Η μάχη του Χοτίν δόθηκε στην σημερινή Ουκρανία μεταξύ Πολωνών και Τούρκων, στις 11 Νοεμβρίου 1673. Η κοινοπολιτεία Πολωνίας – Λιθουανίας αποτελούσε ισχυρή δύναμη στην ανατολική Ευρώπη τον 17ο αιώνα, όντας σχεδόν συνεχώς σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Οθωμανούς. Το 1672 ο οθωμανικός στρατός υπό τον σουλτάνο Μεχμέτ Δ’ εισέβαλε στα πολωνικά εδάφη στην Ποδολία (δυτική Ουκρανία) συντρίβοντας της ανέτοιμες πολωνικές δυνάμεις.
Οι επαίσχυντες ήττες που ακολούθησαν αφύπνισαν τους Πολωνούς οι οποίοι ανέθεσαν τη διοίκηση στον στρατηγό Ιωάννη Σομπιέσκι, ο οποίος έμελλε να ανέβει στον πολωνικό θρόνο και να σώσει, το 1683, τη Βιέννη. Το 1673 ο Σομπιέσκι επικεφαλής 30.000 περίπου ανδρών κινήθηκε κατά των Τούρκων.
Ο Σομπιέσκι διέθετε 12 ίλες των περίφημων «Φτερωτών Ουσάρων» με 1.690 συνολικά άνδρες, 3 ίλες καραμπινιέρων ιππέων με 342 άνδρες, 109 ίλες ιππικού «Παντσέρνι» (= θωρακισμένοι) με 11.055 άνδρες, άλλους 1.619 Βλάχους ιππείς, 8.000 τακτικούς πεζούς, 500 ατάκτους πεζούς, 19 λόχοι δραγώνων (έφιππο πεζικό) συνολικής δύναμης 5.828 ανδρών και 65 πυροβόλα.
Οι τουρκικές δυνάμεις του Χουσείν πασά διέθετε ίσο περίπου αριθμό ανδρών αλλά και 120 πυροβόλα. Επίσης οι Τούρκοι είχαν δημιουργήσει οχυρό στρατόπεδο στον ποταμό Δνείστερο, αναμένοντας εκεί την πολωνική επίθεση με τα νώτα τους καλυμμένα από τον μεγάλο ποταμό.
Στις 10 Νοεμβρίου οι Πολωνοί, έφτασαν στην περιοχή του Χοτίν και άρχισαν τον κανονιοβολισμό των τουρκικών θέσεων. Το τουρκικό οχυρωμένο στρατόπεδο είχε σχήμα ημικυκλίου. Οι Πολωνοί ανέπτυξαν το πεζικό και το πυροβολικό τους μπροστά τηρώντας το ιππικό τους ως εφεδρεία. Ο όγκος των δυνάμεών τους τάχθηκε στη νότια πλευρά του τουρκικού στρατοπέδου.
Αντίστοιχα ο Χουσέιν πασάς είχε τάξει πεζικό και πυροβολικό στα οχυρώματα τηρώντας το ιππικό του σε εφεδρεία. Τους Τούρκους ακολουθούσαν και μερικοί Μολδαβοί, οι οποίοι όμως τους εγκατέλειψαν πριν εκδηλωθεί η πολωνική έφοδος.
Επίθεση
Το απόγευμα της 10ης Νοεμβρίου οι Πολωνοί επιχείρησαν μια πρώτη έφοδο που όμως απέτυχε. Ο Σομπιέσκι δεν επέμεινε. Κατά τη διάρκεια της νύκτας όμως πλησίασε περισσότερο τα τουρκικά οχυρώματα. Οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν την κίνηση των Πολωνών και προετοιμάστηκαν για νυκτερινή έφοδο. Ο Σομπιέσκι όμως δεν επιτέθηκε.
Η νύκτα ήταν παγωμένη και σε λίγο άρχισε να χιονίζει. Ο Σομπιέσκι πέρασε όλη τη νύκτα κατοπτεύοντας τα τουρκικά οχυρώματα και συνομιλώντας με τους άνδρες του. Στην άλλη πλευρά οι Τούρκοι, μη αντέχοντας το δριμύ ψύχος, αποσύρθηκαν σιγά-σιγά από τα οχυρώματα και βρήκαν καταφύγιο στις σκηνές τους. Στις 07.00 το πρωί ο Σομπιέσκι έδωσε την διαταγή επίθεσης.
Ο ίδιος, με το σπαθί στο χέρι, τέθηκε επικεφαλής φτάνοντας στα 20 μ. από τις τουρκικές θέσεις. Από εκεί διεύθυνε την επίθεση. Οι Πολωνοί πεζοί και δραγώνοι ανέτρεψαν τους Τούρκους στις επάλξεις και εισήλθαν στο εχθρικό στρατόπεδο. Παράλληλα άνοιξαν περάσματα για το ιππικό.
Ο Χουσείν πασάς διέταξε το ιππικό του να αντεπιτεθεί. Η μάχη ανάμεσα στις σκηνές εξελίχθηκε σε μια άγρια, συγκεχυμένη σύγκρουση. Το τουρκικό ιππικό δεν μπορούσε να δράσει συγκεντρωτικά έχοντας ενώπιόν του το πανικόβλητο πεζικό και τις σκηνές. Σε λίγο η κατάσταση για τους Τούρκους κατέστη τραγική. Το πολωνικό ιππικό εισήλθε στο στρατόπεδο διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό την συνοχή του και διέλυσε, κυριολεκτικά, ότι βρήκε μπροστά.
Πανικόβλητοι οι Τούρκοι στράφηκαν προς τον Δνείστερο με την απέναντι όχθη του οποίου το στρατόπεδό τους επικοινωνούσε με μια πλωτή γέφυρα. Άλλες τουρκικές δυνάμεις επιχείρησαν να διαφύγουν από τις βόρειες πύλες του στρατοπέδου. Εκεί όμως βρέθηκαν απέναντι σε πολωνικά εφεδρικά τμήματα και ανατράπηκαν.
Οι Βόσνιοι ιππείς του τουρκικού στρατού την ίδια ώρα ανέλαβαν ορμητική αντεπίθεση και παραλίγο να αντιστρέψουν την κατάσταση. Όμως οι περίφημοι «φτερωτοί ουσάροι», που αντίθετα με ότι προδιαθέτει το όνομά τους ήταν επίλεκτοι βαρέοι ιππείς, αντεπιτέθηκαν και τους τσάκισαν. Την ίδια ώρα οι Λιθουανοί επιχείρησαν να καταλάβουν τη γέφυρα και να αποκόψουν την οδό διαφυγής των Τούρκων.
Ο Σομπιέσκι μετέφερε μπροστά πυροβολικό και βομβάρδισε τη γέφυρα. Περίπου 5.000 Τούρκοι ιππείς κατάφεραν να ξεφύγουν, μαχόμενοι έναντι των Λιθουανών. Κατόπιν όμως η γέφυρα συνετρίβη από τα πολωνικά πυροβόλα και ακολούθησε σφαγή των παγιδευμένων Τούρκων. Οι γενίτσαροι, 8.000 συνολικά, σφαγιάστηκαν μέχρις ενός. Άλλοι τόσοι σπαχήδες ιππείς κατακόπηκαν ή τραυματίστηκαν, μαζί με ακόμα 4.000 πεζούς και ιππείς.
Ο πολωνικός στρατός είχε 2.000 απώλειες. Αντίθετα οι Τούρκοι έχασαν 20.000 άνδρες. Ο Χουσείν ξέφυγε. Πολλοί όμως υψηλόβαθμοι αξιωματικοί του σκοτώθηκαν. Η μάχη κράτησε μόλις 2 ώρες. Δύο ημέρες αργότερα και η οχυρωμένη πόλη του Χοτίν παραδόθηκε στους νικητές.
