Η τεχνολογία RFID (Radio Frequency Identification)
δεν είναι εφεύρημα των ημερών μας, αλλά αποτέλεσε καινοτομία των Αγγλων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την οποία χρησιμοποίησαν στα ραντάρ.
Το σύστημα εξελίχθηκε, σμικρύνθηκε τόσο ώστε να μην είναι ορατό. Μη αποτελώντας πλέον στρατιωτικό μηχανισμό, δόθηκε στο εμπόριο, ώστε να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο των προϊόντων τους και, μέσω αυτών, δόθηκε η δυνατότητα να ελέγχονται και εκείνοι που τα χρησιμοποιούσαν. Κι αυτά τα προϊόντα δεν αφορούν μόνο τις άλλες χώρες αλλά τα περισσότερα κράτη και προφανώς -μέσα από τις εμπορικές εισαγωγές- και την πατρίδα μας.
Η αρχική τεχνολογία, με την εξέλιξη των εφαρμογών και των δυνατοτήτων, μετατράπηκε από ένα ογκώδες σύστημα σε ένα μικροσκοπικό τσιπ, το οποίο πολύ εύκολα κρύβεται οπουδήποτε και, φυσικά, πλέον μπορεί να το χρησιμοποιήσει κάποιος για διάφορους σκοπούς.
Χρησιμοποιείται δειλά, όπως λέγεται, από το 2014 στη βιομηχανία, ωστόσο κανένας δεν μπορεί να είναι βέβαιος σχετικά με το πότε άρχισε όχι η καταιγιστική προπαγάνδα για την εφαρμογή του, αλλά η μυστική πιλοτική χρήση της τεχνολογίας σε μια ευρείας γκάμας καταναλωτικά αγαθά, στα οποία περιλαμβάνονται τα ενδύματα, τα υποδήματα, τα εσώρουχα, τα καπέλα και διάφορα εξαρτήματα καθημερινής χρήσης. Στις ΗΠΑ κορυφαία εταιρία κατασκευής παιδικών ενδυμάτων χρησιμοποιεί φανερά το σύστημα, προφασιζόμενη τον καλύτερο έλεγχο των προϊόντων της, ενώ αφήνει υπονοούμενο πως η συγκεκριμένη χρήση θα αποτελέσει τροχοπέδη στις απαγωγές ανηλίκων. Ωστόσο αυτή η «ομολογία», εφόσον ευσταθεί, αποτελεί και καταφανή παραδοχή πως μέσω της νανοτεχνολογίας και του μικροτσίπ RFID συλλέγονται διάφορα προσωπικά δεδομένα, που πηγαίνουν σε άγνωστη κατεύθυνση, και σαφέστατα η προσωπική ζωή των ανθρώπων με το πρόσχημα της δήθεν παροχής ασφάλειας παύει να υφίσταται. Δυστυχώς, πολλά από τα προϊόντα που φέρουν το ύποπτο τσιπ βρίσκονται και στην Ελλάδα.
Θεωρητικά, είναι ένα αυτοματοποιημένο κύκλωμα που εκπέμπει συνεχώς σήμα, το οποίο είναι ενσωματωμένο στις ετικέτες ρούχων και το απορροφούν κάποιοι ειδικοί σταθμοί. Κάποιοι όμως ισχυρίζονται ότι τα δεδομένα που συλλέγονται από το RFID μεταδίδονται αυτόματα σε περιβάλλον WiFi.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Nottingham Trent έχουν εξελίξει έναν τρόπο να ενσωματώνουν στα ρούχα και τα υποδήματα αυτά τα μικροσκοπικά τσιπ τεχνολογίας RFID, με την οποία μπορούν να συλλέγουν περισσότερα δεδομένα του χρήστη-καταναλωτή, καθώς χρησιμοποιείται ευρέως από αρκετές επώνυμες εταιρίες κατασκευής ρούχων και υποδημάτων. Το τσιπ αυτό είναι τόσο μικρό, που δεν είναι εύκολα εμφανές με γυμνό μάτι. Συνήθως είναι καμουφλαρισμένο μέσα σε πλαστικοποιημένες ετικέτες ή στα σήματα φημισμένων εταιριών.
Το... τρυπώνουν σε κλωστές και υφάσματα που φτιάχνονται όπως οι τραπεζικές κάρτες
Μια ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Tilak Dias του Ομίλου Ερευνας Σύνθετης Υφαντουργίας της Σχολής Art & Design, έχει εφεύρει μια εκπληκτική μέθοδο ενσωμάτωσης τσιπ ταυτοποίησης ραδιοσυχνοτήτων (RFID) σε νήματα τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε υφαντά και πλεκτά υφάσματα, κατάλληλα για τη ραφή ενδυμάτων.
Αυτό είναι ακόμη πιο φοβερό, αν σκεφτεί κανείς ότι το ύφασμα έρχεται σε άμεση επαφή με το δέρμα και μπορεί όχι μόνο να λειτουργεί σαν συλλέκτης πληροφοριών, αλλά και να μεταδίδει σήματα στο ανθρώπινο σώμα μέσω των νευροδιαβιβαστών. Ομως το εύρος της πληροφόρησης δεν σταματά εδώ. Μπορούν να συγκεντρώνουν ένα σωρό πληροφορίες για το άτομο που χρησιμοποιεί το ρούχο ή τα υποδήματα, όπως οι καθημερινές κινήσεις του, οι θερμοκρασίες στα μέρη όπου συχνάζει, οι διατροφικές συνήθειές του κ.ά.
Βεβαίως, οι εταιρίες υποστηρίζουν ότι τα τσιπ χρησιμοποιούνται για ασφαλείς δικές τους πληροφορίες. Μάλιστα, για τον καθηγητή, η μέθοδος χαρακτηρίζεται επαναστατική και αβλαβής, όμως πόσο καλή μπορεί να θεωρηθεί όταν εισβάλλει με τέτοιο τρόπο στην προσωπική ζωή των ανθρώπων; Οταν μπορεί να παρακολουθεί πού βρίσκεται ο χρήστης, την ώρα, τον τόπο και τη διαδρομή που ακολουθεί, τα άτομα που συναντά, τον χρόνο που κοιμάται, γευματίζει, κάνει σπορ ή διασκεδάζει. Τελικά, τίποτε δεν μένει προσωπικό ή κρυφό.
Τα τσιπ RFID -τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνται σε τραπεζικές κάρτες για ανέπαφες πληρωμές- μπορεί να περιέχουν όλα τα στοιχεία που συνήθως διαβιβάζονται μέσω του γραμμωτού κώδικα (barcode).
Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Dias, η οποία προστατεύεται από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και υποστηρίχθηκε οικονομικά από το Sustainable Society Network, μπορεί να προσφέρει περισσότερες πληροφορίες στις εταιρίες για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ή κι άλλες, που συμβάλλουν στη βελτίωση της ασφάλειας στα σημεία λιανικής πώλησης.
Κολοσσιαίες εταιρίες επιβάλλουν τη χρήση και στους υπαλλήλους!
Ωστόσο η συγκεκριμένη τεχνολογία εφαρμόζεται μόνο στα ενδύματα και υποδήματα ή και σε άλλα προϊόντα; Η NYK Logistics τη χρησιμοποιεί για να βελτιώσει την απόδοση των εμπορευματοκιβωτίων στο πολυσύχναστο Λονγκ Μπιτς της Καλιφόρνια. Και δεν είναι η μόνη, αφού μια πλειάδα εταιριών παγκοσμίως την έχει ενσωματώσει στα προϊόντα της, κυρίως εργοστάσια κατασκευής παιδικών ενδυμάτων, εσωρούχων και υποδημάτων, ενώ έχει αναφερθεί ότι πολλές θήκες για κινητά τηλέφωνα εμπεριέχουν νανοτσίπ RFID. Μάλιστα, με την τεχνολογία αυτή φλερτάρουν από καιρό κολοσσιαίες εταιρίες, όπως η ΙΒΜ, σύμφωνα με αναφορά του περιοδικού «PC WORLD», η οποία προσπάθησε να επιβάλει τη χρήση τσιπ RFID σε στελέχη και υπαλλήλους της, προκειμένου να έχει τον έλεγχο κατά τη συμμετοχή τους σε συνέδρια. Εκφράστηκαν όμως πολλές αντιρρήσεις. «Από τους 6.500 εργαζομένους στη μεγάλη εταιρία, περίπου το 2% δεν ήθελε να φορέσει ετικέτα με τσιπ RFID» δήλωσε η Mary Ann Alberry, διευθύντρια συνεδρίων της IBM. Ηταν άραγε τόσο μικρό το ποσοστό;
Το διαδίκτυο βρίθει προπαγανδιστικών πληροφοριών, τις οποίες παρουσιάζουν εταιρίες με τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας RFID, όπως ότι ήδη έχουν βελτιώσει τις υπηρεσίες τους, προτρέποντας κι άλλες εταιρίες να τις μιμηθούν.
«Είναι μια συναρπαστική τεχνολογική ανάπτυξη, που θα φέρει τεράστια οφέλη στη βιομηχανία λιανικής» υποστήριξε ο καθηγητής Dias και ανέπτυξε κι άλλες χρήσιμες -κατά τον ίδιο- δυνατότητες του RFID. «Εάν ένα τσιπ RFID είναι ενσωματωμένο σε ένα πουκάμισο, θα εξασφαλίσει πολύ μεγαλύτερο επίπεδο αντι-κλοπής, προσφέροντας παράλληλα προστασία και κατά της παραχάραξης της φίρμας. Καθώς οι άνθρωποι δεν θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν εύκολα ένα τσιπ που θα βρίσκεται σε ένα ένδυμα, συνεπώς και οι κλέφτες δεν θα είναι σε θέση να το αφαιρέσουν και να κλέψουν το ρούχο. Επίσης, οι παραχαράκτες των ιμιτασιόν προϊόντων δεν θα μπορούν εύκολα να επιδοθούν στο παραεμπόριο» επισημαίνει.
Οπως αναφέρει, «η διαδικασία της απογραφής των αποθεμάτων μιας επιχείρησης πώλησης ενδυμάτων μπορεί να γίνει πολύ σύντομη, καθώς πολλά ενδύματα θα μπορούν να σαρωθούν μονομιάς, χωρίς την ανάγκη σάρωσης κάθε barcode ξεχωριστά. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει μεν το κόστος για τους κατασκευαστές, τους λιανοπωλητές και, στη συνέχεια, τους καταναλωτές».
Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο να υποκρύπτονται κι άλλου είδους οφέλη μέσα από τη συλλογή ειδικών πληροφοριών, που στη συνέχεια θα μεταβιβάζονται σε μια ευρύτερη τράπεζα δεδομένων, από την οποία θα μπορούσε να ενημερώνεται ένας αριθμός ειδικών κρατικών υπηρεσιών, οργανισμών και ινστιτούτων.
Οι εργαζόμενοι στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, προκειμένου να το υποστηρίξουν και να το «αθωώσουν» ακόμη περισσότερο, δεν δίστασαν να το συσχετίσουν και με τη φιλανθρωπία, με τον εξής ισχυρισμό: «Οσον αφορά τα ανακυκλωμένα ρούχα που προσφέρονται σε απόρους, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα θα είναι σε θέση να τα ταξινομούν πολύ πιο γρήγορα, ακόμα και με αυτοματοποιημένο τρόπο, και να προσδιορίζονται τα είδη ρουχισμού που είναι κατάλληλα για τις διάφορες χώρες, ανάλογα με τις ανάγκες τους».
Ο καθηγητής Dias πιστεύει ότι στο μακρινό μέλλον αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με «έξυπνα» πλυντήρια, για να προειδοποιούν τους καταναλωτές για μεικτά χρώματα ή ακατάλληλες θερμοκρασίες. Ομως θα μπορούσαν κάλλιστα να πληροφορούν τους κατασκευαστές για τις μετακινήσεις ή και τις προτιμήσεις του καταναλωτή, προσαρμόζοντας έτσι τα διαφημιστικά προγράμματά τους.
Προφανώς, δεν είναι τυχαίες οι καταγγελίες καταναλωτών που, ανακαλύπτοντας πως φορούν εν αγνοία τους ρούχα με τσιπ, λάμβαναν μετά την επίσκεψή τους σε καταστήματα τροφίμων ή άλλους εμπορικούς χώρους μηνύματα που σχετίζονταν με τις πρόσφατες αγορές τους.
Ο ερευνητής Anura Rathnayake, ο οποίος ασχολείται με το έργο, δήλωσε: «Αυτή είναι μια οικονομικά αποδοτική ανάπτυξη, που παρέχει αμέτρητες δυνατότητες στη βιομηχανία. Μακροπρόθεσμα, η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να έχει τεράστια οφέλη για τις φιλανθρωπικές οργανώσεις, που ξοδεύουν πολύ χρόνο διανέμοντας δωρεάν ρούχα σε απόρους σε όλο τον κόσμο. Η τύχη των ηλικιωμένων σε οίκους ευγηρίας θα μπορούσε επίσης να παρακολουθείται καλύτερα αν τα τσιπ RFID εκ των υστέρων τοποθετηθούν στα ρούχα τους».
Οι εμπλεκόμενοι στην εξέλιξη και την ανάπτυξη πολλαπλών εφαρμογών του συστήματος RFID δήλωσαν σε διάφορες συνεντεύξεις:
«Ενσωματώνοντας τη μέθοδο αρχικά σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και στη συνέχεια, πιλοτικά, και σε μεγαλύτερες αλλά και σε διάφορους οργανισμούς, διαπιστώνουμε ότι η διαδικασία διαχείρισης πόρων και εμπορευμάτων μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματική, καθώς οι χειριστές θα είναι σε θέση να κάνουν καλύτερη χρήση των περιορισμένων πόρων τους και να παρέχουν περισσότερη βοήθεια σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Βέβαια, είμαστε πάντοτε ανοιχτοί σε προτάσεις και νέες ιδέες και ιδιαίτερα πρόθυμοι να επεκτείνουμε την τεχνολογία έως τη βαριά βιομηχανία, ώστε να μάθουμε πώς διαφορετικοί άνθρωποι που εργάζονται εκεί φαντάζονται τη χρήση της, ενδεχομένως με τρόπους που εμείς δεν έχουμε έως σήμερα σκεφτεί».
Στις απόψεις αυτές δεν υπάρχουν απαραίτητα μόνο η αγαθή πρόθεση και η ανιδιοτέλεια. Αλλωστε, πολλές τεχνολογικές καινοτομίες, όταν εφευρέθηκαν, προορίζονταν για το καλό της ανθρωπότητας, όπως η ατομική ενέργεια και τα βελτιωτικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Σήμερα όμως αποτελούν τον εφιάλτη των κοινωνιών. Συνεπώς, η τεχνολογία RFID, που αποδεδειγμένα εφαρμόζεται πάνω μας και εν αγνοία μας, ίσως αποδειχθεί η βασικότερη πρόβα για μαζικό επερχόμενο «χάραγμα», το οποίο πολλοί χλεύασαν, όμως αποδεικνύεται μια εφιαλτική πραγματικότητα, προάγγελος κατάργησης της προσωπικής ελευθερίας μας.
Οι «αθώες» στάμπες
Κλεισμένο σε έναν μικρό λοβό ρητίνης, τοποθετείται σε νήματα που γίνονται υφάσματα. Τα ενδύματα που έχουν ενσωματωμένα τα τσιπ RFID μπορούν να πλυθούν άφοβα σε πλυντήρια και να στεγνώσουν σε στεγνωτήρια, χωρίς να υποστούν οποιαδήποτε ζημιά, αφού το υλικό τους αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες.
Μικρές λεπτές λωρίδες χαλκού που συνδέονται με τις δύο πλευρές των τσιπ RFID και ενσωματώνονται σε ίνες και νήματα λειτουργούν σαν κεραία. Ομως σαν κεραία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μια λωρίδα από πολύ λεπτό φύλλο αλουμινίου, με σχεδόν μηδενικό όγκο και βάρος. Το συνολικό κύκλωμα σε κάποιες εκδοχές του μπορεί να έχει εμφάνιση μιας αθώας, ακαταλαβίστικης στάμπας πάνω σε μια ετικέτα ενδύματος. Με μέγεθος μόνο 0,5 χιλιοστά, τα συγκεκριμένα τσιπ κοστίζουν στη βιομηχανία πολύ φθηνά, ειδικά όταν αγοράζονται σε μεγάλες ποσότητες.
