Το γονιδίωμα μπορεί να περιέχει όλα τα γενετικά δεδομένα που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός οργανισμού, αλλά δεν είναι η όλη εικόνα. Υπάρχει ένα επιπλέον στρώμα πληροφοριών που βρίσκεται πάνω του που ονομάζεται επιγονιδίωμα, το οποίο καθοδηγεί διαφορετικά κύτταρα να εκφράζουν συγκεκριμένα γονίδια ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία τους. Tο γονιδίωμα δηλαδή είναι σαν ένα παχύ εγχειρίδιο οδηγιών, ενώ το επιγονιδίωμα είναι ο πίνακας περιεχομένων που δείχνει τα καρδιακά κύτταρα στο κομμάτι που σχετίζεται με τη δουλειά τους, τα εγκεφαλικά κύτταρα στο δικό τους κομμάτι κ.λπ.
Το 2006, μια ομάδα Ιαπώνων επιστημόνων ανακάλυψε μόρια που ονομάζονται παράγοντες Yamanaka που επαναπρογραμματίζουν το επιγονιδίωμα για να επαναφέρουν τα ενήλικα κύτταρα πίσω σε κατάσταση βλαστοκυττάρων. Αυτή η βραβευμένη με Νόμπελ εργασία τροφοδότησε έκτοτε μια έκρηξη ερευνών για επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα και θεραπείες αντιγήρανσης.
Η ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ χρησιμοποίησε προηγουμένως γονιδιακή θεραπεία για να μεταφέρει παράγοντες Yamanaka σε ποντίκια, η οποία ουσιαστικά «επανεκκινεί» το επιγονιδίωμα και αναστρέφει τα συμπτώματα γήρανσης. Ωστόσο, η γονιδιακή θεραπεία μπορεί να είναι δαπανηρή και δύσκολη στη χορήγηση σε ασθενείς, έτσι στη νέα μελέτη οι ερευνητές εξέτασαν χημικές ουσίες που μπορεί να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο.
Δημιούργησαν συστήματα δειγμάτων κυττάρων που εκτέθηκαν σε διαφορετικές χημικές ουσίες και τα παρακολούθησαν για συγκεκριμένα σήματα πρωτεΐνης που έδειχναν την υγεία των κυττάρων, διακρίνοντας μεταξύ νεανικών, ηλικιωμένων και γηρασμένων (ή ανενεργών) κυττάρων. Με αυτόν τον τρόπο, η ομάδα εντόπισε έξι χημικά κοκτέιλ που φάνηκε να επαναφέρουν τα κύτταρα σε πιο νεανικές καταστάσεις. Ακόμα καλύτερα, αυτή η αντιστροφή γήρανσης έλαβε χώρα σε λιγότερο από μια εβδομάδα.
«Μέχρι πρόσφατα, το καλύτερο που μπορούσαμε να κάνουμε ήταν η αργή γήρανση. Νέες ανακαλύψεις υποδηλώνουν ότι μπορούμε τώρα να το αντιστρέψουμε», δήλωσε ο David Sinclair, επικεφαλής επιστήμονας στη μελέτη. «Αυτή η διαδικασία απαιτούσε στο παρελθόν γονιδιακή θεραπεία, περιορίζοντας την ευρεία χρήση της».
Οι ερευνητές λένε ότι αυτού του είδους η επιγενετική θεραπεία όχι μόνο θα μπορούσε να αναστρέψει τη γήρανση, αλλά να αποτρέψει ή να θεραπεύσει κοινές ασθένειες όπως ο καρκίνος, το Αλτσχάιμερ, ο διαβήτης και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.
Φυσικά, υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει. Θα πρέπει να ακολουθήσουν δοκιμές σε ζώα, προτού διεξαχθούν ενδεχόμενες δοκιμές σε ανθρώπους. Ωστόσο, αυτό που αναφέρεται είναι ότι η κακή υγεία λόγω της γήρανσης μπορεί να μην είναι τόσο αναπόφευκτη όσο νομίζουμε.
«Αυτή η νέα ανακάλυψη προσφέρει τη δυνατότητα αντιστροφής της γήρανσης με ένα μόνο χάπι, με εφαρμογές που κυμαίνονται από τη βελτίωση της όρασης έως την αποτελεσματική θεραπεία πολλών ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία», δήλωσε ο Sinclair.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Aging
