Στις 26 Οκτωβρίου η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του αγίου μεγαλομάρτυρα Δημητρίου του Μυροβλύτου.
Ο άγιος Δημήτριος τιμάται σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο και βεβαίως τιμάται και στην πόλη μας το Διδυμότειχο. Είναι σε όλους γνωστό το προσκυνητάρι του αγίου το οποίο βρίσκεται επάνω στο κάστρο και κοντά στις πύλες της γέφυρας. Εκεί κάθε χρόνο διαβάζονται οι ακολουθίες του αγίου και γίνεται το λεγόμενο κουρμπάνι (ζωοθυσία) των πετεινών, δηλαδή οι προσκυνητές θυσιάζουν κοκόρια προς τιμήν του Μυροβλύτη Μεγαλομάρτυρα. Η ημέρα αυτή όμως για το Διδυμότειχο έχει και ιστορική αξία καθώς στις 26 Οκτωβρίου 1341, στέφθηκε στο Διδυμότειχο συναυτοκράτορας των Ρωμαίων (Ρωμανίας/Βυζαντίου) ο Ιωάννης Στ΄ Καντακουζηνός.
Τα ιστορικά γεγονότα έχουν ως εξής : το 1341 ο τότε αυτοκράτορας και επιστήθιος φίλος του Καντακουζηνού, Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος, αρρωσταίνει και πάλι βαριά και πεθαίνει στην Κωνσταντινούπολη. Ο ενδεκαετής γιός του Ιωάννης Παλαιολόγος (ο οποίος γεννήθηκε στο Διδυμότειχο) δε δύναται να αναλάβει τα καθήκοντα του αυτοκράτορα, και αμέσως ξεσπούν έριδες για την αντιβασιλεία, μεταξύ του Ιωάννη Καντακουζηνού και των Ιωάννη Καλέκα (πατριάρχη Κων/πόλεως) και Αλέξιο Απόκαυκο (Μέγα Δούκα) οι οποίοι παίρνουν με το μέρος τους και τη βασιλομήτορα Άννα της Σαβοΐας (σύζυγο του Ανδρονίκου). Ο Καντακουζηνός αναγκάζεται να καταφύγει στο Διδυμότειχο, όπου οργανώνει το στρατό του και δέχεται ηγεμόνες για διάφορες συνεννοήσεις. Όλα αυτά τα γεγονότα είχαν σαν αποτέλεσμα να ξεσπάσει ο δεύτερος εμφύλιος (1341-1348), ο οποίος και αποτέλεσε το κύκνειο άσμα της αυτοκρατορίας. Ως επακόλουθο της διχόνοιας και της κυβερνητικής αστάθειας, υπήρξε η πρωτοβουλία του Ιωάννη Καντακουζηνού να στεφθεί συναυτοκράτορας των Ρωμαίων στο Διδυμότειχο. Δεν πρέπει βεβαίως να παροράτε το γεγονός ότι, το να αναλάβει ο Καντακουζηνός τα ηνία του κράτους μέχρι να ενηλικιωθεί ο Ιωάννης Ε΄, υπήρξε επιθυμία του Ανδρόνικου Γ΄.
Η στέψη λοιπόν του Καντακουζηνού έλαβε χώρα στις 26 Οκτωβρίου 1341, ανήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου. Αναφορικά με την επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας ο Αθανάσιος Γουρίδης στο υπέροχο βιβλίο του (Διδυμότειχο μια άγνωστη πρωτεύουσα) αναφέρει ότι ο άγιος Δημήτριος θεωρούνταν από τους Καντακουζηνούς ως προστάτης της οικογενείας τους. Επίσης ο κ. Γουρίδης πιθανολογεί ότι ο άγιος Δημήτριος θεωρούνταν προστάτης και της πόλης του Διδυμοτείχου, καθώς : ¨υποθέτει ότι το προσκυνητάρι είναι κτισμένο περίπου στη θέση ναού του αγίου, ο οποίος ίσως αποτελούσε το Μητροπολιτικό Ναό μέχρι το 17ο αιώνα και είχε δώσει το όνομά του στην ομώνυμη συνοικία του κάστρου¨.
Ας δούμε όμως πως περιγράφει την τελετή στέψης του Καντακουζηνού, ο μεγάλος Βυζαντινολόγος Ντόναλντ Μακ Νίκολ (ο οποίος αντλεί στοιχεία από τα απομνημονεύματα που συνέγραψε ο ίδιος ο Καντακουζηνός). Στο βιβλίο του «Ιωάννης Καντακουζηνός ο απρόθυμος αυτοκράτορας» ιστορεί τα εξής : ¨Στις 26 Οκτωβρίου του 1341, στη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, παρουσία μιας σύναξης φίλων του, οι πιο κοντινοί συγγενείς του τον περιέβαλαν με τα αυτοκρατορικά ενδύματα, ένας αξιωματικός των Λατίνων μισθοφόρων του, του φόρεσε στα πόδια τις πορφυρές μπότες του αυτοκράτορα. Στη συνέχεια, φόρεσε ο ίδιος στο κεφάλι του ένα αυτοκρατορικό κεφαλοκάλυμμα που βρισκόταν τοποθετημένο μπροστά από μια εικόνα της Παρθένου. Πρωτοψάλτες έψαλαν την αναγόρευση, και καθώς ο Καντακουζηνός είχε ορίσει πως έπρεπε να γίνει έτσι, τήρησαν αυστηρά το πρωτόκολλο. Πρώτη ανακηρύχθηκε η αυτοκράτειρα Άννα, δεύτερος ο γιος της Ιωάννης, τρίτος ήταν ο Καντακουζηνός και τέταρτη η σύζυγός του Ειρήνη, ως αυτοκράτορας και αυτοκράτειρα αντίστοιχα. Κατευθύνθηκαν σε πομπή προς την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Διδυμότειχο για να προσκυνήσουν και να ευχαριστήσουν το Θεό (ο συγγραφέας εννοεί το ναό του Αγίου Γεωργίου Παλαιοκαστρίτου στα θεμέλια του οποίου βρίσκεται σήμερα ο Αρμενικός Ναός Σουρπ Κεβόρκ).
Η τελετή συνοδεύτηκε από διάφορους οιωνούς και σημάδια, ωστόσο, είναι δύσκολο να πούμε αν ήταν θεϊκά ή οφείλονταν στη τύχη, όπως ταπεινά παραδέχεται ο Καντακουζηνός «Το θέλημα του Θεού στις ανθρώπινες υποθέσεις αποκαλύπτεται μόνο σε όσους έχουν αγνή καρδιά και ο Θεός τους κρίνει άξιους μιας τέτοιας αντίληψης». Ένας από αυτούς ήταν ο επίσκοπος Διδυμοτείχου (Ιλαρίων), ένας άνδρας γνωστός για τα προφητικά του χαρίσματα. Δεν συμμετείχε στην τελετή περιβολής και προσβλήθηκε που το έμαθε αργότερα. Όμως, όταν του ζήτησαν να ευλογήσει το κράτος και τον αυτοκράτορα, παρατήρησε ότι «το να είναι κανείς αυτοκράτορας των Ρωμαίων ήταν κάτι που είχε ορίσει ο Θεός, όμως όσοι έτρωγαν άγουρα σύκα, σίγουρα θα υπέφεραν από πρησμένα χείλη». Για να μη μακρηγορούμε ο Ιλαρίων προφήτευσε ότι στην αρχή ο Καντακουζηνός θα αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες αλλά τελικά θα επικρατήσει, όπως και έγινε.
Με βάση την περιγραφή του Ντόναλντ Μακ Νίκολ, αποσαφηνίζονται δύο πράγματα, τα οποία έχουμε συνηθίσει ως Διδυμοτειχίτες να παρερμηνεύουμε : πρώτον ο Καντακουζηνός δε στέφθηκε αυτοκράτορας αλλά σεβόμενος τα κληρονομικά δικαιώματα του γιου του Ανδρόνικου Γ΄ (Ιωάννη Ε΄) στέφθηκε συναυτοκράτορας των Ρωμαίων, και δεύτερον η στέψη δεν έγινε στο ναό του Αγίου Γεωργίου Παλαιοκαστρίτου αλλά στα ανάκτορα του κάστρου όπου και διέμενε με την οικογένειά του και τους αξιωματούχους του. Στο ναό του αγίου Γεωργίου πήγε μετά τη στέψη για να προσευχηθεί και να λάβει την ευχή του μητροπολίτη Ιλαρίωνα.
Το όλο γεγονός της στέψης του Καντακουζηνού στο Διδυμότειχο κατατάσσει την πόλη μας στην κατηγορία των ελάχιστων πόλεων όπου στέφθηκαν Αυτοκράτορες της Ρωμανίας (Βυζαντίου). Ως γνωστόν η συντριπτική πλειοψηφία στέφονταν στην Κωνσταντινούπολη. Άλλες πόλεις όπου έλαβε χώρα στέψη αυτοκράτορα ήταν : η Νίκαια της Μικράς Ασίας (όπου εκεί στέφθηκε ο Διδυμοτειχίτης Ιωάννη Βατάτζης και γενικά η Δυναστεία των Λασκαρέων), η Αδριανούπολη (όπου στέφθηκε για δεύτερη φορά ο Καντακουζηνός) και ο Μυστράς όπου στέφθηκε ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος.
Από τα παραπάνω καταδεικνύετε ότι, το Διδυμότειχο εκτός από τα αρχαιολογικά του μνημεία, έχει να επιδείξει και σημαντικά ιστορικά γεγονότα όπως : η στέψη του Καντακουζηνού, το γεγονός της καταστροφής των Φράγκων το 1205, τη μάχη του Εμπυθίου (Πυθίου) 1352 κλπ.
Ο σύλλογος μας «Καστροπολίτες – Γνώση & Δράση» έχει ως σκοπό να αναδείξει όλα τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν το Διδυμότειχο και την ευρύτερη περιοχή, με σκοπό και στόχο την ανάδειξη των μεγάλων και αγίων μορφών που γεννήθηκαν, έζησαν και έδρασαν στην πόλη μας.
Όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν με Γνώση και Δράση.
