Από τη στιγμή που ο
Ερτνογάν βρέθηκε στο τιμόνι της Τουρκίας, έγινε εμφανής μια σταδιακή,
αλλά συνεχώς αυξανόμενη, στροφή της χώρας προς το Ισλάμ.
Αρχικά με το
δόγμα του «Νέο-Οθωμανισμού» και στην συνέχεια με απανωτές αλλαγές στο
εσωτερικό, η κυβέρνηση Ερντογάν μετέτρεψε την Τουρκία από μια κοσμική
χώρα, σε μια χώρα που θυμίζει όλο και περισσότερο Ιράν.
Του Πάνου Μητρονίκα
Το αρχικό «Νέο-Οθωμανικό» μοντέλο έδειχνε στην κατεύθυνση της μετατροπής της Τουρκίας σε περιφερειακή «υπερδύναμη» με στόχους περισσότερο εθνικούς. Με την εμφάνιση όμως του «Ισλαμικού Κράτους» (ΙΚ), το μοντέλο και οι στόχοι αυτοί φαίνεται να άλλαξαν προς μια λιγότερο εθνική και περισσότερο Ισλαμική κατεύθυνση.
Το αρχικό «Νέο-Οθωμανικό» μοντέλο έδειχνε στην κατεύθυνση της μετατροπής της Τουρκίας σε περιφερειακή «υπερδύναμη» με στόχους περισσότερο εθνικούς. Με την εμφάνιση όμως του «Ισλαμικού Κράτους» (ΙΚ), το μοντέλο και οι στόχοι αυτοί φαίνεται να άλλαξαν προς μια λιγότερο εθνική και περισσότερο Ισλαμική κατεύθυνση.
Ο νέος ρόλος της Τουρκίας
Τον Σεπτέμβριο του 2014, δύο εβδομάδες πριν από την μάχη του Κομπάνι,
και όταν η Τουρκία ήταν ακόμα σχετικά ουδέτερη, σε άρθρο μου σχετικά με
τον ρόλο της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας» [1] είχα αναφέρει:
«Ερωτηματικό ακόμα αποτελεί ο ρόλος της Τουρκίας που με τον
Ερντογάν στο τιμόνι έχει δεθεί στο άρμα της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας»
(ΜΑ) και του Κατάρ αλλά παράλληλα φαίνεται να θέλει και η ίδια έναν
ηγετικό ρόλο στις εξελίξεις. Θα ακολουθήσει την ροή; Θα βρεθεί απέναντι
στην ΜΑ και το ISIL; Θα παρατηρεί τις εξελίξεις φοβούμενη την
αντίδραση της Δύσης και την πιθανή ευθυγράμμιση της με τους Κούρδους;
Είναι μήπως η Τουρκία η στρατηγική εφεδρεία της ΜΑ για την ΕΕ; Οι
καταστάσεις δείχνουν ότι πολύ σύντομα θα αναγκαστεί να πάρει θέση και
πρόβλεψη του γράφοντος είναι ότι θα ταχθεί με την ΜΑ.»
Δύο βδομάδες μετά, η Τουρκία πήρε δειλά-δειλά την πρώτη της θέση υπέρ
του ΙΚ, στην πολιορκία του Κομπάνι, σαμποτάροντας ουσιαστικά με κάθε
τρόπο την άμυνα των Κούρδων. Έκτοτε φρόντισε με κάθε τρόπο να υποστηρίξει το ΙΚ, είτε μέσω στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας,
είτε με το να επιχειρεί ανοιχτά εναντίων των Κούρδων μαχητών, είτε με
το να καθυστερεί και να προβάλει εμπόδια σε όποιες δυτικές επιχειρήσεις,
είτε τέλος με την υποστήριξη της ροής μεταναστών προς της Ευρώπη τους
τελευταίους μήνες.
Αξίζει να αναφέρουμε εδώ ότι η όλη αυτή στάση της Τουρκίας, σε αυστηρά Ισλαμικούς όρους, δεν συμβαδίζει με το «Νέο-Οθωμανικό» όραμα της ηγέτιδας δύναμης.
Αντιθέτως ισοδυναμεί με πλήρη «υποταγή» στο νέο Χαλιφάτο και παραδοχή
ότι αυτό εκπροσωπεί σαν ύψιστη αρχή την μουσουλμανική Ούμα.
Αυτό είναι ανάλογο με την αποδοχή του Χαλιφάτου, επίσης σε δεύτερο
χρόνο, από σειρά Ισλαμικών οργανώσεων. Αλλά η βαρύτητα του είναι απείρως
μεγαλύτερη καθώς στην περίπτωση της Τουρκίας μιλάμε για μια χώρα, και μάλιστα τεχνολογικά, οικονομικά και στρατιωτικά πολύ ανεπτυγμένη.
Επιπροσθέτως, μια χώρα που βρίσκεται εντός του ΝΑΤΟ, γνωρίζει τις
πρακτικές και τις κινήσεις της Δύσης, και συμμετέχει ενεργά ή ως
παρατηρητής σε πληθώρα διεθνών οργανισμών, με ότι συνεπάγεται αυτό.
Η
σημερινή πολεμική κίνηση κατά της Ρωσία δείχνει ότι ο Ερντογάν πλέον δεν
υπολογίζει ούτε καν το μέλλον της ίδιας της Τουρκίας μπροστά το μέλλον
του Ισλάμ και του νέου Χαλιφάτου. Η Τουρκία είναι απλά ένα μέσο για το
Ισλαμικό του όραμα.
Το ΝΑΤΟ πολύ πρόσφατα δείχνει να κατάλαβε ότι η Τουρκία δεν είναι πια στο στρατόπεδο του,
αλλά όχι στον βαθμό που χρειάζεται. Για αυτό ίσως και δεν αντέδρασε
όπως έπρεπε. Το μόνο που έκανε, τουλάχιστον σε επίσημο επίπεδο, ήταν το
να μην αντιπαρατεθεί με την Ρωσία, στην επέμβαση της τελευταίας στην
Συρία.
Μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, η Δύση πλέον συντάχθηκε και
επισήμως με την Ρωσία στον αγώνα κατά του ΙΚ. Ήδη επιχειρούν μαζί
Αμερικανικά, Ευρωπαϊκά και Ρωσικά αεροσκάφη, ενώ στο έδαφος οι κύριες δυνάμεις που εκπροσωπούν την Δύση είναι οι Κούρδοι.
Παράλληλα η Ευρώπη κλείνει τα σύνορα της στις ροές μεταναστών που
έστελνε η Τουρκία, πράγμα που ανατρέπει τον όποιο σχεδιασμό διαφυγής
μελών του ΙΚ προς την Δύση. Τέλος, και ίσως πιο σημαντικό από όλα, η
Γαλλία προτίμησε να κάνει χρήση του άρθρου 42 της συνθήκης της
Λισαβώνας αντί για το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, πράγμα που αφήνει την Τουρκία
εκτός των στρατιωτικών επιχειρήσεων των δυτικών δυνάμεων.
Η
Τουρκία, βλέποντας ότι ο ρόλος της περιορίστηκε από το ΝΑΤΟ και ότι δεν
έχει άλλες δυνατότητες έμμεσης εμπλοκής, έκανε το αδιανόητο για
οποιαδήποτε χώρα του ΝΑΤΟ. Κατέρριψε Ρωσικό αεροσκάφος. Και μάλιστα
χωρίς κανένα προφανή λόγο.
Η κίνηση αυτή, εκτός από πράξη κήρυξης πολέμου, ταυτόχρονα βάζει
φρένο στη συνεργασία του ΝΑΤΟ με την Ρωσία και σίγουρα θα δοκιμάσει τις
δομές και τις διαδικασίες της Συμμαχίας. Ιδίως αν η Ρωσία απαντήσει και η
Τουρκία κάνει χρήση του άρθρου 5.
Σε αυτή την περίπτωση, όλες οι δυτικές χώρες που τώρα συντάσσονται με
την Ρωσία κατά του ΙΚ, θα κληθούν να υπερασπιστούν την Τουρκία απέναντί
της. Αν δεν συμβεί αυτό, τότε η Συμμαχία θα πρέπει να αποβάλει την
Τουρκία ή να διαλυθεί, αφού θα παραβιάζει ίσως την βασικότερη αρχή που
επιβάλει η ύπαρξη της.
Δεν μπορώ να προβλέψω το τι θα ακολουθήσει αλλά πιστεύω ότι η Τουρκία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μόλις αυτοκτόνησε.
Ακόμα και αν η Μόσχα δεν απαντήσει (πράγμα απίθανο), η κίνηση της
Τουρκίας στην παρούσα περίπτωση και με το τρέχων διεθνές κλίμα κατά του
ΙΚ, θα την οδηγήσει σε διεθνή απομόνωση, περιθωριοποίηση στο ΝΑΤΟ, άτυπο
ή και επίσημο εμπάργκο όπλων, πιθανό εμπάργκο ενέργειας και εμπορικών
συναλλαγών από την Ρωσία, και τέλος οικονομική κατάρρευση.
Η Τουρκία μπορεί να μην έγινε ακόμα Ιράν ως προς το εσωτερικό της,
όμως πιθανότατα μόλις πήρε την θέση του Ιράν στην διεθνή πολιτική και
οικονομική σκηνή. Και δυστυχώς η Ελλάδα δεν έχει την ηγεσία που απαιτεί
αυτή η συγκυρία.
