με θέμα : «Ο Αυτονομιακός αγώνας της Βορείου Ηπείρου. 17 Φεβρουαρίου 1914 – και οι εξελίξεις στο Βορειοηπειρωτικό ζήτημα σήμερα.»
Σας παραθέτουμε τα κυριότερα σημεία :
Έχουν περάσει 99 χρόνια από την ημέρα που ο ΒΗπειρωτικός Ελληνισμός σύσσωμος, μην αντέχοντας στην σκέψη πως η ελευθερία και η ένωση με την...
μητέρα πατρίδα που μόλις πριν από έναν χρόνο είχε αποκτηθεί, μετά από αιώνες δουλείας κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό, επρόκειτο την ελευθερία αυτή να την χάσει και να υποδουλωθεί και πάλι σε αλβανικό ζυγό αυτή την φορά.
Εξεγείρεται και πλέον, αφού δεν μπορεί τμήμα της μητέρας πατρίδας να είναι, κηρύσσει στις 17 Φεβρουαρίου 1914 στο Αργυρόκαστρο την Βορειοηπειρωτική αυτονομία, την Αυτόνομη Πολιτεία της Βορείου Ηπείρου με πρόεδρο τον Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο. Οκτώ ημέρες πριν η Χειμάρρα είχε ήδη σηκώσει την σημαία της αυτονομίας, με αρχηγό τον ελευθερωτή της, Σπύρο Σπυρομήλιο. «Ελευθερία ή Θάνατος» ήταν το σύνθημα που κυριάρχησε στην Χειμάρρα.
Ήδη μερικούς μήνες πριν, στις 17 Δεκεμβρίου 1913, οι ισχυροί της Γης συνεδρίαζαν στην Φλωρεντία της Ιταλίας, μελετούσαν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα, σχεδίασαν, συμφώνησαν και τελικά αποφάσισαν και διέταξαν. Στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας θα περιλαμβανόταν και το βορειότερο τμήμα της Ηπείρου που μόλις πριν λίγους μήνες είχε απελευθερωθεί από τον Ελληνικό Στρατό. Η Ελλάδα έπρεπε να εκκενώσει την Βόρειο Ήπειρο, διαφορετικά δεν θα της αποδίδονταν οι νήσοι του Ανατολικού Αιγαίου. Χάραξαν τα σύνορα με μια μολυβιά σε έναν χάρτη, αδιαφορώντας αν κατοικούσαν Έλληνες και από την μια πλευρά και από την άλλη της γραμμής. Δεν δέχθηκαν να υπάρξει ούτε καν δημοψήφισμα για να μπορέσει ο λαός να εκφράσει την βούλησή του. Απλά αποφάσισαν και ωμά εκβίασαν.
Στις περισσότερες περιοχές της Βορείου Ηπείρου με την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού την εξουσία αναλαμβάνει η Αυτονομιακή κυβέρνηση, είχαμε μάλιστα και περιπτώσεις που Έλληνες αξιωματικοί δεν υπάκουσαν στις διαταγές της ηγεσίας τους, δεν εγκατέλειψαν την Βόρειο Ήπειρο αλλά προσχώρησαν στις Αυτονομιακές Δυνάμεις. Στην περιοχή της Κορυτσάς όμως ο εκεί διοικητής συνταγματάρχης Κοντούλης παραδίδει την διοίκηση σε Αλβανούς, οι Κορυτσαίοι επαναστατούν, όμως η πράξη τους αυτή πνίγεται στο αίμα από τους Αλβανούς, 114 Έλληνες Κορυτσαίοι νεκροί. Θα χρειαστούν περισσότεροι από δύο μήνες, με εξαιρετικά σκληρές μάχες για να ανακαταληφθεί η Κορυτσά από τις Αυτονομιακές δυνάμεις.
Οι ΒΗπειρώτες εδέχοντο συνεχείς επιθέσεις από αλβανικές δυνάμεις στελεχωμένες με ευρωπαίους αξιωματικούς, οι οποίες προσπαθούσαν να καθυποτάξουν την αυτόνομη πολιτεία και να υποδουλώσουν το επιδικασθέν τμήμα της Βορείου Ηπείρου. Οι Βορειοηπειρώτες όμως πολεμούσαν ηρωικά, άνδρες και γυναίκες μαζί στην μάχη, φθάνουν εκατοντάδες εθελοντές από όλη την Ελλάδα. Πολλοί τέως Μακεδονομάχοι γίνονται τώρα Ηπειρομάχοι. Η μία νίκη διαδέχεται την άλλη.
Οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις θορυβημένες ζητούν συνάντηση με τους Αυτονομιακούς. Η συνάντηση πραγματοποιείται στην Κέρκυρα, προτείνεται αυτονομία που γίνεται από την κυβέρνηση της Αυτονόμου Βορείου Ηπείρου δεκτή και υπογράφεται έτσι το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας, το οποίο στην συνέχεια υπογράφεται και από την αλβανική κυβέρνηση. Σύμφωνα με αυτό, η Βόρειος Ήπειρος γίνεται αυτόνομη περιοχή μέσα όμως στην αλβανική επικράτεια, αυτόνομη σε κάθε τομέα της διοίκησης εκτός από τα θέματα αρμοδιότητας υπουργείου εξωτερικών και αμύνης σε περίπτωση πολέμου.
Οι Χειμαρριώτες είναι οι μόνοι που διαφωνούν. Αποχωρούν με τον αρχηγό τους τον Σπυρομήλιο να μην δέχεται τίποτα λιγότερο από την Ένωση με την μητέρα Ελλάδα. Σε λίγους μήνες ξεσπά ο Α’ Μεγάλος Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι σύμμαχοι στην Αντάντ, Βρεττανία και Γαλλία καλούν την Ελλάδα να ανακαταλάβει την Βόρειο Ήπειρο, έτσι η Ελληνική Διοίκηση επανέρχεται, δημιουργούνται δυο νομοί, Αργυροκάστρου και Κορυτσάς εκλέγονται ΒΗπειρώτες βουλευτές που καταλαμβάνουν τα έδρανα του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
Όμως στην Ελλάδα αρχίζει ο διχασμός ανάμεσα στον Βασιλιά Κωνσταντίνο, που επιμένει σε μία ουδέτερη Ελληνική στάση και στον Ελευθέριο Βενιζέλο που ζητά την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Μέσα στην δίνη του πολέμου, η διχασμένη Ελλάδα τυπικά ουδέτερη, γίνεται χώρος διέλευσης, στάθμευσης και εμπλοκής στρατευμάτων. Το ίδιο συμβαίνει και στην Βόρειο Ήπειρο όπου Ιταλικά και Γαλλικά στρατεύματα ασκούν διοίκηση και αναγκάζουν τις Ελληνικές αρχές να αποχωρήσουν. Το Βορειοηπειρωτικό ζήτημα πλέον παραπέμπεται για επίλυση στην μετά τον πόλεμο εποχή. Όμως μετά το τέλος του πολέμου έρχεται η εθνική καταστροφή στην Μικρά Ασία και η άνοδος του Μουσολίνι στην Ιταλία. Με αφορμή την δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Τελλίνι καταλαμβάνει την Κέρκυρα και από θέσεως ισχύος υπαγορεύει τους όρους του. Την Αλβανία την θέλει ιταλικό προτεκτοράτο και προγεφύρωμα για μια εισβολή και σε άλλες βαλκανικές χώρες.
