Το πανίερο Σύμβολο του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, ίσταται και
σήμερα, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, ενώπιόν μας, αγαπητοί μου, καθώς
βρισκόμαστε στο μέσον της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Έρχεται να μάς
προετοιμάσει εσωτερικά για τα κορυφαία γεγονότα του Πάθους και της Σταυρώσεως
του Θεανθρώπου, που σε λίγες μέρες θα εξελιχθούν και πάλι στη ζωή της
Εκκλησίας. Έρχεται να μάς μιλήσει για το μυστήριο που κρύβει πάνω Του. Το
μυστήριο του Σταυρού.
Ποιός μπορεί ν’ αμφισβητήσει, αλήθεια, ότι διανύουμε μια εποχή
όπου κυριαρχεί ο ορθολογισμός και η απολυτοποίηση της ανθρώπινης
δυναμικής, μια εποχή που απομονώνει και εξοστρακίζει κάθε τι το μεταφυσικό, το
μυστηριακό, το υπέρλογο. Η φιλολογία ενός νέου, χειρότερου ουμανισμού τείνει να
γίνει καθεστώς και ο άνθρωπος έχει ήδη εγκλωβιστεί στα τείχη των επιτευγμάτων
του, τα οποία τελικά και τον συντρίβουν. Φυσικά, μέσα σε μια τέτοια ζοφερή
ατμόσφαιρα το να ομιλεί κανείς για το μυστήριο του Σταυρού και να επιχειρεί να
εντοπίσει τη θέση που έχει ή που θα έπρεπε να έχει στη ζωή, μοιάζει με ουτοπία.
Είναι καιρός, όμως, και απόλυτη ανάγκη, ν΄ αφήσουμε πια αυτή την άκαρπη
φιλολογία, για να πλησιάσουμε το μυστήριο του Σταυρού και να δούμε ποιός είναι
ο δρόμος που περνάει κάτω από τον ίσκιο Του και τον οποίο πρέπει ν’ ακολουθούμε
οι Χριστιανοί για να βρούμε τη λύτρωσή μας, τη διέξοδο στ’ αδιέξοδά μας.
Η ζωή του ανθρώπου σ’ αυτό τον κόσμο και δη η ζωή του πιστού,
είναι σταυρική. Είναι μια πορεία έντονης αγωνίας, πολύμοχθου αγώνα,
προσπαθειών, εντάσεων, πτώσεων και ανατάσεων. Ο βίος μας μοιάζει με μια
απέραντη θάλασσα στα κύματα της οποίας κλυδωνίζεται καθημερινά ο προσωπικός
κόσμος του καθενός. Γι’ αυτό, απόλυτη εφαρμογή έχει και ο σοφός λόγος της Αγίας
Συγκλητικής, η οποία χαρακτηρίζει το Σταυρό του Κυρίου ως ιστίο, με το οποίο μονάχα μπορούμε να
διαπλεύσουμε το πέλαγος της ζωής. Πραγματικά, δίχως το Σταυρό, ο Χριστιανός δε
θα είχε τη δύναμη να προχωρήσει, ν’ αγωνιστεί σκληρά με τους πειρασμούς και το
σατανά και να νικήσει στο τέλος. Γιατί δεν είναι το απλό ξύλο ή το σημείο του
Σταυρού που κάνει αδιάφορα ο άνθρωπος, μα η μυστική δύναμη που έρχεται από τη
θυσία και το πανάγιο αίμα του Εσταυρωμένου, εκείνη που γιγαντώνει τον άνθρωπο,
που έχει σύμμαχο το Σταυρό.
Όπως η σημαία, που δεν είναι παρά ένα κομμάτι απλό πανί, μάς
κάνει στο πέρασμά της ν’ αναριγούμε, γιατί εκφράζει τα ιερά και τα όσια της
πολυβασανισμένης μας πατρίδος, έτσι και με το Σταυρό, ο νους μας πηγαίνει στο
Γολγοθά και στέκεται νοερά δίπλα στην Παναγία και κλαίει από αγάπη για Εκείνον
και πίνει από τη ανοιχτή Θεία πληγή τη ζωή που βλάστησε για να λυτρωθούν οι
αμαρτωλοί.
Ατενίζοντας κανείς το μέγιστο αυτό σύμβολο της θυσίας και του
πόνου με πίστη, μπορεί να δει, με τα μάτια της ψυχής και της καρδιάς του, μια
πραγματικότητα που μόνο συγκλονισμό και δέος μπορεί να προκαλέσει. Βλέπει
κρεμασμένο πάνω στο Σταυρό το Πανάγιο Σώμα του Χριστού, που τόσα ενήργησε σ’
αυτή τη γη και τόσα έπαθε για τους ανθρώπους όλων των εποχών, ενώ ο άνθρωπος
παραλείπει τα περισσότερα για τη σωτηρία του.
Βλέπει μια λογχισμένη καρδιά να στάζει το αίμα της αγάπης της
και να κράζει προς τον Πατέρα Πάτερ άφες αυτοίς 1 τη στιγμή που εκείνος
δυσκολεύεται να συγχωρήσει όσους τον έβλαψαν ή τον έκαναν να πονέσει.
Βλέπει τις ταπεινώσεις και τους εξευτελισμούς που υπέστη ο
Θεάνθρωπος για το πλάσμα Του, ενώ εκείνος δυσανασχετεί, αντιδρά στις
περιπτώσεις κατά τις οποίες τον χλευάζουν για την κατά Χριστόν βιωτή και
πολιτεία του.
Βλέπει τον τεράστιο εκείνο και βαρύ Σταυρό αλλά δυσκολεύεται να
σηκώσει τους πολύ ελαφρύτερους σταυρούς των δυσκολιών και των προβλημάτων αυτής
της ολιγόχρονης διαδρομής στη γήινη πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, διαβάζει
εκεί στο Σταυρό του Κυρίου όσα κανένα βιβλίο, κανένα πανεπιστήμιο, όσα ακόμα
και όλη η σοφία αυτού του κόσμου δε μπορεί να διδάξει. Διαβάζει ότι «όποιος
μάς παραδίδει στο Σταυρό, μάς αποθέτει στην αγκαλιά της Αγίας Τριάδος, μάς
χαρίζει το εισιτήριο για την αιώνια μακαριότητα. Όλοι μας, κατά κάποιο τρόπο,
είμαστε σταυρωτές του Ιησού ή του αδελφού μας. Το ερώτημα είναι, θα θελήσουμε
από σταυρωτές να γίνουμε σταυρωμένοι; Αν το θελήσουμε, θα ζήσουμε τη Βασιλεία
του Θεού αιώνια και θα την κάνουμε γνωστή και στην εποχή μας και στο περιβάλλον
μας»2.
Στην ανατολή της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αι., σ’ αυτό το ιστορικό μεταίχμιο,
μπροστά στο άγνωστο της τρίτης χιλιετίας, ο άνθρωπος μοιάζει ανήμπορος ν’
αντεπεξέλθει στις προκλήσεις των καιρών. Κατά το παρελθόν ζήτησε στηρίγματα σε
λογής – λογής διεξόδους, προσπαθώντας να γαντζωθεί και να αυτοεπιβεβαιωθεί. Η
φιλοσοφία, οι τέχνες, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, η πολιτική, το χρήμα, ήταν οι
κατά καιρούς «Θεοί» που μάγεψαν τον ταλαίπωρο διαβάτη της ιστορίας,
ικανοποιώντας, όμως, μόνο προς στιγμήν τους πόθους και τα όνειρά του για κάτι
ανώτερο και ποιοτικότερο. Στην εποχή μας αυτοί οι «Θεοί» έχουν αλλάξει και τη
θέση τους πήραν τα τεχνολογικά επιτεύγματα, η ηλεκτρονική τεχνολογία, η
εξερεύνηση του σύμπαντος, που μετατράπηκαν σε αυτοσκοπό. Οι καταστάσεις αυτές,
όμως, αντί τελικά ν’ ανοίξουν νέες προοπτικές και να δημιουργήσουν διεξόδους,
επιβάρυναν την πνευματική αποχαύνωσή του και τον αποξένωσαν ακόμα πιο πολύ από
το περιεχόμενο της ουσίας του, που ξεφεύγει, τελικά, από αυτά τα περιορισμένα
στεγανά, στα οποία ο ίδιος έχει δεσμεύσει τον εαυτό του.
Ο Κύριος δέχτηκε να κρεμαστεί πάνω στο Σταυρό για να δώσει
διέξοδο στ’ αδιέξοδα που γνώριζε ότι πάντα θα ταλαιπωρούν το πλάσμα Του. Με τη
σταυρική Του θυσία μάς κάλεσε ν’ αποθέσουμε, με τη σειρά μας, πάνω στο σύμβολο
του Σταυρού Του τη ζωή και τα έργα μας. Να στηρίξουμε εκεί τις ελπίδες και τις
προσδοκίες μας. Να σταυρώσουμε τα πάθη και την αμαρτωλότητά μας. Μάς κάλεσε να
κατανοήσουμε ότι η σημασία του Σταυρού έγκειται στην προοπτική της Ανάστασης
που τον ακολουθεί, ότι αν στηρίξουμε τη ζωή μας στο Σταυρό Του, την οδηγούμε σε
κανάλια αναστάσιμα, που μόνο μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας, μακριά από τις
προκλήσεις και τα δέλεαρ του κόσμου, μπορεί κανείς να γευτεί και να βιώσει.
ΑΜΗΝ!
Αρχιμ. Επιφάνιος Οικονόμου.
1. Λουκ. 23,34
2.Μητροπολίτης Σουρόζ Antony Bloom (+)
kantonopou/
