Θα σωθούν και οι άθεοι και οι αιρετικοί;

π. Ιωάννης Κωστώφ: Βεβαίως και μπορεί να υπάρξει σωτηρία. Το θέμα τοποθετείται ως εξής:

Κάποιος που γνώρισε το Χριστιανισμό και βαπτίσθηκε, θα κριθεί βάσει του νόμου του Ευαγγελίου, του νόμου της Χάριτος. Κάποιος όμως που ζει στη Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, στη Σουμάτρα ή στο Βόρνεο, στη Νότιο Αμερική, στο Β. Πόλο, οπουδήποτε δεν έχει κηρυχθεί το Ευαγγέλιο, αυτός θα κριθεί σύμφωνα μ’ αυτό το οποίο αναφέρει ο Απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή:

Θα κριθεί βάσει του νόμου της συνειδήσεως του: «Όταν οι εθνικοί —που δεν έχουν γραπτό ηθικό νόμο— τηρούν εκ φύσεως τις διατάξεις του νόμου, σ’ αυτούς, μολονότι δεν έχουν γραπτό νόμο, νόμος είναι ο εαυτός τους. Αυτοί αποδεικνύουν ότι έχουν το έργο του νόμου γραπτό στις καρδιές τους»(β’ 14-15). Ο Θεός έχει βάλει, λοιπόν, σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, οπουδήποτε και αν βρίσκονται πάνω στην γη, αυτό το αδέκαστο δικαστήριο. . .

Μ Μ: Τον έμφυτο ηθικό νόμο. . .
π Ι: Τον έμφυτο ηθικό νόμο, ναι, και βάσει αυτού θα κριθούν. Αν πορεύθηκαν σύμφωνα με τον έμφυτο ηθικό νόμο σωστά, θα μπουν στον Παράδεισο• αν όχι, δεν θα μπουν στον Παράδεισο. Βέβαια θα υπάρχει —σύμφωνα με το «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη» (Α’ Κορ. ιε’ 41)— διαβάθμιση στον Παράδεισο, όπως έξαλλου και στην Κόλαση. Οι άνθρωποι άλλων θρησκευμάτων, λόγω των καλών πράξεων τις οποίες θα πράξουν, θα μπουν στον Παράδεισο, αλλά δεν θα απολαύσουν αυτά τα οποία θα απολαύσει π. χ. ο Απ. Παύλος ή ο Άγιος Μακάριος.

Μ Μ: Γιατί π. Ιωάννη; Δεν είναι «άδικο» αυτό;
π Ι: Όχι.
Μ Μ: Γιατί; Αυτοί δεν ευτύχησαν ν’ ακούσουν το Ευαγγέλιο.
π Ι: Δεν είναι άδικο, διότι κρίνονται και ευκολότερα. Ο Χριστιανισμός είναι πολύ δύσκολος με τις εντολές τις οποίες έχει. Αυτό εξάλλου —για να κάνουμε μια παρέκβαση— αποδεικνύει λόγω και της πληθύος των πιστών και την αλήθεια του. Αν κάποιος θέλει να τραβήξει οπαδούς, δεν τους λέει αρνητικά πράγματα. Αντιθέτως, τους τάζει «λαγούς με πετραχήλια».

Μ Μ: Κολακεύει δηλ.

π.Ι: Ακριβώς. Αυτά, όμως, τα οποία είπε ο Χριστός στους μαθητές Του ήταν: «Εν τω κόσμω θλίψιν έξετε»(Ιω. Ις΄ 33), «Ει εμέ έδιωξαν και υμάς διώξουσιν» (Ιω. ιε’ 20) κι ένα σωρό τέτοια πράγματα, που είναι αποτρεπτικά να τραβήξεις τον κόσμο κοντά σου. Το ότι λέει τέτοια πράγματα και παρ’ όλα αυτά έρχονται οι άνθρωποι κοντά του, αυτό αποδεικνύει ότι είναι αλήθεια ο Χριστιανισμός.

Αλλά για να επανέλθουμε στο θέμα μας σχετικά με τους αλλόθρησκους. Δεν είναι τόσο «τυχερός» ο Χριστιανός, διότι από τους Χριστιανούς ζητάει πολύ περισσότερα ο Χριστός. Και θα πάνε σε κατώτερη θέση από τους αλλόθρησκους, αν δεν πράττουν αυτά τα οποία ζητάει ο Χριστός. Οι άλλοι δεν θα κριθούν σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, αλλά ευκολότερα.
Μ Μ: Ενός άνθρωπου δηλαδή, ο οποίος θα κριθεί σύμφωνα με τον έμφυτο ηθικό νόμο, το πολύ-πολύ να του καταλογίσει ο Θεός, την πράξη της μοιχείας, για παράδειγμα.
π Ι: Ναι, ενώ ο Χριστιανός θα κριθεί πολύ πιο αυστηρά• ακόμα και για ένα πονηρό βλέμμα π. χ.
Μ Μ: «Εν λόγω, έργω και εν διάνοια» δηλαδή. . .
π Ι: Ακριβώς. Θα είναι περισσότερα τα οφέλη για τον Χριστιανό, αλλά θα είναι και αυστηρότερο το κριτήριο και δυσκολότερος ο αγώνας του. Όλα είναι δίκαια. Ο Θεός είναι ακριβοδίκαιος. Όπως λέει ο π. Παΐσιος από το Άγιο Όρος, «ο Θεός δεν έχει ούτε δυό ζυγαριές όμοιες. Τον κάθε άνθρωπο θα τον ζυγίσει με την δική του ζυγαριά». Ανάλογα με το που γεννήθηκε, σε τι περιβάλλον βρέθηκε, τους γονείς δηλαδή, το σχολείο, το κράτος, το θρήσκευμα, την ιδιαιτερότητα του καθενός προσώπου. Ο Θεός δεν κάνει λάθη.

Ο μακαρίτης ο Χρήστος Ανδρούτσος, ο καθηγητής της Δογματικής, έλεγε ότι η Ορθοδοξία είναι η μόνη ασφαλής οδός σωτηρίας- δεν είναι η μόνη οδός σωτηρίας, αλλά είναι η μόνη ασφαλής οδός.
Και ο π. Ιωήλ ο Γιαννακόπουλος μας δίνει ένα εποπτικό παράδειγμα, για να κατανοήσουμε καλύτερα τη ρήση αυτή του Ανδρούτσου. Μάς λέει: Στον ανταρτοπόλεμο υπήρχε μία ασφαλής οδός που ένωνε την Καλαμάτα με την Αθήνα: εκείνη με την τεθωρακισμένη φάλαγγα. Υπήρχαν βέβαια και άλλα μονοπάτια, από τα οποία μετέβαιναν οι άνθρωποι απ’ τη μια πόλη στην άλλη. Δεν ήσαν όμως ασφαλή. Έτσι ακριβώς και με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τους αλλόδοξους και ετερόθρησκους.

Να τονίσουμε, όμως, ότι, αν κάποιος έχει βαπτισθεί Ορθόδοξος και γίνει εκ των υστέρων αιρετικός ή, πολύ περισσότερο, αλλόθρησκος, αυτός δεν πρόκειται επ’ ουδενί να σωθεί παραμένοντας στη νέα αυτή πίστη, όσα καλά έργα κι αν κάνει. Άλλο πράγμα να είσαι Βουδδιστής ή Μουσουλμάνος και να μη γνωρίσεις το Χριστό κι άλλο πράγμα να αρνηθείς το Χριστό, για χάρη του Βούδδα ή του Σίβα ή του Αλλάχ.

Αυτά, σχετικά με τη σωτηρία των άλλων. Το κύριο, ωστόσο, είναι να προσέξουμε πως θα σωθούμε εμείς. . . Το «ούτος δε τι;» το οποίο είπε ο Πέτρος για τον Ευαγγελιστή Ιωάννη (Ιω. κα’ 21) —τι θα γίνει, δηλαδή, μ’ αυτόν;— το είπε «δεικνύων το φιλόστοργον», εξωτερικεύοντας την αγάπη του γι’ αυτόν. Εμείς, όμως, το παίρνουμε και το χρησιμοποιούμε απλώς πληροφοριακά, γνωσιολογικά: «Τι θα γίνει με τους αλλόδοξους ή τους αλλόθρησκους;», χωρίς να ενδιαφερόμαστε ούτε για την δική μας σωτηρία. Η σωστή τοποθέτηση, λοιπόν, είναι: Με κάθε επιμέλεια να φροντίζουμε να σώσουμε την ψυχή μας και παράλληλα να ενδιαφερόμαστε να σωθούν και οι άλλοι εισερχόμενοι στην Ορθόδοξη Εκκλησία, και όχι απλώς να μάθουμε εγκεφαλικά τι θα γίνει μ’ αυτούς.

ΑΡΧΙΜ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΩΣΤΩΦ
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ :ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ

πηγη