Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός
Επιστήμων
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δείχνουν ότι η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη τείνει να μεταβληθεί σε φθινόπωρο, διότι ήδη οι ελπίδες για κάτι καλύτερο φυλλορροούν. Για δε τις Χριστιανικές μειονότητες υπάρχει ανησυχία ότι αντί για Άνοιξη έρχεται Χειμώνας. Ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ερντογάν προβληματίζεται με τα μηνύματα που λαμβάνει από την Αίγυπτο, όπου ο Ισλαμιστής Μόρσι προσπάθησε να αξιοποιήσει τον κοινοβουλευτισμό για να επιβληθεί, αλλά τελικά ανετράπη από τη συνεργασία του στρατού και των «φιλελευθέρων» στοιχείων της πολιτικής ζωής.
Πιστεύω, όμως, ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τον Ερντογάν, αλλά γενικότερα την Τουρκία, της οποίας ο ρόλος υποβαθμίζεται σταδιακά. Για τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τον ευρύτερο δυτικό κόσμο η Τουρκία, από τις μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ μέχρι σήμερα, ήταν το πρότυπο που προβαλλόταν προς τις άλλες μουσουλμανικές χώρες. Τους έδειχνε τον δρόμο πώς να συνδυάσουν τον δυτικό τρόπο οργανώσεως της κοινωνίας, της νομοθεσίας και της πολιτικής με ένα μετριοπαθές Ισλάμ. Ο κορυφαίος Βρετανός ιστορικός του προηγουμένου αιώνα Άρνολντ Τόυνμπη έγραψε χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «Ο πολιτισμός δικάζεται- Ο κόσμος και η Δύση» (Νέα Υόρκη 1966) ότι η βιαία δυτικοποίηση της Τουρκίας από τον Κεμάλ την κατέστησε συμπαθή στους δυτικούς και θα την προβάλουν ως πρότυπο σε όλη τη Μέση Ανατολή. Μάλιστα, γράφει ο Τόυνμπη, γι’ αυτό τον σημαντικό ρόλο η Δύση είναι διατεθειμένη να συγχωρήσει στην Τουρκία όλα της τα σφάλματα, ακόμη και τα εγκλήματά της. Προφητική φράση που δικαιώθηκε το 1974 με την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο!
Τελικά βλέπουμε ότι η Τουρκία δεν επέτυχε στην αποστολή της. Η Μέση Ανατολή δεν έχει χώρες με συνδυασμό δημοκρατίας δυτικού τύπου και Ισλάμ. Αλλού κυβερνούν Ισλαμιστές (σηίτες στο Ιράν, σουνίτες στη Σαουδική Αραβία), αλλού μονοκομματικά καθεστώτα απειλούνται από Ισλαμιστικές φατρίες (Συρία), αλλού συγκρούεται το μετριοπαθές με το ακραίο Ισλάμ (Παλαιστίνη), αλλού στρατιωτικά πραξικοπήματα ανατρέπουν κυβερνήσεις (Αίγυπτος), αλλού επικρατεί αβεβαιότητα για το μέλλον (Λιβύη). Η Τουρκία δεν έγινε παράδειγμα προς μίμησιν. Η αξία της για τους ισχυρούς της Δύσεως μειώνεται σημαντικά.
Φυσικά δεν θα επαναπαυθούμε. Η Τουρκία παραμένει μία ισχυρή περιφερειακή δύναμη. Απλώς να γνωρίζουμε ότι ρόλοι και συμφέροντα αναδιατάσσονται στην περιοχή.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δείχνουν ότι η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη τείνει να μεταβληθεί σε φθινόπωρο, διότι ήδη οι ελπίδες για κάτι καλύτερο φυλλορροούν. Για δε τις Χριστιανικές μειονότητες υπάρχει ανησυχία ότι αντί για Άνοιξη έρχεται Χειμώνας. Ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ερντογάν προβληματίζεται με τα μηνύματα που λαμβάνει από την Αίγυπτο, όπου ο Ισλαμιστής Μόρσι προσπάθησε να αξιοποιήσει τον κοινοβουλευτισμό για να επιβληθεί, αλλά τελικά ανετράπη από τη συνεργασία του στρατού και των «φιλελευθέρων» στοιχείων της πολιτικής ζωής.
Πιστεύω, όμως, ότι το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τον Ερντογάν, αλλά γενικότερα την Τουρκία, της οποίας ο ρόλος υποβαθμίζεται σταδιακά. Για τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τον ευρύτερο δυτικό κόσμο η Τουρκία, από τις μεταρρυθμίσεις του Κεμάλ μέχρι σήμερα, ήταν το πρότυπο που προβαλλόταν προς τις άλλες μουσουλμανικές χώρες. Τους έδειχνε τον δρόμο πώς να συνδυάσουν τον δυτικό τρόπο οργανώσεως της κοινωνίας, της νομοθεσίας και της πολιτικής με ένα μετριοπαθές Ισλάμ. Ο κορυφαίος Βρετανός ιστορικός του προηγουμένου αιώνα Άρνολντ Τόυνμπη έγραψε χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «Ο πολιτισμός δικάζεται- Ο κόσμος και η Δύση» (Νέα Υόρκη 1966) ότι η βιαία δυτικοποίηση της Τουρκίας από τον Κεμάλ την κατέστησε συμπαθή στους δυτικούς και θα την προβάλουν ως πρότυπο σε όλη τη Μέση Ανατολή. Μάλιστα, γράφει ο Τόυνμπη, γι’ αυτό τον σημαντικό ρόλο η Δύση είναι διατεθειμένη να συγχωρήσει στην Τουρκία όλα της τα σφάλματα, ακόμη και τα εγκλήματά της. Προφητική φράση που δικαιώθηκε το 1974 με την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο!
Τελικά βλέπουμε ότι η Τουρκία δεν επέτυχε στην αποστολή της. Η Μέση Ανατολή δεν έχει χώρες με συνδυασμό δημοκρατίας δυτικού τύπου και Ισλάμ. Αλλού κυβερνούν Ισλαμιστές (σηίτες στο Ιράν, σουνίτες στη Σαουδική Αραβία), αλλού μονοκομματικά καθεστώτα απειλούνται από Ισλαμιστικές φατρίες (Συρία), αλλού συγκρούεται το μετριοπαθές με το ακραίο Ισλάμ (Παλαιστίνη), αλλού στρατιωτικά πραξικοπήματα ανατρέπουν κυβερνήσεις (Αίγυπτος), αλλού επικρατεί αβεβαιότητα για το μέλλον (Λιβύη). Η Τουρκία δεν έγινε παράδειγμα προς μίμησιν. Η αξία της για τους ισχυρούς της Δύσεως μειώνεται σημαντικά.
Φυσικά δεν θα επαναπαυθούμε. Η Τουρκία παραμένει μία ισχυρή περιφερειακή δύναμη. Απλώς να γνωρίζουμε ότι ρόλοι και συμφέροντα αναδιατάσσονται στην περιοχή.
Κυριακάτικη Δημοκρατία, 14/7/2013
