Ο Αγιος Νικόλαος θεωρείται ο
προστάτης των ναυτικών, διότι στον βίο του αναφέρονται θαύματα που έχουν
σχέση με τη θάλασσα.
Δεν είναι τυχαίο που στα πλοία, εμπορικά και πολεμικά, υπάρχει η εικόνα του. Στο θωρηκτό «Αβέρωφ» όμως βρίσκεται ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Αγιο Νικόλαο. Για κάποιους αυτό προστάτευσε το πλοίο και ήταν ο λόγος που δεν έχασε ούτε μία μάχη.
«Τα χριστιανικά αισθήματα της τότε ελληνικής κοινωνίας αλλά και οι προσωπικές πεποιθήσεις των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού και όχι μόνο του Π. Κουντουριώτη φρόντισαν ώστε στο νέο εύδρομο του στόλου, το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», να υπάρχει εκκλησία επί του καταστρώματος, παρότι δεν προβλεπόταν από τα αρχικά σχέδια του πλοίου, τα οποία προσαρμόστηκαν κατόπιν σχετικής επιθυμίας και παραγγελίας του Πολεμικού Ναυτικού» περιγράφει ο αρχιμανδρίτης Ιουστίνος Μαρμαρινός, συνταγματάρχης (ΣΙ) ιερέας ΓΕΝ. Το εκκλησάκι έγινε στο σημείο που ήταν σχεδιασμένη η πυριταποθήκη. Πρόκειται για το μοναδικό πολεμικό πλοίο με ναό και μάλιστα πάντα υπηρετούσε ιερέας, ο οποίος ήταν ο τρίτος στην αρχαιότητα σε βαθμό.
Δεν είναι τυχαίο που στα πλοία, εμπορικά και πολεμικά, υπάρχει η εικόνα του. Στο θωρηκτό «Αβέρωφ» όμως βρίσκεται ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Αγιο Νικόλαο. Για κάποιους αυτό προστάτευσε το πλοίο και ήταν ο λόγος που δεν έχασε ούτε μία μάχη.
«Τα χριστιανικά αισθήματα της τότε ελληνικής κοινωνίας αλλά και οι προσωπικές πεποιθήσεις των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού και όχι μόνο του Π. Κουντουριώτη φρόντισαν ώστε στο νέο εύδρομο του στόλου, το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», να υπάρχει εκκλησία επί του καταστρώματος, παρότι δεν προβλεπόταν από τα αρχικά σχέδια του πλοίου, τα οποία προσαρμόστηκαν κατόπιν σχετικής επιθυμίας και παραγγελίας του Πολεμικού Ναυτικού» περιγράφει ο αρχιμανδρίτης Ιουστίνος Μαρμαρινός, συνταγματάρχης (ΣΙ) ιερέας ΓΕΝ. Το εκκλησάκι έγινε στο σημείο που ήταν σχεδιασμένη η πυριταποθήκη. Πρόκειται για το μοναδικό πολεμικό πλοίο με ναό και μάλιστα πάντα υπηρετούσε ιερέας, ο οποίος ήταν ο τρίτος στην αρχαιότητα σε βαθμό.
«Η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου επέδρασε ουσιαστικά στην ψυχολογία του πληρώματος και συνετέλεσε στην επιτυχία της αποστολής του. Καθ' όλη τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, επέβαινε του πλοίου στρατιωτικός ιερέας ως κανονικό μέλος του πληρώματος και λειτουργούσε Κυριακές και γιορτές». Στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου τελέσθηκαν και μυστήρια, όπως γάμοι και βαπτίσεις, ιδιαίτερα παιδιών ομογενών κατά τα ταξίδια του θωρηκτού στη βόρεια Αφρική.
Στις 8 Ιουνίου 1912 η Ιερά Σύνοδος διόρισε εφημέριο του πλοίου τον αρχιμανδρίτη και μετέπειτα Μητροπολίτη Σπάρτης Διονύσιο Δάφνο. Ο ιερέας, θέλοντας να συμβάλει και στην καλλιέργεια της χριστιανικής πίστης και της θρησκευτικότητας του πληρώματος, πραγματοποιούσε κατά καιρούς διάφορες ομιλίες. Στο ημερολόγιο του κυβερνήτη του πλοίου αναφέρεται ότι ο π. Διονύσιος ήταν ουσιαστικός συνεργάτης του στην επίτευξη της πειθαρχίας και ομοψυχίας στο πολυμελές πλήρωμα, το οποίο είχε επιδείξει παλαιότερα κρούσματα απειθαρχίας. Ήταν λογικό, άλλωστε, σε ένα πλήρωμα 1.200 μελών να υπάρχουν αντιθέσεις και διαφορές.
Ο σημερινός κυβερνήτης του θωρηκτού «Αβέρωφ» πλοίαρχος Σωτήριος Χαραλαμπόπουλος χαρακτηρίζει το πλοίο «το ιερότερο κειμήλιο που έχουμε στη νεότερη εποχή. Είναι το πλοίο που με τον ναύαρχο Κουντουριώτη απελευθέρωσε το Αιγαίο στους Βαλκανικούς Πολέμους την περίοδο 1912-1913».
Μιλώντας στην «Ορθόδοξη Αλήθεια», ο κ. Χαραλαμπόπουλος αναφέρει ότι «επί 104 συνεχόμενα χρόνια είναι το μόνο κομμάτι ελληνικής επικράτειας που δεν έχει υποστείλει την ελληνική σημαία. Δεν υπάρχει ελληνικό έδαφος -κάθε πλοίο είναι έδαφος- που να έχει συνεχόμενα 104 χρόνια την ελληνική σημαία. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έφυγε με άλλα πλοία και πήγαν στη Μέση Ανατολή, για να συνεχίσουν εκεί τον αγώνα. Ολα διαλύθηκαν εκτός από το “Αβέρωφ”».
Ο ιερέας είχε πολύ σημαντικό έργο. Η συμβολή του, κυρίως στις δύσκολες στιγμές, ήταν καθοριστική. Βρίσκονταν πάντα δίπλα στο πλήρωμα, στα λεβητοστάσια, στα μηχανοστάσια, κοντά στους ναύτες, για να τους εμψυχώνει, αλλά και σε περιόδους ανάπαυλας μάζευε τα αναλφάβητα ναυτάκια και τους μάθαινε ανάγνωση και γραφή. Ο ρόλος του ήταν καίριος.
Το σημάδι από τον Θεό
Ο Άγιος Νικόλαος πάντοτε προστάτευε το πλοίο, αναφέρουν μαρτυρίες. «Παραμονές της ναυμαχίας της Έλλης, ένας υποκελευστής καθάριζε το πλοίο με έναν κουβά. Μόλις τελείωσε, ξάπλωσε να κοιμηθεί και, όταν ξύπνησε, είδε συγκλονισμένος επάνω στον κουβά σχηματισμένο το πρόσωπο ενός Αγίου» περιγράφει ο κυβερνήτης του «Αβέρωφ» κ. Χαραλαμπόπουλος και συνεχίζει: «Η συγκίνηση όλων ήταν φανερή, κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την εικόνα, ήταν πράγματι η μορφή ενός Αγίου. Συγκλονισμένοι, πήραν τον κουβά και πήγαν στον Κουντουριώτη, ο οποίος ήταν βαθιά θρησκευόμενος. Με δάκρυα στα μάτια, ο κυβερνήτης είπε ότι αυτό είναι ένα σημάδι από τον Θεό ότι θα κερδίσουμε τη μάχη. Και, πράγματι, έτσι έγινε. Γι’ αυτό και ο Κουντουριώτης διέταξε μετά τη θριαμβευτική νίκη να γίνει λιτανεία. Στη συνέχεια, ο κουβάς τοποθετήθηκε στο εκκλησάκι. Ιερέας τότε ήταν ο Δάφνος, ο οποίος, όταν το 1915 έγινε Μητροπολίτης Σπάρτης, πήρε τον κουβά μαζί του. Το 1937 ο βασιλεύς πήγε επίσκεψη στη Σπάρτη και, όταν ο Μητροπολίτης του εξήγησε την ιστορία, ο βασιλιάς του ζήτησε να επιστρέψει τον κουβά στο πλοίο, όπου και ανήκει. Σήμερα μπορεί όποιος θέλει να δει στο “Αβέρωφ” τον κουβά με τη μορφή του Αγίου». Αυτό ήταν ένα από τα θαύματα που καταγράφονται στο ημερολόγιο του πλοίου.
Ο Κουντουριώτης ευλογούσε το πλήρωμα με έναν ξύλινο σταυρό. «Ο,τι πετυχαίνω είναι από τον Θεό» έλεγε.
Στο θωρηκτό «Αβέρωφ» ο εφημέριος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα και την κατέλαβαν. Ενώ ο στόλος προσπαθούσε να φύγει για τη Μέση Ανατολή, διετάχθη από το Ελληνικό Αρχηγείο να αυτοβυθιστεί το «Αβέρωφ», διότι οι αρμόδιοι πίστευαν ότι, αν έφευγε σε ανοιχτό πέλαγος, θα βυθιζόταν από τους εχθρούς. Ο ιερέας Παπανικολόπουλος ηγήθηκε -με τη συμβολή αξιωματικών-, ώστε το πλήρωμα να αντιδράσει και να μην ενδώσει στην εντολή.
Μεγάλη Πέμπτη βράδυ οδήγησαν το πλοίο κρυφά προς τον Αργοσαρωνικό, φτιάχνοντας παράλληλα έναν σιδερένιο σταυρό. Ο εφημέριος του πλοίου π. Διονύσιος Παπανικολόπουλος, μετά τον ναύαρχο Κουντουριώτη, έχει συνδέσει το όνομά του με την ιστορία του πλοίου.
Ο κ. Χαραλαμπόπουλος μας εξηγεί ότι ο ναύαρχος Κουντουριώτης θεωρούσε πως ό,τι κάνει και ό,τι πετυχαίνει δεν πραγματοποιούνται από τον ίδιο, αλλά επειδή το ήθελε ο Θεός. Μας μεταφέρει ακόμα ένα περιστατικό: «Είχε βγει ο τουρκικός στόλος από τα Δαρδανέλια και ο ελληνικός στόλος κινούνταν για να τον συναντήσει. Ο Κουντουριώτης ζήτησε να του φέρουν από το εκκλησάκι ένα κουτί, το οποίο είχε μέσα έναν ξύλινο σταυρό. Με τον σταυρό γύρισε όλο το πλοίο και ευλόγησε όλο το πλήρωμα. Ανέβηκε στην κόντρα γέφυρα, ακούμπησε τον σταυρό και είπε: “Εδώ που ακουμπά ο σταυρός τούρκικο βλήμα να μην ακουμπήσει”. Πραγματικά, οι τουρκικές δυνάμεις έριξαν 1.800 βλήματα εναντίον του “Αβέρωφ”, αλλά πέτυχαν το πλοίο μόνο τα 15».
Ύστερα από όλα αυτά δεν θα μπορούσε κανείς να αμφισβητήσει ότι προστάτης του πλοίου είναι ο Άγιος Νικόλαος. Ακόμη και σήμερα, ο Άγιος δηλώνει την παρουσία του. Πριν από περίπου δύο χρόνια επισκέφθηκε το «Αβέρωφ» ο Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος, ο οποίος, μετά την ξενάγηση από τον κυβερνήτη, είπε πως κάποια στιγμή θα του στείλει κάτι. Μια εβδομάδα αργότερα θα πραγματοποιούνταν στο πλοίο μια εκδήλωση για την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας. Σημειώνοντας τις εκκρεμότητες για την ημέρα της εκδήλωσης, ο κυβερνήτης σκέφτηκε ότι λείπει από την αίθουσα μια εικόνα του Αγίου Νικολάου. Έγραψε, λοιπόν, σε ένα μικρό χαρτί «εικόνα Αγίου Νικολάου για το καρέ», με σκοπό να το δώσει στον αρμόδιο, ώστε να το τακτοποιήσει. Μπαίνοντας στην αίθουσα και τη στιγμή που φώναξε τον υπεύθυνο να του δώσει το χαρτί, τον πλησίασε ένας ναύτης και του έδωσε ένα πακέτο, το οποίο μόλις είχε φτάσει από τον Μητροπολίτη Σύρου. Ήταν μια εικόνα του Αγίου Νικολάου. «Τίποτε, τελικά, δεν είναι σύμπτωση» μας λέει ο κυβερνήτης, θεωρώντας ότι το επαναλαμβανόμενο γεγονός παύει να είναι τυχαίο.
Από το 1987 το πλοίο βρίσκεται στο Φάληρο και λειτουργεί ως μουσείο. Μαθητές και τουρίστες το επισκέπτονται καθημερινά. Το πλήρωμα τους υποδέχεται και τους ξεναγεί στους επισκέψιμους χώρους. Μία φορά τον μήνα γίνεται αγιασμός από τον π. Ιουστίνο Μαρμαρινό, ενώ στις μεγάλες εορτές και επετείους τελείται στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου θεία λειτουργία και δοξολογία.
Το θαύμα της ασημένιας εικόνας
Άλλη μία μαρτυρία όμως φανερώνει ότι ακόμη μία νίκη οφείλεται στη δύναμη της πίστης. Το 1942 ο Άγγλος διοικητής, που ήταν υπεύθυνος για την περιοχή του Ινδικού Ωκεανού, κάλεσε τον κυβερνήτη του «Αβέρωφ» και του ζήτησε να συνοδεύσει 70 εμπορικά πλοία, λέγοντάς του μάλιστα πως, επειδή η απειλή είναι γνωστή, θα ήταν ικανοποιημένοι αν κατάφερναν να φτάσουν τα μισά εμπορικά στον προορισμό τους. Ο κυβερνήτης του πλοίου εξιστορεί: «Λόγω της ζέστης, για να δροσιστούν, έβγαζαν τα στρώματα και κοιμόντουσαν στο κατάστρωμα. Ένα βράδυ ο Παπανικολόπουλος είχε βγάλει το στρώμα του στην πρύμνη και κοιμόταν. Ξαφνικά, τον ξύπνησε ένας επαναλαμβανόμενος θόρυβος. Σηκώθηκε και είδε κάτι να ασημίζει μέσα στο νερό και να ακουμπάει στο πλοίο. Φώναξε στη γέφυρα να σταματήσουν και κατέβηκε ο ίδιος να δει τι ήταν αυτό που προκαλούσε τον θόρυβο. Εκείνο που αντίκρισε ήταν μια ασημένια εικόνα του Αγίου Νικολάου, η οποία με έναν ανεξήγητο τρόπο βρέθηκε στην θάλασσα και ακολουθούσε το πλοίο. Όλο το πλήρωμα με βουρκωμένα μάτια έδειξε στον κυβερνήτη την εικόνα, ο οποίος αμέσως ζήτησε να γίνει λειτουργία και λιτανεία. Ο Άγιος Νικόλαος ήταν στο πλευρό τους.Έκαναν 3.500 μίλια και δεν χάθηκε ούτε ένα εμπορικό!
του Μάκη Αδαμόπουλου- από την εβδομαδιαία εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια
