Γράφει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης
Με σταθερό ρυθμό συνεχίζεται η ανασκαφή στο τεχνητό όρυγμα του τρίτου θαλάμου και μέχρι το ενάμιση μέτρο που έχει φτάσει η αρχαιολογική σκαπάνη, ακόμη δεν έχει εντοπίσει κανένα εύρημα. Το μοναδικό υλικό που έχει εντοπιστεί είναι η στρυμονική άμμος, γεγονός που αυξάνει ακόμη περισσότερο το μυστήριο για το τι εξυπηρετούσε αυτή η κατασκευή, ενώ η απουσία κάθε ίχνους ταφής, μειώνει τις ελπίδες ότι μπορεί να πρόκειται για μια κρύπτη όπου τοποθετήθηκε η λάρνακα του νεκρού. Ωστόσο παραμένουν τα ενδεχόμενα να πρόκειται για την είσοδο μιας σήραγγας που θα οδηγεί προς τα ενδότερα διαμερίσματα, γεγονός που θα δυσκόλευε και το έργο των Τυμβωρύχων ή για κάποιο αδιέξοδο φρεάτιο που μοναδικό σκοπό, ίσως να είχε, να παραπλανήσει τους επίδοξους άρπαγες…
Μήπως όμως και όλο αυτό το μνημείο που έχει όλα τα χαρακτηριστικά τάφου, κατασκευάστηκε δίπλα από τον νεκρικό θάλαμο, αλλά είναι απομονωμένο, με σκοπό να εξυπηρετήσει τα μνημόσυνα και το προσκύνημα του διάσημου νεκρού, αλλά χωρίς να φτάνει μέχρι το σημείο ταφής του; Και εν είναι έτσι που μπορεί να βρίσκεται ο νεκρός για τον οποίο κατασκευάστηκε αυτό το μνημείο και που είναι το σημείο πρόσβασης;
Η δεύτερη πύλη
Τις καλύτερες απαντήσεις θα τις δώσει σε λίγες ημέρες το αποτέλεσμα της γεωφυσικής έρευνας, αρκεί βέβαια να περιμένουμε πρώτα να μάθουμε ποιο ελληνικό πανεπιστήμιο θα την διεξάγει. Θέμα που μάλλον θα κλείσει μέχρι το τέλος της εβδομάδας. Προς το παρόν θα πρέπει να αρκεστούμε στα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα που προέρχονται από την μελέτη την οποία διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο Πατρών το 1998, η οποία μελέτη αν και εκπονήθηκε δεκαπέντε χρόνια πίσω, έδωσε σημαντικά αποτελέσματα. Ένα από αυτά είναι το ενδεχόμενο να υπάρχει και δεύτερη πύλη, η οποία εκτιμάται – σύμφωνα και με τα νεώτερα στοιχεία της έρευνας – ότι βρίσκεται στα βορειοδυτικά. Για όσους έχουν επισκεφτεί τον Τύμβο, είναι το σημείο πίσω ακριβώς από το πύλη του εργοταξίου, εκεί που είναι και το φυλάκιο εισόδου.
Για το θέμα αυτό ο καθηγητής κ. Λάζαρος Πολυμενάκος δήλωσε σε σχετικό ρεπορτάζ στο ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, στις 5 Οκτωβρίου, τα παρακάτω πολύ αποκαλυπτικά λόγια: «Στη δημοσίευση του 2004 είχαν ήδη επισημανθεί οι σημαντικότερες γεωφυσικές «ανωμαλίες» και η σχέση τους κυρίως με πιθανές ανθρωπογενείς δομές στο εσωτερικό του λόφου. Ωστόσο, η συσσωρευμένη εμπειρία στην εφαρμογή της σεισμικής τομογραφίας (αλλά και η σύγχρονη τεχνολογία) παρέχει τη δυνατότητα να δω την εικόνα «με άλλο μάτι». Και πέρα από πιθανούς τάφους, να αντιληφθώ στοιχεία που έχουν να κάνουν με τη δομή και την ευστάθεια του λόφου, στοιχεία κρίσιμα για την πολύ δύσκολη ανασκαφική προσέγγιση του εσωτερικού του. Συνθέτοντας εκ νέου τα παλαιά στοιχεία, και τις ήδη υπάρχουσες ενδείξεις, διαμορφώνω μια νέα ολοκληρωμένη ερμηνεία. Σε πιο απλοποιημένη μορφή, διαμορφώνεται η παρακείμενη τρισδιάστατη εκτιμώμενη εικόνα του εσωτερικού του λόφου (Εικόνα 1), αποτέλεσμα επίπονων προσπαθειών και κριτικής συνθετικής σκέψης.
Η εικόνα είναι πολύ-πολύ ενδιαφέρουσα. Αποκαλύπτει τη διαμόρφωση του φυσικού εδάφους από τους κατασκευαστές του μνημείου, ώστε να μπορεί αυτό να δεχθεί τις κατασκευές που έχουν σχεδιάσει να τοποθετήσουν εκεί και να τις «προστατεύει». Διαμορφώνουν (όχι πολύ βαθιά) ορύγματα τα οποία σε κάποια σημεία τους θα φιλοξενήσουν ταφικές ή άλλες κατασκευές και μετά θα αποτελέσουν «δρόμους» προσπέλασης από και προς αυτές. Οι δρόμοι αυτοί επιλέγονται να προσπελάζουν το εσωτερικό ο ένας από το νότο, ο άλλος από τα βορειοδυτικά. Ο λόγος για τους προσανατολισμούς αυτούς θα πρέπει να είναι σημαντικός τόσο από την άποψη του συμβολισμού, όσο και της λειτουργικότητας και της κατασκευαστικής αρτιότητας.
Οι κατασκευές στο εσωτερικό ολοκληρώνονται και στη συνέχεια καλύπτονται από ένα επίχωμα με διαστάσεις και όγκο ανάλογο της έκτασης που καταλαμβάνουν οι κατασκευές στη βάση του λόφου. Αλλά φυσικά και για να δημιουργηθεί ένα μνημείο που θα συμβολίζει τη σημασία του περιεχομένου του. Και, βεβαίως, το όλο συγκρότημα να είναι «ευσταθές» και ανθεκτικό σε εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις και επιβαρυντικούς παράγοντες στο πέρασμα του χρόνου».
Με
λίγα λόγια ο κ. Πολυμενάκος εντοπίζει δύο δρόμους προσπέλασης προς το
θαμμένο κάτω από τόνους άμμου, ταφικό μνημείο. Ο ένας είναι αυτός που
ανασκάπτεται και ο δεύτερος είναι στα βορειοδυτικά στο σημείο που
προσδιορίσαμε.
Πόσο πιθανό είναι να υπάρχει η δεύτερη πύλη εισόδου; Καταφεύγοντας στις αεροφωτογραφίες από το βίντεο που έχει δημοσιεύσει το ENA CHANNEL ένας καλός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι ενώ περιμετρικά του λόφου και κατά μήκος του μαρμάρινου περιβόλου, έχει σκαφτεί ο λόφος και από την εσωτερική πλευρά κάτι ανάλογο δεν συμβαίνει στην βορειοδυτική πλευρά του Τύμβου, όπου εκεί σταματάει απότομα. Είναι πολύ πιθανό ήδη να έχει εντοπιστεί η άκρη κάποια λίθινης κατασκευής, όπως εξάλλου συνέβη και στην νότια πλευρά, εκεί που εντοπίστηκε η πύλη με την σφίγγα.
Στις αεροφωτογραφίες φαίνεται πολύ καθαρά ότι έχει σταματήσει στο σκάψιμο περιμετρικά του Τύμβου και το τμήμα της βορειοδυτικής πλευράς έχει μείνει ανέπαφο, αναμένοντας την συνέχεια της ανασκαφής από εκεί την πλευρά. Δεν θα μας ξαφνιάσει καθόλου αν επιβεβαιωθεί αυτή η εκτίμηση και εντοπιστεί μια πύλη, η οποία ίσως και να μην έχει κανένα διάκοσμο ή κάποιο άλλο διακριτικό – σκόπιμα για να μην τραβάει την προσοχή – και να είναι τελικά η κύρια είσοδος που θα οδηγήσει στην λύση του μυστηρίου και στις απαντήσεις που όλοι διψάμε να μάθουμε.
Με σταθερό ρυθμό συνεχίζεται η ανασκαφή στο τεχνητό όρυγμα του τρίτου θαλάμου και μέχρι το ενάμιση μέτρο που έχει φτάσει η αρχαιολογική σκαπάνη, ακόμη δεν έχει εντοπίσει κανένα εύρημα. Το μοναδικό υλικό που έχει εντοπιστεί είναι η στρυμονική άμμος, γεγονός που αυξάνει ακόμη περισσότερο το μυστήριο για το τι εξυπηρετούσε αυτή η κατασκευή, ενώ η απουσία κάθε ίχνους ταφής, μειώνει τις ελπίδες ότι μπορεί να πρόκειται για μια κρύπτη όπου τοποθετήθηκε η λάρνακα του νεκρού. Ωστόσο παραμένουν τα ενδεχόμενα να πρόκειται για την είσοδο μιας σήραγγας που θα οδηγεί προς τα ενδότερα διαμερίσματα, γεγονός που θα δυσκόλευε και το έργο των Τυμβωρύχων ή για κάποιο αδιέξοδο φρεάτιο που μοναδικό σκοπό, ίσως να είχε, να παραπλανήσει τους επίδοξους άρπαγες…
Μήπως όμως και όλο αυτό το μνημείο που έχει όλα τα χαρακτηριστικά τάφου, κατασκευάστηκε δίπλα από τον νεκρικό θάλαμο, αλλά είναι απομονωμένο, με σκοπό να εξυπηρετήσει τα μνημόσυνα και το προσκύνημα του διάσημου νεκρού, αλλά χωρίς να φτάνει μέχρι το σημείο ταφής του; Και εν είναι έτσι που μπορεί να βρίσκεται ο νεκρός για τον οποίο κατασκευάστηκε αυτό το μνημείο και που είναι το σημείο πρόσβασης;
Η δεύτερη πύλη
Τις καλύτερες απαντήσεις θα τις δώσει σε λίγες ημέρες το αποτέλεσμα της γεωφυσικής έρευνας, αρκεί βέβαια να περιμένουμε πρώτα να μάθουμε ποιο ελληνικό πανεπιστήμιο θα την διεξάγει. Θέμα που μάλλον θα κλείσει μέχρι το τέλος της εβδομάδας. Προς το παρόν θα πρέπει να αρκεστούμε στα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα που προέρχονται από την μελέτη την οποία διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο Πατρών το 1998, η οποία μελέτη αν και εκπονήθηκε δεκαπέντε χρόνια πίσω, έδωσε σημαντικά αποτελέσματα. Ένα από αυτά είναι το ενδεχόμενο να υπάρχει και δεύτερη πύλη, η οποία εκτιμάται – σύμφωνα και με τα νεώτερα στοιχεία της έρευνας – ότι βρίσκεται στα βορειοδυτικά. Για όσους έχουν επισκεφτεί τον Τύμβο, είναι το σημείο πίσω ακριβώς από το πύλη του εργοταξίου, εκεί που είναι και το φυλάκιο εισόδου.
Για το θέμα αυτό ο καθηγητής κ. Λάζαρος Πολυμενάκος δήλωσε σε σχετικό ρεπορτάζ στο ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, στις 5 Οκτωβρίου, τα παρακάτω πολύ αποκαλυπτικά λόγια: «Στη δημοσίευση του 2004 είχαν ήδη επισημανθεί οι σημαντικότερες γεωφυσικές «ανωμαλίες» και η σχέση τους κυρίως με πιθανές ανθρωπογενείς δομές στο εσωτερικό του λόφου. Ωστόσο, η συσσωρευμένη εμπειρία στην εφαρμογή της σεισμικής τομογραφίας (αλλά και η σύγχρονη τεχνολογία) παρέχει τη δυνατότητα να δω την εικόνα «με άλλο μάτι». Και πέρα από πιθανούς τάφους, να αντιληφθώ στοιχεία που έχουν να κάνουν με τη δομή και την ευστάθεια του λόφου, στοιχεία κρίσιμα για την πολύ δύσκολη ανασκαφική προσέγγιση του εσωτερικού του. Συνθέτοντας εκ νέου τα παλαιά στοιχεία, και τις ήδη υπάρχουσες ενδείξεις, διαμορφώνω μια νέα ολοκληρωμένη ερμηνεία. Σε πιο απλοποιημένη μορφή, διαμορφώνεται η παρακείμενη τρισδιάστατη εκτιμώμενη εικόνα του εσωτερικού του λόφου (Εικόνα 1), αποτέλεσμα επίπονων προσπαθειών και κριτικής συνθετικής σκέψης.
Η εικόνα είναι πολύ-πολύ ενδιαφέρουσα. Αποκαλύπτει τη διαμόρφωση του φυσικού εδάφους από τους κατασκευαστές του μνημείου, ώστε να μπορεί αυτό να δεχθεί τις κατασκευές που έχουν σχεδιάσει να τοποθετήσουν εκεί και να τις «προστατεύει». Διαμορφώνουν (όχι πολύ βαθιά) ορύγματα τα οποία σε κάποια σημεία τους θα φιλοξενήσουν ταφικές ή άλλες κατασκευές και μετά θα αποτελέσουν «δρόμους» προσπέλασης από και προς αυτές. Οι δρόμοι αυτοί επιλέγονται να προσπελάζουν το εσωτερικό ο ένας από το νότο, ο άλλος από τα βορειοδυτικά. Ο λόγος για τους προσανατολισμούς αυτούς θα πρέπει να είναι σημαντικός τόσο από την άποψη του συμβολισμού, όσο και της λειτουργικότητας και της κατασκευαστικής αρτιότητας.
Οι κατασκευές στο εσωτερικό ολοκληρώνονται και στη συνέχεια καλύπτονται από ένα επίχωμα με διαστάσεις και όγκο ανάλογο της έκτασης που καταλαμβάνουν οι κατασκευές στη βάση του λόφου. Αλλά φυσικά και για να δημιουργηθεί ένα μνημείο που θα συμβολίζει τη σημασία του περιεχομένου του. Και, βεβαίως, το όλο συγκρότημα να είναι «ευσταθές» και ανθεκτικό σε εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις και επιβαρυντικούς παράγοντες στο πέρασμα του χρόνου».
 |
| Εικόνα 1: Αυτό είναι το σχέδιο του κ. Πολυμενάκου έτσι όπως συμπληρώθηκε με τα νεώτερα στοιχεία, εδώ φαίνεται ότι στα βορειοδυτικά υπάρχει δεύτερη πύλη. |
Πόσο πιθανό είναι να υπάρχει η δεύτερη πύλη εισόδου; Καταφεύγοντας στις αεροφωτογραφίες από το βίντεο που έχει δημοσιεύσει το ENA CHANNEL ένας καλός παρατηρητής θα διαπιστώσει ότι ενώ περιμετρικά του λόφου και κατά μήκος του μαρμάρινου περιβόλου, έχει σκαφτεί ο λόφος και από την εσωτερική πλευρά κάτι ανάλογο δεν συμβαίνει στην βορειοδυτική πλευρά του Τύμβου, όπου εκεί σταματάει απότομα. Είναι πολύ πιθανό ήδη να έχει εντοπιστεί η άκρη κάποια λίθινης κατασκευής, όπως εξάλλου συνέβη και στην νότια πλευρά, εκεί που εντοπίστηκε η πύλη με την σφίγγα.
Στις αεροφωτογραφίες φαίνεται πολύ καθαρά ότι έχει σταματήσει στο σκάψιμο περιμετρικά του Τύμβου και το τμήμα της βορειοδυτικής πλευράς έχει μείνει ανέπαφο, αναμένοντας την συνέχεια της ανασκαφής από εκεί την πλευρά. Δεν θα μας ξαφνιάσει καθόλου αν επιβεβαιωθεί αυτή η εκτίμηση και εντοπιστεί μια πύλη, η οποία ίσως και να μην έχει κανένα διάκοσμο ή κάποιο άλλο διακριτικό – σκόπιμα για να μην τραβάει την προσοχή – και να είναι τελικά η κύρια είσοδος που θα οδηγήσει στην λύση του μυστηρίου και στις απαντήσεις που όλοι διψάμε να μάθουμε.
 |
| Εικόνα 2 – 3: Σε αυτές τις δύο φωτογραφίες φαίνεται καθαρά ότι ενώ έχει γίνει αποχωμάτωση του λόφου εσωτερικά του περιβόλου, στο βορειοδυτικό σημείο το άφησαν ανέπαφο. |
.jpg) |
| Εικόνα 2 – 3: Σε αυτές τις δύο φωτογραφίες φαίνεται καθαρά ότι ενώ έχει γίνει αποχωμάτωση του λόφου εσωτερικά του περιβόλου, στο βορειοδυτικό σημείο το άφησαν ανέπαφο. |
 |
| Εικόνα 4: Αυτό είναι το σημείο πίσω από την είσοδο του εργοταξίου όπου ίσως να αποκαλυφθεί η δεύτερη είσοδο. Σημείο που το έχουν δει όλοι όσοι έχουν επισκεφτεί τον Τύμβο της Αμφίπολης, αλλά κανένας δεν θα μπορούσε να υποψιαστεί τι μπορεί να κρύβει! |
