Ο πληθυσμός των πόλεων με περισσότερους από 50.000 κατοίκους ξεπερνά πλέον τα 5,5 εκατομμύρια.
Τα δύο τρίτα της χώρα μας εγκαταλείφθηκαν.
Η πληθυσμιακή όμως εγκατάλειψη είναι μόνο η μία πλευρά.
Χειρότερη κατά την γνώμη μου, είναι η εγκατάλειψη της παραγωγικής κληρονομιάς: Από την δεκαετία του 50, με μία άνευ προηγουμένου πολιτισμική προπαγάνδα, οι έννοιες «τσοπάνος», «αγρότης», «βλάχος», «χωριάτης», ταυτίστηκαν με την αγραμματοσύνη και την οπισθοδρόμηση.
Έγιναν συνώνυμα του πρωτογονισμού, του άξεστου, της αφέλειας και της κουτοπονηριάς.
Ο νέος άνθρωπος, που ήθελε να μορφωθεί, να οραματιστεί, να αναζητήσει την καινοτομία, δεν μπορούσε να είναι τσοπάνος, δεν μπορούσε να είναι χωριάτης.
Ενώ λοιπόν οι τσοπάνηδες της Ελβετίας ή της Αυστρίας της Γερμανίας ή της Ολλανδίας εκσυγχρονίζονταν και μπήκαν δυναμικά στον 21ο αιώνα, στην Ελλάδα τα επαγγέλματα αυτά ταυτίστηκαν με τα γηρατειά ή την έλλειψη φιλοδοξίας.
Το επαγγελματικό λοιπόν δυναμικό του πρωτογενούς τομέα δεν αδυνάτισε μόνο πληθυσμιακά, αλλά και ποιοτικά!
ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού υπήρξε καθοριστικός παράγοντας στην μη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων: αντί να επενδυθούν στην ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, διοχετεύτηκαν κυρίως στην ψηφοθηρία του πελατειακού καθεστώτος.
Φτάσαμε σε ακραίες περιπτώσεις, να επιδοτείται έκταση με 10.000€, χωρίς να παράγει απολύτως τίποτα!
Μετά το 1989, η είσοδος στην ελεύθερη αγορά των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, με χαμηλά κόστη, αλλά πολύ υψηλή τεχνογνωσία, συντελεί στην ραγδαία μείωση του αγροτικού ΑΕΠ.
Τέλος η παγκοσμιοποίηση έφερε στην αγορά προϊόντα σε τιμές αδιανόητες για τον Έλληνα παραγωγό: Η τιμή του κατεψυγμένου χυμού που φτάνει από χώρες της Λατινικής Αμερικής, δεν καλύπτει ούτε τις αμοιβές για την συλλογή εσπεριδοειδών στην Ελλάδα.
Έτσι, σημαντικό ποσοστό καλλιεργήσιμης γης, ακόμα και δενδρωδών καλλιεργειών, εγκαταλείφθηκαν και σχολάζουν:
• Δημόσιες γαίες, και μοναστικά ή εκκλησιαστικά κτήματα, που παλιά παραχωρούνταν σε ακτήμονες, μένουν στα αζήτητα.
• Γη συνεταιρισμών υπό εκκαθάριση, μνημείων του πελατειακού καθεστώτος.
• Ιδιωτικές εκτάσεις, που οι σημερινές τιμές παραγωγού καθιστούν ασύμφορη την εκμετάλλευσή τους.
ΤΙ ΑΞΙΖΟΥΝ ΟΙ ΣΧΟΛΑΖΟΥΣΕΣ ΓΑΙΕΣ;
Η σχολάζουσα γεωργική γη είναι ένας γίγαντας αξίας πολλών δισεκατομμυρίων.
Τα προϊόντα της ελληνική γης, γίνονται ασυναγώνιστα στις διεθνείς αγορές, όταν οι καλλιεργητές αξιοποιήσουν την μοναδικότητα του ελληνικού μικροκλίματος και του γεωλογικού υποβάθρου. Αυτό που λείπει είναι ο ανθρώπινος παράγοντας:
• Λείπει σε μεγάλο βαθμό ο εκσυγχρονισμός και η καινοτομία.
• Λείπουν τα σύγχρονα agrilogistics που θα εξασφαλίζουν στο διεθνές λιανεμπόριο σταθερές ποσότητες προϊόντων.
• Λείπουν οι δυναμικές διεπαγγελματικές ενώσεις, που θα αποκλείουν την νοθεία και τις ελληνοποιήσεις, που δυσφημούν τα ελληνικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές, αλλά και στους ξένους επισκέπτες της χώρας μας.
• Το ανθρώπινο δυναμικό στην ύπαιθρο ήταν σε σημαντικό βαθμό είτε γερασμένο, είτε δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις.
Οι σχολάζουσες γαίες απαξιώνονται, όσο δεν υπάρχουν άνθρωποι για να τις αξιοποιήσουν.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΑΝΕΡΓΩΝ ΣΤΙΣ ΠΑΤΡΟΓΟΝΙΚΕΣ ΕΣΤΙΕΣ;
Ένας ακόμα γίγαντας που κοιμάται είναι οι άνεργοι και κυρίως οι νέοι!
Γιατί όμως οι νέοι αυτοί δεν στρέφονται στον πρωτογενή τομέα;
Η επιστροφή αυτή δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η παραγωγική διαδικασία απαιτεί εξειδικευμένη γνώση.
Απαιτείται αρχικό κεφάλαιο για τις πρώτες ύλες και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.
Τέλος, η διάθεση των προϊόντων απαιτεί εμπειρία και επιχειρηματικότητα. Ελάχιστοι άνεργοι έχουν τέτοιες δυνατότητες.
Η απάντηση στις παραπάνω προκλήσεις είναι οι πόροι της κοινωνικής οικονομίας: Άνεργοι εργάτες, επιστήμονες διαφορετικών πεδίων, μπορούν με την συνδρομή των ελληνικών πανεπιστημίων να αναλάβουν καινοτόμα σχέδια για αξιοποίηση των σχολαζουσών γαιών, αρκεί να μπορούσαν να εξασφαλίσουν για λίγα χρόνια ένα σταθερό εισόδημα, μέχρι να αποδώσει το νέο ξεκίνημα.
Γιάννης Τσιρώνης
