"Μυστήριον ο Σταυρός"

του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Διδάσκοντας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς το ευλογημένο ποίμνιο της Θεσσαλονίκης, την τρίτη Κυριακή των Νηστειών, της Σταυροπροσκυνήσεως όπως ονομάζεται στην εκκλησιαστική μας γλώσσα,
και εγκωμιάζοντας τον Σταυρό του Χριστού αλλά και τους φίλους του Σταυρού, τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη, τον χαρακτηρίζει «μυστήριον μέγα και όντως θείον»¹.

Πρώτον. Μυστήριον ο Σταυρός

Από όργανο της καταδίκης προβάλλεται ως σύμβολο θριάμβου και ζωής, γίνεται τρόπαιο νίκης και θρόνος του Βασιλέως Χριστού, πάνω στον οποίο «δια του ιδίου αίματος και των ιδίων δακτύλων βαφαίς ερυθραίς υπέγραψε την ελευθερίαν του ανθρώπου από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας»². Κι ενώ μέχρι τότε ένα αμέτρητο πλήθος καταδίκων είχαν σταυρωθεί με το όργανο αυτό, μετά τη Σταύρωση του Χριστού ο Σταυρός γίνεται «της Εκκλησίας ο ωραίος παράδεισος, το ξύλον της αφθαρσίας, το αήττητον τρόπαιον των Χριστιανών, η θύρα του Παραδείσου, το όπλον το ακαταμάχητον και των δαιμόνων ο αντίπαλος»³, όπως ψάλλουν γεμάτοι ενθουσισμό οι υμνογράφοι της Εκκλησίας.

Γι’ αυτό ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, μιλώντας για την θαυμαστή αυτή αλλαγή του Σταυρού, ερωτά : «πως αυτό το σύμβολο του θανάτου έγινε ποθεινό και περισπούδαστο• πως σχηματίζουμε στο σώμα μας αυτό το σχήμα• πως το φορούμε σαν το καλύτερο στολίδι μας; Εάν δεν ήταν μεγάλη του Σταυρωθέντος η δύναμη, γιατί κανένα άλλο θαύμα από εκείνα που είχε κάνει ως τότε ο Θεός δεν φανέρωσε τόσο εκπληκτική την δύναμή του και δεν έφερε την αλλαγή του κόσμου και την σωτηρία του παρά μόνο ο Σταυρός; Ταύτα ίσχυσεν ο Σταυρός, αλλά και τα μετά ταύτα δείκνυσιν αυτού την ισχύν»⁴.

Δεύτερον. Μυστήριον ο Σταυρός

Κάτω από την σκια του και με τις φεγγοβόλες αστραπές της χάριτός του έζησαν θυσιαστικά και αγαπητικά, διανύοντας σταυρικά την παρούσα ζωή, οι Όσιοι, οι Δίκαιοι, οι Μάρτυρες, «οι καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες». Και αυτή η μυστική, η ανατρεπτική, η αναγεννητική και εξαγιαστική δύναμη του Σταυρού σκορπίζεται στους πιστούς και ασταμάτητα τρέχει η κρήνη η νοητή τον αγιασμό της, όπως θα γράψει ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης. «Κανέναν δεν διώχνει, κανέναν δεν στερεί από την άφθονη αγαθότητα, αλλά και τον εξαγνισμένο ακόμα πιο πολύ τον καθαρίζει, απαλλάσσοντάς τον από τους λεκέδες των βρώμικων λογισμών, και τον ξιπασμένο τον συμμαζεύει, το νωθρό-καρδο τον κεντρίζει, τον παραλυμένο τον δυναμώνει, τον ανάλγητο και πωρωμένο τον μαλάσσει»⁵.

Τρίτον. Μυστήριον ο Σταυρός

Μυστήριο ανεξήγητο με τα ανθρώπινα μέτρα. Μυστήριο, το οποίο ζούμε καθημερινά, όσοι οδεύουμε την στενή και τεθλιμμένη οδό της παρούσης ζωής «αφορώντες εις τον της πίστεως αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν»⁶. Μυστήριο ο Σταυρός. Μυστήριο αγάπης, δυνάμεως, ελευθερίας και ζωής. «Και μόνο το όνομα του Σταυρού σκορπάει απλόχερα τον αγιασμό»⁷, θα επισημάνει ο Όσιος Θεόδωρος Στουδίτης. Και θα συμπληρώσει : «… με τον Σταυρό νεκρώθηκε ο θάνατος και ζωοποιήθηκε ο Αδάμ • στεφανώθηκαν οι Μάρτυρες και έφθασαν στα ύψη της αγιότητος οι Όσιοι. Με τον Σταυρό ντυθήκαμε τον Χριστό και αποτινάξαμε τον παλαιό άνθρωπο, το ένδυμα της αμαρτίας. Με τον Σταυρό κατατροπώνουμε τα πάθη και ακολουθούμε ελεύθερα τον δρόμο μιας υπέρ κόσμον ζωής. Όποιος σηκώνει στους ώμους του τον Σταυρό, γίνεται μιμητής του Χριστού, αγιάζεται και δοξάζεται και αυτός μαζί με τον Χριστό»⁸.

Στον Σταυρό του Χριστού, αδελφοί μου αγαπητοί, καταθέτουμε και εμείς σήμερα την ελπίδα μας και την απαντοχή μας, αφού είναι το ασφαλές καταφύγιο των Χριστιανών και η γλυκιά παρηγοριά κάθε βασανισμένης ψυχής. Στον Σταυρό του Χριστού ακουμπούμε κι εμείς στην ταραγμένη εποχή μας με την παρουσία του πολέμου και του ευτελισμού του ανθρωπίνου προσώπου, για να επιδιώξουμε την ειρήνη, την ενότητα και την ανθρωπιά, αφού είναι «ειρήνης βραβείον και συμφωνία φιλική του ουρανού και της γης»⁹. Ας τον ασπασθούμε με χαρά και φόβο και ας τον παρακαλέσουμε :

να σκεπάζει τους θερμούς υμνολόγους,
να σώζει όσους πιστά τον αγκαλιάζουν και τον προσκυνούν,
να οδηγεί τον λαό σε δρόμους ορθοδόξους και ειρηνικούς,
να περιφρουρεί τους Ιεράρχες,
να ενισχύει τους Ιερείς¹⁰,
να προετοιμάζει τους μέλλοντας για την Ιερωσύνη, αφού άλλωστε αυτή η χρονική περίοδος είναι και εβδομάδα των ιερατικών κλίσεων,
και να σκεπάζει τον κόσμο μέσα στο πνεύμα της αγάπης του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

---

^{1 Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου, «Λόγος εις την προσκύνησιν του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού», PG 99,693-696
2 Εβρ. 12,2
3 Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου, ο.π. 697D
4 Αυτόθι
5 Αυτόθι
6 Αυτόθι 700Β
7 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία ΙΑ’, «Εις τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν», ΕΠΕ 9,316
8 Δοξαστικό Εσπερινού Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως
9 Στιχηρό Εσπερινού Κυριακής της Σταυροπροσκυνήσεως
10 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Προς τε Ιουδαίους και Έλληνας απόδειξις…», PG 48,827}

http://www.imkastorias.gr