Εμίρ Κουστουρίτσα: Η δημοκρατία είναι καλή για τους πλούσιους

Ο σέρβος σκηνοθέτης μιλάει  για τη συγγραφή και τα αουτσάιντερ, για το Facebook και την τεχνολογία, για τον Πούτιν και την Ελλάδα

Ο 57χρονος Εμίρ Κουστουρίτσα σε ένα οδοιπορικό αυτογνωσίας στην Αβάνα. Αυτή είναι η υπόθεση μιας από τις επτά ιστορίες της ταινίας «7 ημέρες στην Αβάνα» που προβάλλεται αυτές τις ημέρες. Ο σέρβος κινηματογραφιστής ασφαλώς δεν περίμενε τον αργεντινό συνάδελφό του Πάμπλο Τραπέρο για να βάλει σε τάξη τα του εαυτού του. Είχε κάνει την ενδοσκόπησή του νωρίτερα στην αυτοβιογραφία του «Κι εγώ πού είμαι σ' αυτή την ιστορία;» (Πατάκης, 2012), την οποία παρουσίασε προ καιρού στη Θεσσαλονίκη, στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου. Συναντηθήκαμε τότε στο καφέ του ξενοδοχείου του, λίγο προτού αναχωρήσει για το εξοχικό του στη Σίφνο.

Το δραστήριο βλέμμα του εντοπίζει κάθε κίνηση στον χώρο. Μου υποδεικνύει πού να καθήσω, ελέγχει την ακουστική και προτείνει μετακίνηση σε μια πιο ήσυχη γωνιά όταν ο περίγυρος γίνεται θορυβώδης. Εχω την αίσθηση ότι πίσω από το μόνιμα βαριεστημένο ύφος του βρίσκεται σε εγρήγορση, σαν σκηνοθέτης σε γύρισμα. Του το λέω. «Φυσικά, είμαι πάντοτε ένας σκηνοθέτης εν δράσει» παραδέχεται.

Τι σας παρακίνησε να γράψετε την αυτοβιογραφία σας;

«Ηθελα να παρουσιάσω τη ζωή μου μέσα από τα δικά μου μάτια και όχι μέσα από τα μάτια των άλλων. Αποτέλεσα αντικείμενο πολλών αντιφατικών εκτιμήσεων, που σημαίνει ότι υπήρξα ένας ελεύθερος άνθρωπος που εκφραζόταν αυθόρμητα, που μιλούσε από την καρδιά του. Για να απαντήσω όμως στο βασικό φιλοσοφικό ερώτημα "ποιος είσαι;" ήταν απαραίτητο να διατυπώσω με λόγια το παρελθόν μου. Προσπάθησα να παρουσιάσω τη ζωή μου όπως ήταν, μια ζωή, πιστεύω, αποδεκτή και βαθιά, από την αρχή της ως το 1995».

Πιστεύετε ότι έχετε παρεξηγηθεί;

«Από μια άποψη ναι, επειδή αντιστάθηκα στο κυρίαρχο ρεύμα και εξέθεσα το δικό μου όραμα για τον κόσμο και κυρίως για το ποιοι είναι οι ήρωες σήμερα. Μεγάλωσα με την αρχή των αουτσάιντερ. Σήμερα δεν υπάρχουν αουτσάιντερ στην κυρίαρχη κουλτούρα, εγώ όμως υπερασπίστηκα τους αουτσάιντερ όσο μπορούσα».

Εκτός από τα σενάρια των ταινιών σας, αυτή είναι η πρώτη σας ενασχόληση με το γράψιμο;

«Οταν δεν έχω κάτι άλλο να κάνω, γράφω. Συνήθως έχω πολλά να κάνω, αλλά πάντοτε βρίσκω τρεις ώρες την ημέρα για να γράψω. Εχω γράψει διηγήματα που δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και τώρα ετοιμάζω ένα δεύτερο βιβλίο που αφηγείται επτά ιστορίες από τη ζωή μου, από τότε που ήμουν 15 ετών ως σήμερα».

Ποια ήταν η διαδικασία συγγραφής αυτού του βιβλίου;

«Το έγραψα στο αεροπλάνο. Στο iPad μου. Είμαι πολύ της τεχνολογίας».

Χρησιμοποιείτε και τo Facebook, το Τwitter;

«Οχι, είμαι εντελώς εναντίον τους. Μου θυμίζουν βοσκό που συγκεντρώνει όλα τα πρόβατα σε ένα μαντρί».

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκθειάζονται για την προσφορά τους στην ενίσχυση της δημοκρατίας. Εσείς όμως δηλώνετε ότι δεν πιστεύετε στη δημοκρατία. Ποιο είναι το ιδανικό πολιτικό σύστημα για εσάς;

«Η δημοκρατία εξακολουθεί να είναι το καλύτερο πολιτικό σύστημα γιατί δεν υπάρχει άλλο για να την αντικαταστήσει. Στο μέλλον όμως θα βλέπουμε όλο και περισσότερο την τάση να κυριαρχεί στον κόσμο ένα μέρος, είτε είναι η Νέα Υόρκη, όπως σήμερα, είτε η Κίνα. Και σε αυτή τη μάχη για κατίσχυση μεταξύ Κίνας, Ινδίας, Ρωσίας και ΗΠΑ θα αναπτυχθεί ο νέος τρόπος πολιτικής έκφρασης. Η δημοκρατία είναι καλή για τους πλούσιους. Σε έναν μικρό αριθμό εύπορων χωρών η δημοκρατία λειτουργεί, αλλά για τον υπόλοιπο κόσμο δεν είναι καλή. Θα πρέπει λοιπόν να "κατακτήσουν" τον κόσμο και με τη δημοκρατία δεν μπορούν να το καταφέρουν».

Πολλοί σας επικρίνουν για τις σχέσεις σας με τον «αντιδημοκρατικό» ρώσο πρόεδρο Πούτιν. Τι απαντάτε;

«Ανήκω σε εκείνους που πιστεύουν ότι πρέπει να υπάρχει ισορροπία στον κόσμο και είμαι πεπεισμένος ότι η παρουσία του Πούτιν διατηρεί ακόμη σε καλή ισορροπία τον κόσμο της Δύσης με τον κόσμο της Ανατολής».

Εσείς πού ανήκετε; Στο βιβλίο η μητέρα σας ρωτά επανειλημμένως: «Σε ποιον ανήκεις, γιε μου;».

«Σε κανέναν, δυστυχώς. Ο πατέρας μου και η μητέρα μου πέθαναν. Είμαι μόνος. Είμαι ερωτευμένος με τη γυναίκα μου, αγαπώ τα παιδιά μου και αγαπώ τους φίλους μου. Ανήκω σε αυτούς».

Τι σας εμπνέει σήμερα για να κάνετε ταινίες;

«Θεωρώ ότι οι άνθρωποι σήμερα ωθούνται να γίνουν κακοί. Από τις καταστάσεις, από τους περισπασμούς, από την οικονομία, από την αντίληψη του κόσμου που επικρατεί. Θέλω λοιπόν να γυρίσω ταινίες με χαρακτήρες που προσπαθούν να είναι καλοί».

Πώς το καταφέρνουν αυτό;

«Πολύ ρεαλιστικά, βοηθούν ο ένας τον άλλον κάθε ημέρα».

Γράψατε την αυτοβιογραφία σας για να νικήσετε τη λήθη. Πώς θα θέλατε να σας θυμούνται;

«Δεν λειτούργησα υπολογιστικά στη ζωή μου, δεν υπερασπίστηκα την persona μου διαλέγοντας προσεκτικά τι θα πω και τι δεν θα πω και επομένως πιστεύω ότι όσοι με αγαπούν για τον ειλικρινή λόγο μου, για τη συμπόνια μου για τους φτωχούς, για τους δυστυχισμένους, για τους άτυχους, θα με θυμούνται όπως είμαι».

«Ανήκετε στη Δύση, γιατί της χρωστάτε πολλά χρήματα»

Τι σημαίνει για τον Εμίρ Κουστουρίτσα η Ελλάδα;
«Σημαίνει αδελφοσύνη. Κάθε φορά που βρίσκομαι εδώ αισθάνομαι ότι περιβάλλομαι από καλούς ανθρώπους που δημιουργούν μια ζεστή ατμόσφαιρα γύρω μου. Αισθάνομαι ότι γυρίζω στο σπίτι μου - και αυτό δεν είναι τρόπος του λέγειν».

Τι συνιστά την ιδέα της ελληνικότητας που έχετε;

«Θεωρώ την Ελλάδα πατρίδα του δυτικού πολιτισμού και γι' αυτό πιστεύω ότι θα παραμείνει ταυτισμένη στο μυαλό και στην καρδιά όλων μας με τον στόχο που όλοι ανεξαιρέτως επιδιώκουμε, γιατί και οι Ρώσοι προς την πολιτισμένη Ευρώπη κοιτούν παρά προς την Ασία. Ολος ο κόσμος από την Αναγέννηση ως σήμερα έχει "μολυνθεί" από το ελληνικό πνεύμα: η τζαζ, το ροκ-εν-ρολ, οι τεχνολογικές εφευρέσεις, τα επιτεύγματα, όλα όσα αποκαλούμε πολιτισμό σήμερα, ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε εδώ γεννήθηκαν».

Αναφέρεστε στην προσφορά της αρχαίας Ελλάδας στον πολιτισμό. Η σύγχρονη χώρα ανήκει στην πολιτισμένη Δύση ή σε μια «νωθρή» και «απολίτιστη» Ανατολή;

«Στη Δύση ανήκει. Γιατί της χρωστάτε πολλά χρήματα».

 

πηγή