Οι Φοίνικες ήταν μάλλον σημιτικής
καταγωγής και από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π. Χ. ήταν οργανωμένοι σε
πόλεις – βασίλεια στην ανατολική Μεσόγειο, περίπου στο σημερινό Λίβανο.
Η
φύση της χώρας δε διευκόλυνε την ανάπτυξη της γεωργίας κι έτσι οι
Φοίνικες ασχολήθηκαν με τη βιοτεχνία και κυρίως το εμπόριο. Η Φοινίκη
αποτελούσε το μοναδικό πέρασμα που συνέδεε τη Μεσοποταμία και την
Αίγυπτο. Ήταν έτσι μια χώρα με μεγάλη στρατιωτική και εμπορική σημασία.
Ήταν κατεξοχήν ναυτικός λαός και η ξυλεία από το βουνό του Λιβάνου τους
έδωσε τη δυνατότητα ναυπήγησης στόλου. Από τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.
Χ. δημιούργησαν αποικίες στις ασιατικές ακτές και αργότερα επεκτάθηκαν
σε όλη τη Μεσόγειο. Η σπουδαιότερη αποικία τους ήταν η Καρχηδόνα στη
βόρεια Αφρική. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ταξίδευσαν μέχρι τα Βρετανικά
νησιά και τη Βαλτική θάλασσα. Τον 6ο αι. π. Χ. πιθανότατα επιχείρησαν
τον περίπλου της Αφρικής με εντολή του Αιγύπτιου φαραώ Νεκώ. Διακρίθηκαν
στην κατασκευή όπλων, κοσμημάτων, επίπλων, κεραμικών, γυάλινων αγγείων
και ιδιαίτερα στην παραγωγή κόκκινων υφασμάτων, που τα έβαφαν με την
πορφύρα, ουσία που προερχόταν από τα κοχύλια που ψάρευαν στην περιοχή.
Αντάλλασσαν τα αγαθά τους με πρώτες ύλες. Επίσης αγόραζαν αγαθά από
άλλους λαούς για να τα πουλήσουν σε άλλους λαούς. Είχαν στα χέρια τους
το διαμετακομιστικό εμπόριο των λαών της Μεσογείου τουλάχιστον μέχρι τον
8ο αι, π. Χ. Η βελτίωση των εμπορικών συναλλαγών και η ανάπτυξη της
σχετικής αλληλογραφίας οδήγησε στην εξέλιξη του αλφαβήτου. Σε αντίθεση
με τα ιερογλυφικά και τη σφηνοειδή γραφή που απέδιδαν ιδέες ή συλλαβές
κάθε σύμβολο απέδιδε έναν ήχο. O πολιτισμός των Φοινίκων δεν είχε σαφή
χαρακτηριστικά αλλά είχε διαμορφωθεί από τις πολιτιστικές επιρροές που
δέχθηκαν από άλλους λαούς. Οι θεοί τους ήταν στενά συνδεδεμένοι με τα
φαινόμενα και τις δυνάμεις της φύσης. Κάθε πόλη είχε το δικό της θεό –
προστάτη. Από τις θρησκευτικές δοξασίες πρέπει να επισημανθεί ότι σε
περιόδους μεγάλου κινδύνου ή για την αποτροπή κάποιας μεγάλης συμφοράς,
κατέφευγαν στο έθιμο της ανθρωποθυσίας.
Η ενασχόληση των Φοινίκων με τη βιοτεχνία
και το εμπόριο διαμόρφωσε μια κοινωνία με αστικά χαρακτηριστικά. Ο
ηγεμόνας κάθε πόλης βρισκόταν στην κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας αλλά η
εξουσία του περιοριζόταν από τους πλούσιους εμπόρους. Μεγάλη δύναμη
φαίνεται ότι διέθεταν οι ιερείς. Η βάση της κοινωνίας, οι κάτοικοι των
πόλεων ζούσαν σε καλύτερες συνθήκες από τους άλλους λαούς της Εγγύς
Ανατολής. Η Φοινίκη δεν αποτέλεσε ποτέ ενιαίο κράτος. Κάθε πεδινή
περιοχή με την παραλιακή της πόλη λειτούργησε ως μικρό βασίλειο.
Σημαντικότερες πόλεις ήταν η Βύβλος, η αρχαιότερη πόλη που εξελίχθηκε
γρήγορα λόγω των εμπορικών σχέσεων με την Αίγυπτο, η Ουγκαρίτ, που
αναπτύχθηκε τη 2η χιλιετία π. Χ. όταν οι υπόλοιπες φοινικικές πόλεις
κατακτήθηκαν από την Αίγυπτο και είχε εμπορικές σχέσεις με τους
Μυκηναίους, η Σιδώνα, που αναπτύχθηκε μετά την επέκταση των Χετταίων η
οποία διευκολύνθηκε από πολλούς ηγεμόνες Φοίνικες με την προσδοκία της
απαλλαγής από τον αιγυπτιακό ζυγό και η Τύρος που συνέβαλε στην
οικοδόμηση του ναού του Σολομώντα με πλούσια ανταλλάγματα και εδαφικές
παροχές από τους Εβραίους. Για διάστημα 3 αιώνων η Τύρος υπήρξε το
σημαντικότερο λιμάνι της περιοχής με πολλές αποικίες στη Μεσόγειο. Η
περίοδος ακμής της Τύρου και των Φοινίκων ανακόπτεται από τον 8ο αι. π.
Χ. όταν οι Έλληνες βγαίνουν στη Μεσόγειο, εμπορεύονται και ιδρύουν
αποικίες και ταυτόχρονα επεκτείνονται οι Ασσύριοι και αργότερα οι
Βαβυλώνιοι. Ο Τύρος αντιστέκεται στους Βαβυλώνιους και τελικά
συνθηκολογεί με ευνοϊκούς όρους. Η Φοινίκη το 538 π. Χ. πέρασε στην
κυριαρχία των Περσών. Οι Φοίνικες από τότε γίνονται πιστοί ακόλουθοι των
Περσών γιατί είχαν ξανανοίξει για αυτούς οι εμπορικοί δρόμοι της
Ανατολής. Παρείχαν το στόλο της περσικής αυτοκρατορίας και πολέμησαν
μαζί τους εναντίον των Ελλήνων. Ο Μέγας Αλέξανδρος μετά τη νίκη του στην
Ισσό κατά των Περσών προχώρησε στη Φοινίκη. Οι φοινικικές πόλεις
παραδόθηκαν εκτός από την Τύρο που αντιστάθηκε και έπεσε μετά από
επτάμηνη πολιορκία.
