σχόλιο Γ.Θ : Στο πολυφυλετικό Βυζάντιο υπήρξαν και κάποιοι που ποτέ δεν θέλησαν να ενταχθούν και να αφομοιωθούν στον Ελληνορθόδοξο πολιτισμό. Αυτοί οι ίδιοι υπέσκαπταν και δημιουργούσαν συνθήκες υπονόμευσης του κράτους...
Στην ύστερη Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη συναντάμε λοιπόν γειτονιές, εβραίων, ενετών, λατίνων και μουσουλμάνων
Στο αστικό τοπίο της Κωνσταντινούπολης πάντοτε ήταν κυρίαρχο το "ελληνικό" στοιχείο, απ' τα πρώιμα ως τα ύστερα χρόνια. Ωστόσο, ήταν ιδιαίτερα έκδηλη η πολιτισμική ώσμωση στο πληθυσμιακό σύνολο των κατοίκων. Όσον αφορά δε την ύστερη περίοδο, δηλαδή από το 1261 ως το 1453, αυτό το στοιχείο είναι αρκετά έντονο αφού με την ανακατάληψη της πρωτεύουσας από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο ο πληθυσμός της διογκώθηκε αρκετά, αφού ο αυτοκράτορας έθεσε σε προτεραιότητα τον επανοικισμό της. Έτσι, ανακαλύπτονται κυρίως τρεις διαφορετικές "εθνοτικές" ομάδες ξένων στην ύστερη Κωνσταντινούπολη (και σε ξεχωριστές μάλιστα συνοικίες), αυτές των Εβραίων, των Λατίνων και των Μουσουλμάνων.
Συνοικία των Εβραίων
Εκτός από σύντομα διαλείμματα οι Εβραίοι απολάμβαναν στην Κωνσταντινούπολη το καθεστώς της προστατευμένης μειονότητας. Ιδιαίτερα την εποχή των Παλαιολόγων οι Εβραίοι ήταν αποδέκτες μιας αυτοκρατορικής πολιτικής εξαιρετικής ανοχής και εύνοιας (γιατί ήταν ικανοί στο εμπόριο, απαραίτητοι για τη μεταξουργία και τη βαφή υφασμάτων). Υπήρχαν 2 διακριτές ομάδες Εβραίων σε διαφορετικές περιοχές της Κωνσταντινούπολης:
α) οι Εβραίοι που ήταν Βυζαντινοί υπήκοοι και των οποίων η παρουσία βεβαιώνεται στην περιοχή της Βλάγκας, κοντά στο λιμάνι του Κοντοσκαλίου, όπου και χτίζουν συναγωγή μετά το 1261
β) οι Εβραίοι που ήταν Βενετοί άποικοι. Ζούσαν στην περιοχή που βρισκόταν η βενετική συνοικία, αλλά και αλλού, όπως στο βορειοδυτικό άκρο, στο Πέρα κοντά στους Γενουάτες και στη Βλάγκα μαζί με τους Βυζαντινούς Εβραίους. Αυτή η κατηγορία των Εβραίων ήταν υπό την προστασία του Βενετού Βαΰλου
Οι Βυζαντινοί Εβραίοι είχαν το μονοπώλιο της βαφής δερμάτων, ενώ οι Βενετοί είχαν φήμη στην επεξεργασία γουναρικών.Ο Μιχαήλ Η΄ ενθάρρυνε τη μετανάστευση Εβραίων στην Κωνσταντινούπολη γιατί ήθελε να δώσει νέα ώθηση στο εμπόριο και τη βιοτεχνία, να αποκτήσει υποστηρικτές ανάμεσα στις εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες, ώστε να μπορεί να εξισορροπήσει την αυξανόμενη αντίδραση των Ορθόδοξων υπηκόων του και να αναζητήσει νέους οικονομικούς πόρους, και γι’ καλωσόρισε στην πόλη Αρμενίους και Εβραίους, των οποίων τη στήριξη κέρδισε μέσω της εκχώρησης θρησκευτικών και οικονομικών ελευθεριών.
Συνοικίες των Λατίνων
Οι συνοικίες των Λατίνων, οι οποίοι είχαν καθοριστική επίδρασηστην οικονομική ζωή της Κωνσταντινούπολης, δέσποζαν στην είσοδο του Κεράτιου κόλπου επιβάλλοντας στην περιοχή αυτή τις οικονομικές δομές της Δύσης, Η παροικία των Βενετών, μεταξύ των πυλών των Δουγγαρίων και του Περάματος, αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική, ενώ η γενουατική εγκατάσταση από το 1267 μεταφέρθηκε στο Γαλατά ή Πέρα και απαριθμούσε το 1437 2000 κατοίκους, μεταξύ των οποίων οι 150 ήταν Βυζαντινοί που ήθελαν να ξεφύγουν από την εξουσία του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Επίσης, υπήρχαν οι παροικίες των Πιζάνων και των Καταλανών. Η βυζαντινή οικονομία με το ανθρώπινο δυναμικό της και τις οικονομικές ανταλλαγές, εξαιτίας της ισχυρής παρουσίας των Λατίνων, απωθήθηκε στο βάθος του Κεράτιου κόλπου και ακόμη βρήκε καταφύγιο προς τις ακτές της Προποντίδας.
Συνοικία των Μουσουλμάνων
Οι Μουσουλμάνοι αποτελούσαν μέρος του εθνοτικού και θρησκευτικού μωσαϊκού της Κωνσταντινοπολίτικης κοινωνίας από τα τέλη του 7ου αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 1440. Το πρώτο τζαμί στην Κωνσταντινούπολη είχε χτιστεί το 718 απέναντι από το αυτοκρατορικό παλάτι (εκεί εγκαθίσταντο οι υψηλά ιστάμενοι αιχμάλωτοι), ενώ το δεύτερο τζαμί είχε χτιστεί από τον Ισαάκ Β΄ Άγγελο (1185-1195) δίπλα στην Αγία Ειρήνη στο Πέραμα (το λεγόμενο "Τζαμί στο Μητάτο", το οποίο και κάηκε από τους Σταυροφόρους). Μετά το 1261 οι έμποροι απ’ τον ισλαμικό κόσμο βρίσκονται σε ξεχωριστή συνοικία στο δυτικό άκρο της πόλης. Ιδιαίτερα τον 14ο αιώνα η πόλη απέκτησε έντονη τουρκική χροιά κυρίως μέσω της πύλης της Αδριανούπολης, η οποία στο μεταξύ είχε γίνει πρωτεύουσα των Οθωμανών και στην τελευταία δεκαετία του 14ου αιώνα, ύστερα από απαίτηση του Βαγιαζήτ Α΄, δημιουργήθηκε μια νέα τουρκική συνοικία με τζαμί (στην ουσία ένα «κράτος εν κράτει») και έγινε αποδεκτός και Τούρκος καδής για να εκδικάζει της εμπορικές διαφορές των μουσουλμάνων εμπόρων.
http://anaskaptontas.blogspot.gr
