸς στόλος διασπάσθηκε, ἐνῶ μετὰ τὴν πυρπόληση τολμηροὶ ψαράδες πλησίασαν μὲ τὰ καΐκια τους καὶ λαφυραγώγησαν τὸ πεδίο τῆς μάχης. Μὲ τὸ τέλος τῆς μέρας ὁ τουρκικὸς στόλος ἀποσύρθηκε πρὸς την Αλικαρνασσό.
Ἡ ναυμαχία τοῦ Γέροντα ἐξασφάλισε τη Σάμο απο τὸν τουρκικὸ στόλο, ἐνῶ ἀπὸ τὴ μάχη ἔμεινε γνωστὴ ἡ φράση «κάνω τσατάλια» (καταστρέφω) ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ κόλπου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κοντὰ στὸν ὁποῖο ἔγινε ἡ ναυμαχία. Ἂν ἡ ναυμαχία αὐτὴ εἶχε διαφορετικὸ ἀποτέλεσμα θὰ εἶχε καταστραφεῖ πιθανότατα ἡ Σάμος μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὁλοκληρωθεῖ τὸ σχέδιο τῶν Ὀθωμανῶν γιὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ ναυτικοῦ των Ἑλλήνων πρὶν τὴν εἰσβολή τους στὴν Πελοπόννησο ἀπὸ τὴ θάλασσα. Στὰ πλαίσια αὐτοῦ του σχεδίου καταστράφηκαν τὰ Ψαρὰ ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ στόλο καὶ ἡ Κάσος ἀπὸ τὸν Αἰγυπτιακὸ στόλο, ἐνῶ νωρίτερα εἶχε καταπνιγεῖ ἡ ἐπανάσταση στὴν Κρήτη. Ἡ ἥττα αὐτὴ ἦταν ἡ μεγαλύτερη στὴν ἱστορία τοῦ Ὀθωμανικοῦ ναυτικοῦ ἂν ληφθεῖ ὑπόψη ὅτι τὰ Ἑλληνικὰ πλοῖα δὲν ἦταν πολεμικὰ ἀλλὰ ἐμπορικὰ ἐξοπλισμένα. Παρ’ ὅλο ποὺ ἡ Σάμος σώθηκε καὶ μετὰ τὴν Ἐπανάσταση, μολονότι δὲν ἑνώθηκε μὲ τὴν Ἑλλάδα ἔμεινε ἀνεξάρτητη, οἱ Ὀθωμανοὶ συνέχισαν τὴν ἐκτέλεση τοῦ σχεδίου τους μὲ τὴν εἰσβολὴ τοῦ Ἰμπραὴμ στὴν Πελοπόννησο τὴν ἑπόμενη χρονιά.
