Στην ανατολική περιοχή της Μικράς Ασίας
συγκροτήθηκε ένα ισχυρό κράτος, στις αρχές της 2ης χιλιετίας π. Χ.
Οι
κάτοικοί του, οι Χετταίοι ή Χεττίτες, ασχολούνταν με την κτηνοτροφία,
εγκαταστάθηκαν στις πεδινές εκτάσεις και σταδιακά εξαπλώθηκαν μέχρι τη
Συρία και τη βόρεια Μεσοποταμία. Επειδή η γλώσσα που μιλούσαν ήταν
μείγμα της ελληνικής και της αρμένικης, πιθανότητα προήλθαν από τη
συγχώνεψη ελληνικών και αρμενικών φύλων. Αφού προσαρμόστηκαν με δυσκολία
στις γεωργικές ασχολίες, κατάφεραν να έχουν πλούσια παραγωγή
δημητριακών, κρασιού και μελιού. Η ενασχόλησή τους με τη βιοτεχνία και
το εμπόριο, ανέπτυξε και ισχυροποίησε το κράτος τους. Πιθανότατα ήταν οι
πρώτοι που επεξεργάστηκαν το σίδηρο. Προμηθεύονταν από τους γειτονικούς
λαούς μέταλλα και κατασκεύαζαν όπλα και εξαρτήματα ιπποσκευής. Έχτιζαν
τις πόλεις τους στους χερσαίους εμπορικούς δρόμους της Ανατολής και
απέκτησαν φήμη, για το εμπόριο αλόγων και έργων μεταλλουργίας. Οι
Χετταίοι είχαν πολλές θεότητες, κυρίως σουμερικής καταγωγής. Η
δημιουργία ισχυρού και ενιαίου κράτους, επέβαλε την ανάγκη εθνικής
λατρείας. Κύρια θεότητα ήταν ο θεός της θύελλας, του κεραυνού και της
βροχής και σύζυγός του η θεά που κυριαρχούσε στον κόσμο των νεκρών. Οι
πινακίδες που έχουν βρεθεί επιδεικνύουν τη χρήση δύο ειδών γραφής. Μία
σφηνοειδής, που έχει αποκρυπτογραφηθεί, και μία ιερογλυφική. Η ανάγνωση
των πινακίδων απέδειξε την ύπαρξη νομοθεσίας, έντονα επηρεασμένη από
τους νόμους του Χαμουραμπί. Τα ανάγλυφα σε βράχους, την περίοδο ακμής
του Χετταϊκού κράτους, φανερώνουν σχηματοποιημένες, δυναμικές μορφές και
αναφέρονται σε θρησκευτικές ή πολεμικές σκηνές. Η γλυπτική τέχνη
επεκτεινόταν σε έργα μικροτεχνίας, κυρίως ειδώλια και σφραγιδόλιθους. Η
τέχνη των Χετταίων ήταν επηρεασμένοι από τον ιδιότυπο τρόπο ζωής τους
και την πολεμική τους δραστηριότητα.
Η κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας ανήκε
στο βασιλιά, που σταδιακά εξελίχθηκε σε απόλυτο κυρίαρχο. Ήταν αρχιερέας
αρχιστράτηγος, νομοθέτης και ανώτατος δικαστής. Θεωρούνταν ότι ήταν
θεόσταλτος και ότι είχε υπεράνθρωπες ιδιότητες. Αμέσως ανώτερη κοινωνική
τάξη ήταν αυτή των πολεμιστών. Ήταν διοικητικοί αξιωματούχοι και
μεγάλοι γαιοκτήμονες. Ακολουθούσαν οι τεχνίτες, που ζούσαν στις πόλεις,
και ο λαός, που ζούσε στα χωριά και μίσθωνε τη γη από τους ευγενείς
γαιοκτήμονες. Τέλος υπήρχαν δούλοι, που οι ιδιοκτήτες τους
χρησιμοποιούσαν κατά την κρίση τους. Οι μεγάλες αποστάσεις που είχαν οι
πόλεις τους μεταξύ τους, βοήθησε στη διαμόρφωση φεουδαρχικού συστήματος.
Ο βασιλιάς είχε την έδρα του στην πρωτεύουσα Χαττούσα. Οι ηγεμόνες των
άλλων πόλεων ήταν βασιλικής καταγωγής και υποτελείς στον βασιλιά. Στις
αρχές του 16ου αι. π. Χ., οι Χετταίοι κυρίευσαν τη Βαβυλώνα και, μαζί με
άλλους λαούς, διέλυσαν το Αρχαίο Βαβυλωνιακό κράτος. Ακολούθησαν έριδες
μεταξύ των ηγεμόνων που περιόρισαν το κράτος βόρεια της οροσειράς του
Ταύρου. Στην περίοδο της μεγάλης ακμής τους, το δεύτερο μισό του 15ου
αι. π. Χ., επεκτάθηκαν νότια στη Συρία. Τον 14ο αι. π. Χ. έφθασαν δυτικά
ως τις ακτές του Αιγαίου. Τον επόμενο αιώνα συγκρούστηκαν και με τους
Αιγυπτίους, στο Καντές της Συρίας. Η σύγκρουση ήταν αμφίρροπη και
υπογράφηκε μία συνθήκη που καθόριζε στη Συρία τα σύνορα των δύο λαών.
Αυτή τη χρονική περίοδο ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με τους Μυκηναίους.
Το 12 αι. π. Χ. η Χαττούσα καταστράφηκε από τους λαούς της θάλασσας,
όπως αναφέρουν αιγυπτιακές πηγές, και τους Ασσύριους.
