Πριν από μόλις 10 μήνες, στις 30 Σεπτεμβρίου 2022, η Ελλάδα σόκαρε την Ευρώπη κι έμπαινε στην πρώτη 6άδα των χωρών με τον υψηλότερο πληθωρισμό.Το ρεκόρ 12,1% κατέγραφε την ανησυχητική επιτάχυνση στους δείκτες τιμών καταναλωτή, κατά πολύ υψηλότερη από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Η κατάσταση, όμως, στο μεταξύ έχει αλλάξει. Τον Ιούνιο ο πληθωρισμός «έκλεισε» στο 2,8% έπειτα από εννιά σερί «καθοδικούς» μήνες. Αν και για σήμερα, που θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα για τον Ιούλιο, υπάρχουν εκτιμήσεις για πιθανή αύξηση, οι δείκτες δεν είναι έτσι κι αλλιώς τόσο εφιαλτικοί όσο πέρυσι. Από το υψηλό του περασμένου Σεπτεμβρίου ακολούθησε μια αποκλιμάκωση διαρκείας.
Ομως, παρά τους γενικούς δείκτες, η θηλιά που άρχισε να σφίγγει από τα τέλη του 2021 τα νοικοκυριά δεν έχει αποσυμπιεστεί. Ενώ ο πληθωρισμός πέφτει, οι τιμές των τροφίμων και της βενζίνης εξακολουθούν να «χτυπούν» λίμιτ-απ. Μάλιστα, από τον Σεπτέμβριο αναμένεται και νέο κύμα ακρίβειας, κάτι για το οποίο προειδοποίησε και ο κεντρικός τραπεζίτης Γ. Στουρνάρας. Δεν αποκλείεται να δούμε το ελαιόλαδο να σπάει το φράγμα των 10-11 ευρώ το λίτρο και τη βενζίνη να ξεπερνάει το 2,10-2,20.
Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι η κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα σ’ αυτό το «ευνοϊκό» δεκάμηνο για να πέσουν οι τιμές των βασικών καταναλωτικών αγαθών. Οι έλεγχοι επί Αδωνι Γεωργιάδη στο Υπουργείο Ανάπτυξης ήταν υποτυπώδεις, το «καλάθι του νοικοκυριού» αποδείχτηκε ο φερετζές για να συνεχιστούν ακόμα πιο ραγδαία οι εξοντωτικές αυξήσεις σε όλα τα άλλα προϊόντα, ενώ και ο νέος υπουργός φαίνεται να ακολουθεί τον ίδιο δρόμο εμπαιγμού.
Κατά τον Κώστα Σκρέκα αρκεί μια συνάντηση με την Ενωση Σούπερ Μάρκετ, σαν τη χθεσινή, με μερικά κυβερνητικά αιτήματα, ώστε να φοβηθεί και να εξορθολογιστεί η αγορά. Ζήτησε «να περιληφθεί στο “καλάθι του νοικοκυριού” τουλάχιστον ένα επώνυμο προϊόν ανά κατηγορία» και «να διασφαλιστούν προσιτές τιμές σχολικών ειδών εν όψει της έναρξης της νέας σχολικής περιόδου».
Ακόμα, όμως, κι αν υλοποιηθούν τα συμφωνηθέντα, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα στις τιμές των χιλιάδων προϊόντων σούπερ μάρκετ που εξακολουθούν να τραβούν την ανηφόρα καθημερινά. Αλλωστε, αιτήματα έκανε η κυβέρνηση τόσο στους τραπεζίτες όσο και στους ακτοπλόους τους τελευταίους μήνες, συναντώντας και σε εκείνες τις περιπτώσεις την παγερή αδιαφορία τους.
Η θητεία, εξάλλου, του Σκρέκα στο Υπουργείο Ενέργειας μπορεί να χρησιμεύσει ως προπομπός και για το νέο του πόστο. Θυμίζουμε ότι η κυβέρνηση έκανε τα πάντα για να μη φορολογήσει τα υπερκέρδη των εταιριών ενέργειας, μια υπόσχεση που κατέληξε σε φιάσκο άνευ προηγουμένου, με καπέλωμα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας και με υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος επί μήνες.
Σήμερα η «δημοκρατία» φέρνει στο φως συγκριτικά στοιχεία που αποτυπώνουν τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, με σαφώς πιο αντικειμενικά κριτήρια από τους εξωραϊσμένους κυβερνητικούς αριθμούς. Η ΕΛ.ΣΤΑΤ. παρατηρεί ελαφρές αυξομειώσεις, με τον τρόπο που ομαδοποιεί γενικόλογα τα προϊόντα, όμως μόνο οι τιμές στα σούπερ μάρκετ για συγκεκριμένα προϊόντα και η άμεση σύγκρισή τους αποτυπώνει τι πραγματικά συμβαίνει.
Ενδεικτικά αναφέρουμε προϊόντα σούπερ μάρκετ στα οποία συγκρίνονται οι τιμές φυλλαδίων του Οκτωβρίου 2022 με τις χθεσινές τιμές, της 7ης Αυγούστου. Οσα παραθέτονται αφορούν πάντα σύγκριση προϊόντων από τα ίδια σούπερ μάρκετ. Για παράδειγμα, πόσο κόστιζε ο καφές Λουμίδη π.χ. στα ΑΒ τον Οκτώβριο και πόσο χθες, Δευτέρα.
Από τη σύγκριση προκύπτουν αυξήσεις ακόμα και 65% σε προϊόντα όπως ο καφές, το τελευταίο εννιάμηνο, στα ζυμαρικά αγγίζει το 38%, στο ελαιόλαδο το 39%, στο γιαούρτι το 18%, στα αβγά το 45% και στα συσκευασμένα κρεατικά 15%-30%. Εντύπωση προκαλεί ότι ακόμα και προϊόντα όπως το αλάτι ή η κέτσαπ έχουν εκτοξευθεί από 30% έως 60%.
Το κύμα της κερδοσκοπίας πνίγει τα νοικοκυριά, που βρίσκονται στο έλεος της αισχροκέρδειας των σούπερ μάρκετ και μιας κυβέρνησης που όχι μόνο δεν βάζει φρένο, αλλά βλέπει τα έσοδα στα δημόσια ταμεία να εκτοξεύονται από τον ΦΠΑ και τα ειδικά τέλη στα καύσιμα, ώστε να κάνει ψηφοθηρικές παροχές.
Στα ύψη τα καύσιμα, την ώρα που το brend έχει πέσει κοντά στα $85 το βαρέλι
Λίγες ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στις 7 Μαρτίου 2022, η διεθνής τιμή του πετρελαίου εκτοξευόταν στα 139 δολάρια το βαρέλι. Καταρρίπτοντας έτσι το ρεκόρ του 2008. Ηταν η καλύτερη αφορμή για να στηθούν τα δόκανα της εξοντωτικής ακρίβειας διαρκείας στην ελληνική αγορά.
Στις 10 Μαρτίου του 2022, όταν το βαρέλι άγγιζε τα 140 ευρώ, η μέση τιμή της αμόλυβδης στα ελληνικά πρατήρια ήταν στα 2,053 ευρώ. Δηλαδή όσο περίπου και σήμερα! Και το diesel στα 1,88 ευρώ. Στις 14 Ιουνίου 2022 η βενζίνη στα βενζινάδικα της χώρας μας ήταν στα 2,4 ευρώ, με την κυβέρνηση να εφαρμόζει το fuel pass, όμως τους επόμενους μήνες άρχισε σιγά σιγά η τιμή να πέφτει κάτω από τα 2 ευρώ. Στις 10 Δεκεμβρίου, πάντα σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Ανάπτυξης, η μέση τιμή ήταν στα 1,88 για την αμόλυβδη, στα 1,82 για το diesel κίνησης και στο 1,135 για το diesel θέρμανσης.
Ακόμα όμως κι αυτή η τιμή έμοιαζε αδικαιολόγητα υψηλή συγκριτικά με το brend. Αν η τιμή της βενζίνης επηρεάζεται, όπως λένε σταθερά κυβέρνηση και πρατηριούχοι, από τις τιμές του brend, τότε θα έπρεπε να αυξομειώνονται αναλογικά και στη χώρα μας. Κάτι που δεν συμβαίνει. Αντίθετα, αυτό που όλοι παρατηρούν είναι πως όταν αυξάνονται οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου, εκτοξεύονται και στη χώρα μας, ενώ όταν πέφτει το brend, όπως τώρα που είναι στα 85 δολάρια, οι τιμές παραμένουν υψηλές όπως και πριν στην Ελλάδα.
Πέρα από τα fuel pass των 20 ευρώ, η κυβέρνηση παραμένει θεατής στην κερδοσκοπία. Ο λόγος απλός. Το μεγαλύτερο μέρος του πλεονάσματος εσόδων στα δημόσια ταμεία οφείλεται στην έκρηξη τιμών, που κατ’ επέκταση αποδίδουν και αυξημένα έσοδα από τον ΦΠΑ και τον Φόρο Ειδικής Κατανάλωσης.
Ενα απλό παράδειγμα: Για κάθε λίτρο βενζίνης που κοστίζει π.χ. 1 ευρώ, ο συνολικός φόρος είναι 0,63 λεπτά, δηλαδή το 63%. Οταν ένας πολίτης για να γεμίσει το ρεζερβουάρ του με 50 λίτρα ξόδευε το ποσό των 50 ευρώ, το κράτος κέρδιζε 31,5 ευρώ. Ομως, με 2 ευρώ τη βενζίνη, όπως τώρα, ο πολίτης δαπανά πλέον 100 ευρώ για τα 50 λίτρα. Αυτό σημαίνει ότι στα δημόσια ταμεία καταλήγουν 63 ευρώ! Τα διπλάσια!
Εχουν βρει την «κότα με τα χρυσά αβγά»
Οι πετρελαϊκές εταιρίες, σε διεθνή κλίμακα, παρουσίασαν το 2022 υπερκέρδη 200 δισ. δολαρίων, ποσό κοντά στο ΑΕΠ ολόκληρης της Ελλάδας. Αναλογικά, ένα ποσό εξ αυτών ήταν και ελληνικού ενδιαφέροντος.
Η ελληνική κυβέρνηση παραδέχθηκε τα υπερκέρδη των ελληνικών εταιριών ενέργειας, ωστόσο δίχως ποτέ να τα φορολογήσει κανονικά. Οσο για τα ελληνικά σούπερ μάρκετ; Τα πρώτα επίσημα στοιχεία δείχνουν αύξηση τζίρου κατά 10% στο πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου 2023, σε σχέση με το 2022.
Οι αυξήσεις τζίρων και κερδών σε σούπερ μάρκετ, καύσιμα και ενέργεια οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στον πληθωρισμό και όχι στην αύξηση της ζήτησης, αφού κάθε οικογένεια, που αντιμετωπίζεται ως η κότα με τα χρυσά αβγά για όλο το οικονομικό οικοδόμημα, βρίσκεται σε καθεστώς ασφυξίας.
Για τα σούπερ μάρκετ έχουν αποδειχθεί περισσότερο προσοδοφόρα από ποτέ και τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, που κάποτε ο κόσμος δεν προτιμούσε. Τώρα, όμως, και με κάποια εξ αυτών των προϊόντων β’ ποιότητας να είναι στο πολυδιαφημισμένο από την κυβέρνηση «καλάθι της νοικοκυράς», το μερίδιό τους αγγίζει το 20% (17,4%). Για να βρούμε ξανά τόσο υψηλό ποσοστό θα πρέπει να γυρίσουμε στο πιο μαύρο έτος της μνημονιακής ύφεσης, το 2012, όταν ήταν 17,8%.
Μεγάλες αυξήσεις τιμών το πρώτο πεντάμηνο του 2023 καταγράφονται, πέρα από τα τρόφιμα, και στα απορρυπαντικά – καθαριστικά (πάνω 13%), στα χαρτικά (12%) και τα υλικά μαγειρικής (10,6%). Ο τζίρος των σούπερ μάρκετ για το 2021 έφτασε συνολικά στα 10,1 δισ. ευρώ, πόσο που ισοδυναμεί με το 1/20 του ελληνικού ΑΕΠ! Ηταν αυξημένος κατά 2,4% σε σχέση με το 2020 και κατά 9,5% συγκριτικά με το τελευταίο προ πανδημίας έτος (2019).
Οσο η κυβέρνηση μαζεύει πλεονάσματα από τα έσοδα του ΦΠΑ ώστε να κάνει τη μικροπολιτική της με τα επιδόματα, συντηρώντας έτσι αναπόφευκτα το κύμα ακρίβειας, τα σούπερ μάρκετ συγκεντρώνουν κέρδη – για 6η συνεχόμενη χρονιά είχαν το 2022 θετικά αποτελέσματα.
Οι πωλήσεις σε σχέση με το 2016 έχουν εκτιναχθεί πάνω από 30% και οι τέσσερις πιο ισχυρές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, που ελέγχουν το 80% της αγοράς, είχαν τζίρο άνω των 8,2 δισ., από τα 10,1 δισ. της συνολικής πίτας το 2021. Η τάση αυτή συνεχίστηκε με μία ακόμα «ένεση» (+4,5%) το 2022. Κι όλα αυτά εν μέσω διαδοχικών κρίσεων με πανδημία, ενεργειακό σοκ και πόλεμο…
