Ανάλυση
Η κρίση χρέους της Ευρώπης δεν θα αφήσει αλώβητη καμία χώρα, όσον δεν λαμβάνονται τα σωστά μέτρα αντιμετώπισης της – πόσο μάλλον όταν η Γερμανία συνεχίζει απτόητη την πολιτική της φτωχοποίησης του γείτονα,
επιβάλλοντας ταυτόχρονα κυρώσεις στους εταίρους της, όπως πρόσφατα στην
Ισπανία και στην Πορτογαλία. Ανάλογες κυρώσεις βέβαια δεν επιβλήθηκαν
ποτέ στην ίδια στο απώτερο παρελθόν, όταν δεν σεβάσθηκε τους ευρωπαϊκούς
κανόνες – κάτι που όμως δεν την απασχολεί καθόλου.
Το επίκεντρο της καινούργιας κρίσης
είναι ασφαλώς οι τράπεζες, όπου προηγείται σήμερα η Ιταλία, κυρίως λόγω
της αύξησης των κόκκινων δανείων – ως αποτέλεσμα όμως της γενικότερης
οικονομικής της κατάρρευσης (ανάλυση). Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται η έντονα ανοδική πορεία των κόκκινων δανείων στην Ιταλία, σε σύγκριση με άλλες χώρες – μία εικόνα που αποκαλύπτει το μέγεθος του προβλήματος, αν και δεν έχει ακόμη εμφανισθεί σε όλη του την έκταση.
Επεξήγηση γραφήματος:
Ποσοστά επισφαλών δανείων στους Ισολογισμούς των τραπεζών επιλεγμένων
κρατών (καμπύλες) – όπου σε όλα τα κράτη έχουν υποχωρήσει μετά την
κρίση, με εξαίρεση την Ιταλία.
.
Περαιτέρω, εάν αναλύσει κανείς τα «τεστ
αντοχής» των ευρωπαϊκών τραπεζών, θα διαπιστώσει πως τα ίδια κεφάλαια
ορισμένων είναι πάρα πολύ χαμηλά. Στο γράφημα που ακολουθεί οι μπλε στήλες αφορούν την αναμενόμενη καθαρή θέση των τραπεζών μετά το τεστ – όπου στη χειρότερη θέση όλων βρίσκονται οι Banco Popolare και Monte Paschi.
.
Εν τούτοις, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, η Unicredit (UCG), η οποία έχει πολύ σημαντική παρουσία στη Γερμανία, κυρίως μετά την εξαγορά μίας μεγάλης της τράπεζας (HVB), καθώς επίσης σε 16 άλλες χώρες, με 149.000 άτομα προσωπικό, δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Ούτε φυσικά η Deutsche Bank,
η οποία θεωρείται ως η πλέον επικίνδυνη ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια
της γερμανικής οικονομίας – ενώ δήλωσε πρόσφατα πως θέλει να πουλήσει
ναυτιλιακά δάνεια της τάξης του 1 τρις €, για να ελαφρύνει τον
ισολογισμό της (διαθέτει 5 – 6 τρις € τέτοια δάνεια!).
Εάν λοιπόν συνέβαινε κάτι στη
συγκεκριμένη ιταλική τράπεζα, η οποία φαίνεται πως χρειάζεται άμεσα
κεφάλαια ύψους 6 δις €, δεν θα έμενε ανεπηρέαστη η Γερμανία – ούτε η Αυστρία, στην οποία έχει επίσης μεγάλη παρουσία, αφού εξαγόρασε τη μεγαλύτερη τράπεζα της
(Bank Austria). Αμέσως μετά θα κινδύνευαν αρκετές χώρες της Ανατολικής
Ευρώπης, οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένες από το ιταλικό,
καθώς επίσης από το αυστριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα – οπότε κατανοεί
κανείς το μέγεθος της ανησυχίας.
Με δεδομένο τώρα το ότι, η Ευρωζώνη έχει
επιβάλλει νέους κανόνες όσον αφορά τη διάσωση των τραπεζών (Bail-in),
όπου προηγούνται οι μέτοχοι, οι ομολογιούχοι και οι καταθέτες, πριν
έλθει η σειρά του κράτους, οι επενδυτές δεν εμπιστεύονται πλέον τα χρήματα τους στα τραπεζικά ομόλογα ή στις μετοχές – οπότε η αύξηση κεφαλαίου εκ μέρους των τραπεζών δεν είναι πια καθόλου εύκολη.
Η άρνηση δε της Γερμανίας
να επιτρέψει στην Ιταλία να στηρίξει μέσω του δημοσίου τις τράπεζες
(Bail-out), έχει αφυπνίσει ακόμη περισσότερο τους επενδυτές, οι οποίοι έχουν ξεκινήσει να αποσύρουν τα χρήματα τους – με αποτέλεσμα την πτώση των τιμών των τραπεζικών μετοχών, καθώς επίσης την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού τους.
Συνεχίζοντας, ο τρίτος βασικός πυλώνας του γερμανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι τράπεζες των ομοσπονδιακών κρατιδίων (ο πρώτος είναι η Deutsche Bank και ο δεύτερος η Unicredit, ενώ ούτε η άλλη μεγάλη τράπεζα, η Commerzbank, δεν είναι σε καλή κατάσταση), εμφανίζει επίσης μεγάλες ρωγμές.
Η αιτία είναι η έκθεση τους στα
ναυτιλιακά δάνεια, ειδικά επειδή η ναυτιλία υποφέρει μετά το ξέσπασμα
της κρίσης, ενώ δεν διαφαίνονται προοπτικές καλυτέρευσης της – αφού ο
πλανήτης απειλείται με ύφεση, άρα με τη συνεχιζόμενη επιβράδυνση του
παγκοσμίου εμπορίου, στην οποία ασφαλώς θα συμβάλλει το BREXIT, καθώς επίσης η τραπεζική κρίση της Ιταλίας και γενικότερα της Ευρώπης.
Εδώ δεν πρέπει να υποτιμούμε καθόλου την έκθεση της Deutsche Bank σε
αυτά τα δάνεια – αφού το ύψος τους είναι σχεδόν διπλάσιο του γερμανικού
ΑΕΠ!
Περαιτέρω, με δεδομένο το ότι οι γερμανικές τράπεζες είναι οι μεγαλύτερες δανείστριες στον τομέα της ναυτιλίας, ίσως αποδειχθούν τελικά ως εκείνος ο καταλύτης, μέσω του οποίου θα παραβιαστούν τα πιο αδιαπέραστα σύνορα της Ευρώπης: αυτά της Γερμανίας.
Το πρώτο μεγάλο ρήγμα πάντως θεωρείται
πως είναι η ομοσπονδιακή τράπεζα της Βρέμης (Bremen Landesbank – BLB),
στην οποία συμμετέχει με 54,8% η μεγαλύτερη Landesbank NordLB – η οποία δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα πως θα πρέπει να προβεί σε αποσβέσεις 400 εκ. € από το χαρτοφυλάκιο της ναυτιλίας που κατέχει, λόγω των προβλεπομένων ζημιών σε τριψήφιο αριθμό εκατομμυρίων.
Η BLB, ιδιοκτήτες της οποίας είναι η
NordLB (54,8%), η πόλη της Βρέμης (41%), καθώς επίσης η ένωση
ταμιευτηρίων της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, είχε ενεργητικό ύψους 29
δις € στα τέλη του 2015 – έχοντας έκτοτε δρομολογήσει συνομιλίες, σχετικά με την ενίσχυση της κεφαλαιακής της θέσης, έτσι ώστε να καλύψει τα επισφαλή της δάνεια.
Το γεγονός αυτό ανησύχησε τις αγορές, οι οποίες συνειδητοποίησαν το μέγεθος του προβλήματος – ενώ ένα άρθρο μίας μεγάλης οικονομικής εφημερίδας της χώρας με τον τίτλο «Η αύξηση κεφαλαίου για τις προβληματικές ομοσπονδιακές τράπεζες είναι αμφισβητήσιμη», ενέτεινε τις ανησυχίες (πηγή).
Σύμφωνα με την εφημερίδα πάντως η τράπεζα της Βρέμης (BLB) δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τη βοήθεια της κυβέρνησης
– κάτι που όμως είναι αδύνατον, αφού η Γερμανία απαγόρευσε αντίστοιχες
σκέψεις της ιταλικής κυβέρνησης, επειδή είναι αντίθετες με την ευρωπαϊκή
νομοθεσία.
Με απλά λόγια, η Γερμανία έπεσε στη δική της παγίδα, λόγω της αδιαλλαξίας της στο θέμα της Ιταλίας, αφού θα πρέπει η τράπεζα να διασωθεί από τους μετόχους, τους ομολογιούχους και τους καταθέτες της
– γεγονός που οδήγησε στη ραγδαία πτώση των υπό αίρεση μετατρέψιμων
ομολόγων της BLB λήξεως 2049, από 120 σε 73 λεπτά (γράφημα).
Επεξήγηση γραφήματος: Η ραγδαία πτώση των ομολόγων της BLB.
.
Ολοκληρώνοντας, η Γερμανία λειτούργησε μη αλληλέγγυα στο θέμα της Ελλάδας, με αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί η ευρωπαϊκή κρίση χρέους
– η οποία εκτονώθηκε, χωρίς όμως να επιλυθεί, μετά τη δήλωση της ΕΚΤ
σύμφωνα με την οποία θα έκανε τα πάντα για να στηρίξει το ευρώ.
Σήμερα η Γερμανία συμπεριφέρεται μη αλληλέγγυα στην Ιταλία (απειλεί παράλληλα με κυρώσεις την Πορτογαλία και την Ισπανία), εντείνοντας την τραπεζική κρίση στην Ευρωζώνη
– ενώ δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί πως είναι μεν ο δεσμοφύλακας της
ευρωπαϊκής φυλακής, δεν βρίσκεται όμως έξω αλλά μέσα, μαζί με όλα τα
άλλα κράτη.
Εκτός αυτού δεν κατανοεί πως η νομοθεσία που έχει επιβάλλει (Bail-in), θορύβησε σε μεγάλο βαθμό τους επενδυτές, με αποτέλεσμα να επιβαρύνει και τη δική της θέση
– αφού το τραπεζικό της σύστημα είναι ένα από τα πλέον επισφαλή του
πλανήτη. Εάν λοιπόν δεν αλλάξει εντελώς πολιτική, θα είναι ο μεγάλος
χαμένος της κρίσης – μεταξύ άλλων επειδή αποτελεί το σημαντικότερο
δανειστή του ευρωσυστήματος, μέσω του Target II, το οποίο πλησιάζει ξανά τα 800 δις € .
.
Υστερόγραφο: Οι
οικονομολόγοι γνωρίζουμε μεν πως θα συμβεί κάτι, αλλά ποτέ σε
βραχυπρόθεσμο χρονικό διάστημα – οπότε δεν είμαστε κατάλληλοι παρά μόνο
για μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις. Συχνά δε επικρινόμαστε ως απαισιόδοξοι, επειδή αναζητούμε πάντοτε προβλήματα – αν και ο στόχος μας είναι να επιστήσουμε την προσοχή, έτσι ώστε να ληφθούν μέτρα και να αποφευχθούν.
Θεωρούσαμε λοιπόν από καρό τώρα ως μεγάλο κίνδυνο την Ιταλία, όπως φαίνεται από τα άρθρα «Τα αδιέξοδα της Ιταλίας» ή «Ιταλία, στο μάτι του κυκλώνα», συστήνοντας έμμεσα απομάκρυνση από τις τραπεζικές μετοχές, αλλά δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε πότε ακριβώς θα εμφανιζόταν το πρόβλημα –
χωρίς όμως να έχουμε καμία αμφιβολία για το μέγεθος του, το οποίο είναι
μάλλον μεγαλύτερο από ότι φαίνεται, αφού αμφιβάλλουμε πολύ για τις
ιταλικές στατιστικές. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα με τη Γερμανία, καθώς
επίσης με άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Αυστρία – εάν
φυσικά δεν αλλάξει πολιτική η Ευρωζώνη.
