Αν και οι πληροφορίες είναι ανεπίσημες και ενδέχεται να υπάρχουν ανακρίβειες, μαθαίνει κανείς χρήσιμα πράγματα.
Φινλανδία:
Στο τέλος του Λυκείου υπάρχουν εθνικές εξετάσεις (σαν τις δικές μας πανελλήνιες). Οι βαθμοί στις εξετάσεις αυτές χρησιμοποιούνται για την είσοδο στο ~20% των πανεπιστημιακών σχολών. Όμως κάποιες σχολές απαιτούν επιπλέον εξετάσεις εισόδου. Η ύλη για αυτές τις επιπλέον εξετάσεις μπορεί να έχει ή να μην έχει σχέση με την ύλη του Λυκείου. Π.χ. για τα 5 τεχνικά πανεπιστήμια η ύλη είναι τα Μαθηματικά, Φυσική, κτλ του Λυκείου. Για τις εξετάσεις Ιατρικής οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν δύο χοντρά βιβλία. Για τις εξετάσεις Οικονομικών ένα βιβλίο. Υπάρχουν φροντιστήρια για αυτές τις εξετάσεις αλλά δεν διαρκούν πολύ (1-2 μήνες). Το ποσοστό των επιτυχόντων που πηγαίνει σε αυτά τα φροντιστήρια κυμαίνεται από 10% στις τεχνικές σχολές, 30-40% για την Ιατρική, και 50% για την Νομική. Κοστίζουν $2-5,000. Τα πανεπιστημιακά συγγράμματα δεν είναι δωρεάν.
Γερμανία:
Δεν υπάρχουν εξετάσεις. Χρησιμοποιούνται μόνο οι βαθμοί του Λυκείου. Στο τέλος του Λυκείου ο κάθε μαθητής έχει ένα γενικό βαθμό, από 1 μέχρι 5 με άριστα το 1. Για να μπει σε Ιατρική, οδοντιατρική, και άλλες σχολές υψηλής ζήτησης, κάποιος πρέπει να έχει τουλάχιστον, ας πούμε, 1.3. (Επίσης για την Ιατρική χρειάζεται και κάποιος χρόνος προϋπηρεσία σε νοσοκομείο). Όταν ρώτησα αν υπάρχει πληθωρισμός βαθμών ή αδικίες εξαιτίας διαφοράς αυστηρότητας μεταξύ καθηγητών, ο συνάδελφος μου απάντησε πως όχι, γιατί «οι καθηγητές στη Γερμανία είναι πολύ υπεύθυνοι». Εξάλλου εκπαιδεύονται αυστηρά για 6 χρόνια. Από ό,τι γνωρίζει, φροντιστήρια δεν υπάρχουν.
Ιταλία
Εξετάσεις υπάρχουν μόνο για σχολές που έχουν numerus clausus, όπως η Ιατρική, ψυχολογία, κτλ. Η εξέταση κοστίζει 40 ευρώ. Δεν υπάρχουν φροντιστήρια, υπάρχει ένα βιβλίο και οι μαθητές διαβάζουν μόνοι τους. Για τη Βιοτεχνολογία το τεστ είναι πολλαπλής επιλογής. Τελευταία έχει εισαχθεί ένα τεστ για μαθητές αλλά είναι διαγνωστικό. Αν ένας αδύνατος μαθητής θελήσει να μπει σε σχολή ελεύθερης πρόσβασης, κανείς δεν θα τον εμποδίσει. Όμως στο πανεπιστήμιο μπορείς να πάρεις μιά εξέταση μέχρι 3 φορές. Τα ετήσια δίδακτρα είναι ~3,000 Ε στη Μπολώνια (διαφέρουν ανάλογα με το πανεπιστήμιο. Υπάρχουν υποτροφίες). Τα συγγράμματα δεν είναι δωρεάν.
Η πρόσληψη μελών ΔΕΠ γίνεται από εθνικούς διαγωνισμούς (τα περιβόητα concorsi). Όμως τα concorsi δεν εγγυώνται την αξιοκρατία. Οι καθηγητές που μετέχουν στις επιτροπές συναλλάσσονται και καταφέρνουν να προσληθφούν οι ευνοούμενοί τους. Είναι σικέ. Στα πανεπιστήμια υπάρχει πολλή ενδογαμία, βόλεμα, κλίκες, εξωτερικές ασχολίες (όπως και στην Ελλάδα δηλαδή). Είναι θέμα νοοτροπίας, λέει η συνάδελφος. Στην Ιταλία έχει ήδη υιοθετηθεί το σύστημα 3+2 της διαδικασίας Μπολόνια. Η συνάδελφος πιστεύει ότι είναι καταστροφή γιατί κανείς δεν μπορεί να βγει ολοκληρωμένος επιστήμονας σε 3 χρόνια.
Γαλλία
Υπάρχουν τα απλά πανεπιστήμια, υπάρχουν και οι 16 ελίτ Grandes Ecoles. Για τις Grandes Ecoles υπάρχουν ειδικά, δημόσια, δωρεάν προπαρασκευαστικά σχολεία (2 χρόνια για μαθ, χημ, φυσ., μηχ και 1 χρόνος για business). Το σχολεία αυτά λειτουργούν από τις 8 μέχρι τις 5 μμ. Το Σάββατο έχουν εξετάσεις. Γενικά, εξετάζονται συνέχεια. Πολύ σκληρή δουλειά. Και να θέλει κανείς δεν μπορεί να πάει φροντιστήριο, δεν έχει νόημα. Οι καθηγητές των προπαρασκευαστικών σχολείων είναι προσεκτικά επιλεγμένοι. Σε αυτά μπαίνει κανείς με βάση βαθμούς λυκείου και συστατικές επιστολές. Η πρόσβαση στα απλά πανεπιστήμια γίνεται μόνο με το δίπλωμα του λυκείου. Φροντιστήρια υπάρχουν ελάχιστα, ακριβά, και αυτά είναι για πολύ αδύνατους μαθητές, για να καταφέρουν να βγάλουν το Λύκειο. (άσχετο: οι περισσότερες κινητοποιήσεις στα γαλλικά πανεπιστήμια είναι αποχές (strikes), όχι καταλήψεις (blockades). Δηλαδή, δεν εμποδίζουν τους καθηγητές να πάνε στο γραφείο τους.]
Βρετανία
Η αποδοχή φοιτητών γίνεται με βάση τα αποτελέσματα εξετάσεων στο τέλος του Λυκείου (Α levels ή Highers στη Σκωτία, οι Σκωτσέζοι μπαίνουν στα 17 στο πανεπιστήμιο). Η βάση είναι συνήθως τουλάχιστον Β σε 3-4 μαθήματα. Αν ξαναδώσει κάποιος οι απαιτήσεις αυξάνονται (Α στα περισσότερα). Στο βρετανικό Λύκειο υπάρχει μεγάλη ελευθερία επιλογής μαθημάτων από τους μαθητές. Γενικά δεν υπάρχει συνωστισμός υποψηφίων (εκτός από Oxbridge). Στα Oxford και Cambridge μετράει και η συνέντευξη. Πρέπει να έχει πάρει κανείς αρκετά A levels. Υπάρχει coaching για τη συνέντευξη.
Ελβετία
Ελεύθερη πρόσβαση με το δίπλωμα του Λυκείου (αν υπάρξει υπεραριθμία κάπου, τη λύνουν με αυστηρές εξετάσεις στο πρώτο έτος). Η Ιατρική ζητάει κάποια εμπειρία σε νοσοκομείο (internship). ΟΜΩΣ: λιγότερο από το 20% των μαθητών τελειώνει Λύκειο. Οι περισσότεροι μετά τα 9-10 χρόνια υποχρεωτικής εκπαίδευσης πηγαίνουν σε ένα επαγγελματικό πρόγραμμα (1-2 μέρες σχολείο και τις υπόλοιπες apprenticeship σε κάποιο κατάστημα, π.χ. μηχανικός αυτοκινήτων, γραμματέας, κτλ). Η είσοδος στο Λύκειο γίνεται είτε με βάση το βαθμό είτε με βάση ένα τεστ δεξιοτήτων (διαφέρει ανάλογα με το κρατίδιο). Η επαγγελματική εκπαίδευση δεν θεωρείται κοινωνικά μειονεκτική.
Αυστρία
Με το απολυτήριο Λυκείου γράφεται κανείς όπου θέλει (εκτός από Ιατρική όπου υπάρχουν εξετάσεις). Γύρω στο 50% των μαθητών πηγαίνει Λύκειο. (Σε μας το αντίστοιχο ποσοστό είναι 60-70%).
Νότια Κορέα:
Το εκπαιδευτικό σύστημα αλλάζει συχνά. Ένας μικρός αριθμός φοιτητών εισάγεται με βάση τους βαθμούς του Λυκείου και «ειδικές δραστηριότητες» (μουσική, αθλητισμός, κτλ). Για τον μεγαλύτερο αριθμό χρησιμοποιούνται και πανεθνικές εξετάσεις και εξετάσεις του κάθε πανεπιστημίου. Πάνω από 90% των μαθητών πηγαίνει σε φροντιστήρια για να προετοιμαστεί καλύτερα για αυτές τις δύο εξετάσεις. Κάποια είναι τεράστιες επιχειρήσεις, άλλα είναι μικρότερα. Οι μαθητές πάνε το πρωϊ στο σχολείο και το βράδυ στο φροντιστήριο. Σπίτι μόνο για να κοιμηθούν. Τα φροντιστήρια αποτελούν σύνθετο κοινωνικό πρόβλημα. Από τη μιά απασχολούν πολύ κόσμο, από την άλλη επιβαρύνουν τις οικογένειες. Κάποιοι γονείς αναγκάζονται να κάνουν διπλές δουλειές για να βγάλουν πέρα. Το κόστος μπορεί να είναι 300-500$ το μήνα. Κάποιοι πλούσιοι στέλνουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό για σπουδές. Οι ομοιότητες με την Ελλάδα είναι πολλές, παρά τη διαφορά στο δυναμισμό της οικονομίας. «Το σύστημα θέλει ριζική αλλαγή», λέει ο Κορεάτης συνάδελφος.
Ιαπωνία:
Υπάρχουν δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια. Για εισαγωγή στα δημόσια υπάρχουν πανεθνικές εξετάσεις. Ύστερα οι μαθητές δίνουν και εξετάσεις των πανεπιστημίων στα οποία κάνουν αίτηση. Στα γνωστά U. Tokyo, Kyoto, Osaka, είναι πολύ δύσκολο να μπει κανείς. Οι βαθμοί του Λυκείου λαμβάνονται και αυτοί υπ’ όψη. Τα ιδιωτικά έχουν τις δικές τους εξετάσεις, αλλά τελευταία πολλά άρχισαν να χρησιμοποιούν τις εθνικές εξετάσεις των δημοσίων μαζί με την επίδοση στο Λύκειο. Τα φροντιστήρια είναι διαδεδομένα (λέγονται Juku ή Yobikou). Ειδικεύονται στις τεχνικές λύσης προβλημάτων για τις παραπάνω εξετάσεις. Σε αυτά πηγαίνουν είτε μαθητές παράλληλα με το Λύκειο είτε απόφοιτοι Λυκείου που χρειάζονται έξτρα προετοιμασία για να μπουν στο πανεπιστήμιο. Οι δεύτεροι πηγαίνουν την ημέρα (δίδακτρα $5-7000 το χρόνο). Οι πρώτοι: $100-200 ανά τάξη και ανά μήνα. Γύρω στο 20% των μαθητών πηγαίνουν φροντιστήριο. Κάποιοι πηγαίνουν από την Α’, άλλοι από τη Β’ Λυκείου.
Κύπρος
Υπάρχουν παγκύπριες εξετάσεις (όπως οι πανελλήνιες). Στο μηχανογραφικό τα παιδιά επιλέγουν μεταξύ του Π. Κύπρου και των ελληνικών πανεπιστημίων (υπάρχει ποσόστωση). Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια έχουν τους δικούς τους τρόπους εισαγωγής. Φροντιστήρια άρχισαν να εμφανίζονται και να εξαπλώνονται στις αρχές της δεκαετίας του 90. Γενικά, η Ελλάδα ασκεί κακή επιρροή στην Κύπρο, γιατί οι καθηγητές μέσης εκπαίδευσης εκπαιδεύονται κυρίως σε ελληνικά πανεπιστήμια (παίρνουν και ένα χρόνο επιμορφωτικά σεμινάρια αλλά αυτά δεν είναι πολύ αυστηρά). Κακή επιρροή υπάρχει και στο πανεπιστήμιο, γιατί πολλά μέλη ΔΕΠ που έρχονται από την Ελλάδα φέρνουν μαζί τους και την «ελληνική νοοτροπία», Στην Κύπρο υπάρχει ακόμη αξιολόγηση εκπαιδευτικών από επιθεωρητές. Ένας εκπαιδευτικός προσλαμβάνεται αρχικά με σύμβαση ενός έτους και στα επόμενα δύο έτη αξιολογείται. Η μονιμότητα έρχεται στο τέλος του τρίτου έτους.
Ινδία
Στα ελίτ ΙΙΤ κανείς μπαίνει με εθνικές εισαγωγικές εξετάσεις (μόνο το 1% πετυχαίνει). Υπάρχουν φροντιστήρια αλλά μόνο το 25% των μαθητών παρακολουθεί τάξεις. Το 75% απλώς αγοράζει το υλικό τους (ασκήσεις κτλ) και διαβάζουν μόνοι τους. Τα άλλα πανεπιστήμια χρησιμοποιούν τους βαθμούς του λυκείου, εθνικές εξετάσεις, και επιπλέον τις δικές τους εξετάσεις. (Υπάρχει affirmative action, για φυλές και γυναίκες).
Κίνα
Οι βαθμοί του Λυκείου δεν λαμβάνονται υπ’ όψη. Υπάρχουν πανεθνικές εξετάσεις μετά το Λύκειο (Μαθ, Φυσ, Χημ, Αγγλ, Κινεζικά για την θετική κατεύθυνση) και με βάση τα αποτελέσματα αυτών γίνονται δεκτοί (σε συγκεκριμένο τμήμα). Οι εξετάσεις αυτές είναι οι ίδιες σε όλη τη χώρα, αλλά πρόσφατα μεγάλες πόλεις όπως το Πεκίνο και η Σαγκάη έχουν ξεχωριστές εξετάσεις. Δεν υπάρχουν φροντιστήρια. Ιδιωτικά σχολεία υπάρχουν αλλά ελάχιστα.
Ισραήλ
Η εισαγωγή γίνεται με βάση εθνικές εξετάσεις, κάτι σαν το Γαλλικό baccalaureat και κάτι σαν IQ-test. Υπάρχουν φροντιστήρια για τις εξετάσεις αυτές (άγνωστο τι ποσοστό πηγαίνει σε αυτά). Υπάρχουν και ιδιωτικά κολέγια για αυτούς που μπορούν να πληρώσουν. Εκεί οι βαθμοί μάλλον μετράνε λιγότερο.
Μεξικό
Ο τρόπος εισαγωγής διαφέρει από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο. Στο UNAM (Universidad Nacional Autonoma de Mexico) το ένα τρίτο των φοιτητών εισάγεται μέσω εξετάσεων (του πανεπιστημίου). Τα δύο τρίτα των φοιτητών προέρχονται από τα Λύκεια του UNAM στην πόλη του Μεξικού και εισάγονται με βάση τους βαθμούς του Λυκείου. Τα άλλα δημόσια πανεπιστήμια της περιοχής χρησιμοποιούν μιά γενική εξέταση εισαγωγής. Ιδιωτικά πανεπιστήμια έχουν τις δικές τους εξετάσεις και μερικά λαμβάνουν υπ’ όψη και τους βαθμούς του Λυκείου. Υπάρχουν πολλά μικρά φροντιστήρια που παρέχουν σύντομη προετοιμασία για τις παραπάνω εξετάσεις.
Στο Μεξικό υπάρχει απαγόρευση εισόδου της αστυνομίας στα αυτόνομα (αυτοδιοικούμενα) πανεπιστήμια. Δεν είναι όλα τα δημόσια πανεπιστήμια αυτόνομα. Η είσοδος της αστυνομίας επιτρέπεται μετά από αίτημα του πρύτανη και έγκριση ομοσπονδιακού δικαστή. Όμως τα πανεπιστήμια έχουν τη δική τους δύναμη ασφαλείας.
Τέως Σοβιετική Ένωση
Κάθε πανεπιστήμιο είχε τις δικές του εξετάσεις. Υπήρχε διαβάθμιση ποιότητας στα πανεπιστήμια (πρώτο της Μόσχας, μετά της Πετρούπουλης, κτλ). Πάντως, η ελίτ (μικρό ποσοστό) μπορούσε να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα στα παιδιά της. Οι φοιτητές έπαιρναν ένα καλό μηνιαίο επίδομα (50 ρούβλια το 1980), αλλά μόνο αν έβγαζαν από Β και πάνω. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπήρχαν ελίτ σχολεία (π.χ. που ειδικεύονταν στα μαθηματικά, φυσική, κτλ). Ήταν δυνατόν να πηδήξει κάποιος μαθητής τάξεις (με εξετάσεις). Κάποια παιδιά τέλειωναν το σχολείο στα 15.
Αμερική
Τα κριτήρια εισαγωγής διαφέρουν. Υπάρχουν κάποια standardized test όπως το SAT, το ACT, και το GED, τα οποία πολλά πανεπιστήμια χρησιμοποιούν μαζί με τους βαθμούς του Λυκείου. Κάποια πανεπιστήμια (ivy league κτλ) είναι πολύ επιλεκτικά, άλλα λιγότερο επιλεκτικά. Το Harvard είναι από τα πιό επιλεκτικά: πέρυσι το 9% των αιτήσεων έγινε δεκτό. Τα κριτήριά τους είναι υποκειμενικά, δεν υπάρχει κάποιος τύπος. Κοιτάζουν τους βαθμούς, το SAT score, αλλά και στοιχεία της προσωπικότητας, εξωσχολικές δραστηριότητες, την έκθεση (essay), συστατικές επιστολές των δασκάλων, κτλ.
Μιά περιγραφή του τρόπου αποδοχής φοιτητών στο ΜΙΤ τη δεκαετία του 80 μου έστειλε ο καλός συνάδελφος Κώστας Τσίπης. Το πρώτο κοσκίνισμα των υποψηφίων γινόταν από το admissions office. Μετά οι επικρατέστερες αιτήσεις μοιράζονταν σε καθηγητές (που ήταν υποχρεωμένοι να μετέχουν). Ο καθένας διάβαζε γύρω στις 30 αιτήσεις και τις βαθμολογούσε από 1 μέχρι 7. Κάθε αίτηση διαβαζόταν από 3 καθηγητές και αν η βαθμολογία τους διέφερε περισσότερο από δύο μονάδες, η αίτηση επέστρεφε σε ολόκληρη την ομάδα των βαθμολογητών (συνήθως πενταμελή). Βοηθούσε πολύ το ότι το ΜΙΤ παρακολουθούσε την πορεία των φοιτητών που προέρχονταν από κάθε Λύκειο και έτσι μπορούσε να εκτιμηθεί η αξιοπιστία των βαθμών και των συστατικών επιστολών! Για να γίνει αυτό χρειάστηκε συλλογή δεδομένων για πολλά χρόνια.
Στο δικό μου πανεπιστήμιο η αποδοχή ενός φοιτητή γίνεται με αντικειμενικά κριτήρια. Ως κριτήρια χρησιμοποιούνται οι βαθμοί λυκείου και οι επιδόσεις στα στάνταρ τεστ (SAT, ACT, GED). Αυτά χρησιμοποιούνται διαζευκτικά. Δηλαδή, αν κάποιος έχει πάνω από 80 ή 85 % στο λύκειο, ή πάνω από χ στο SAT, ή πάνω από ψ στο ACT, κοκ, γίνεται δεκτός. Γενικά, είναι γενναιόδωρο στην αποδοχή φοιτητών. Γίνονται δεκτοί πολλοί αδύνατοι φοιτητές που τελικά δεν τα καταφέρνουν και κάνουν drop out. Στη δική μου τάξη (γενική χημεία πρώτου έτους) το ένα τρίτο σχεδόν παίρνει F. Και με δύο F ένας φοιτητής δεν μπορεί να ξαναπάρει το μάθημα, πρέπει να αλλάξει major.
Τα φροντιστήρια εδώ είναι μεγάλες επιχειρήσεις που προετοιμάζουν τους μαθητές για τα standardized tests. Η πιό γνωστή είναι η Kaplan. Όμως κάποιος πηγαίνει εκεί για 1-2 μήνες. Και να πάει περισσότερο δεν βοηθάει, γιατί αυτά τα τεστ είναι τεστ δεξιοτήτων, κάτι σαν τεστ νοημοσύνης.
https://greekuniversityreform.wordpress.com/
