Ὁ Μαρμαρωμένος Βασιλιάς: Αὐτοκράτωρ Ἅγιος Ἰωάννης Βατάτζης

Ο  ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΟΥΚΑΣ ΒΑΤΑΤΖΗΣ, γεννήθηκε τὸ 1193 στὸ ἱστορικὸ Κάστρο τῆς Θράκης, στὸ Διδυμότειχο. Καταγόταν ἀπὸ οἰκογένεια ἡ ὁποία βρισκόταν κοντὰ στὴ βασιλικὴ σύγκλητο, ἀφοῦ ὁ παπποὺς τοῦ Κωνσταντῖνος, ὁ Βατάτζης λεγόμενος, ἦταν Στρατοπεδάρχης τοῦ βασιλέως Μανουὴλ τοῦ Κομνηνοῦ. Ὅταν κοιμήθηκαν οἱ γονεῖς τοῦ Ἰωάννη, τοῦ ἄφησαν πολὺ μεγάλη περιουσία, τὴν ὁποία ὅμως ὡς σώφρων ἐκεῖνος, μοίρασε στοὺς φτωχούς, καθὼς καὶ σὲ ἀφιερώματα σὲ Ἐκκλησίες.  Στὴ συνέχεια ὁ Ἰωάννης, μία ποὺ ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν στὰ χέρια τῶν Φράγκων, κατευθύνθηκε στὸ Νυμφαῖο της Βιθυνίας, ὅπου τότε ἦταν ἡ ἕδρα τῆς αὐτοκρατορίας μας, ἀφοῦ ἀπὸ τὸ 1204 ὁ Πόλη εἶχε ἀλωθεῖ καὶ κατακυριευθεῖ μὲ δόλο ἀπὸ τοὺς “Σταυροφόρους” καὶ νέος αὐτοκράτωρ εἶχε ἀνακηρυχθεῖ στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας ὁ εὐσεβέστατος Θεόδωρος Λάσκαρης, ὁ ποιητὴς τῆς Μεγάλης Παράκλησης στὴν Παναγιά, τὴν ὁποία καὶ ψάλλουμε ἐναλλὰξ μὲ τὴν Μικρή, κάθε ἡμέρα, ἀπὸ τὴν 1η ἕως τὶς 15 Αὐγούστου! Ἐκεῖ κατέφυγε λοιπὸν ὁ Ἰωάννης, γιὰ νὰ βρεῖ ἕνα θεῖο ἀπὸ τὸν πατέρα του, ὁ ὁποῖος ἦταν Ἱερεὺς στὰ ἀνάκτορα τοῦ Θεοδώρου Λάσκαρη.
Ἔτσι, γνωρίστηκε μὲ τὸν καλὸ βασιλέα, ἀλλὰ οὔτε στιγμὴ δὲν ὑπερηφανεύτηκε γιὰ ἐκείνη τὴ συναναστροφή του, ἀλλὰ ἐξακολούθησε νὰ εἶναι φιλικὸς καὶ ταπεινὸς μὲ ὅλους, εὐπρόσιτος, πράος, ἄκακος, γαλήνιος, σεμνὸς καὶ πάντα ἤρεμος στὸ διάλογο. Ἔτσι, μὲ ὅλα αὐτὰ τὰ χαρίσματα, ἦταν ἀξιαγάπητος τόσο, ποὺ ἡ ἀρετὴ τοῦ ἔλαμψε μπροστὰ στὰ μάτια τοῦ Αὐτοκράτορα Θεοδώρου, ὁ ὁποῖος καὶ τοῦ ἔδωσε ὡς σύζυγο τὴ θυγατέρα τοῦ Εἰρήνη. Γιὰ νὰ τὴ λάβει ὅμως γυναίκα του, χρειάστηκε νὰ μονομαχήσει μὲ τὸ Λατίνο Κόραδο, ποὺ καυχιόταν γιὰ τὴ δύναμή του! Ὅμως ὁ Ἰωάννης Βατάτζης τὸν νίκησε, λέγοντας “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, βοήθει μοί”, σὰν δεύτερος Νέστορας!

ΑΥΤΟΚΡΑΤΩΡ ΝΙΚΑΙΑΣ

Ὅταν ὁ βασιλιὰς Θεόδωρος Λάσκαρης ἀπέθανε, ἀνέλαβε τὴν Αὐτοκρατορία ὁ ἴδιος στὰ...
1222 μ.Χ., ὡς Ἰωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης. Καὶ ἀπὸ τότε ἔδειξε γιὰ μία ἀκόμη φορᾶ, πόσο σοφὴ ἦταν ἡ ἐκλογὴ τοῦ Θεόδωρου. Ἔγινε λοιπὸν ἀπὸ τότε ὁ Ἰωάννης, ὁ προστάτης τῶν ἀδικουμένων, ὁ δικαιότατος κριτής, ἡ πηγὴ ἡ ἀστείρευτή της ἐλεημοσύνης, τόσο, ποὺ τοῦ δόθηκε τὸ προσωνύμιο Ἐλεήμων!

Ἦταν ἀκόμη εὐσεβὴς καὶ πιστὸς στὴν Ὀρθοδοξία βασιλεὺς καὶ ὄχι μόνο ἔδειξε, ἀλλὰ καὶ κατάφερε μὲ τὸ ζῆλο του νὰ βαπτιστοῦν Χριστιανοὶ ὅλοι οἱ Ἰουδαῖοι τῆς ἐπικράτειάς του!

 Ἐπίσης, προσπάθησε τὰ μέγιστα, νὰ γίνει ἡ ἐπανένωση τῶν Ἐκκλησιῶν, δηλαδὴ νὰ ἀναγνωρίσει ἡ Δύση τὸ ὀρθὸ Δόγμα. Κατάφερε μάλιστα νὰ ἀποσταλοῦν πρέσβεις ἀπὸ τὸν Πάπα Γρηγόριο Θ’ καὶ νὰ ἀρχίσει διάλογος, προεξάρχοντος ἀπὸ τὴ δική μας πλευρά του τότε Πατριάρχου Γερμανοῦ τοῦ νέου. Ὁ Ἰωάννης θὰ κατάφερνε τότε τὸ εὐχόμενο, ἀλλὰ δυστυχῶς οἱ Δυτικοὶ δὲν θέλησαν στὸ τέλος νὰ...

 ἀφαιρέσουν τὴν ἀντιορθόδοξη προσθήκη ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Ὀρθῆς Πίστεως, δηλαδὴ τὸ “καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ ἐκπορευόμενον”. 

Ὁ Βατάτζης, ὑπῆρξε ὁ προστάτης καὶ συμπαραστάτης τῆς ἀγροτικῆς καὶ ἀστικῆς τάξης καὶ ἐπιδίωκε διαρκῶς τὴν ἄνοδο τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου κυρίως τῶν γεωργῶν καὶ κτηνοτρόφων, ἀφοῦ γιὰ νὰ τοὺς βοηθήσει ἔκανε μεγάλη ἀπογραφὴ (κάτι σὰν Ἐθνικὸ Κτηματολόγιο) καὶ ἐπίταξε κατόπιν τεμάχια γὴς ἀπὸ τοὺς μεγαλοκτήμονες καὶ τοὺς ἀριστοκράτες καὶ τὰ διένειμε σὲ ὅλους τους φτωχοὺς ὑπηκόους του, ὥστε νὰ ζοῦν ἄνετα καὶ ἀνθρώπινα!!! Στάθηκε ἀληθινὸς “πατέρας τῶν Ἑλλήνων”, πατάσσοντας μὲ κάθε τρόπο τὴν ἐκμετάλλευση τοῦ λαοῦ, νιώθοντας κάθε λεπτὸ ὄχι σὰν ἁπλὸς βασιλιάς, ἀλλὰ ὡς ταγμένος ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ βοηθάει τὸ λαό του καὶ τοὺς ἀδικουμένους! Ἔλαβε ἀκόμη καὶ μέτρα οἰκονομίας τέτοια, ποὺ ἀπαγόρευαν τὴ σπατάλη τοῦ δημοσίου καὶ τοῦ ἰδιωτικοῦ πλούτου, ἐνῶ ἵδρυσε φιλανθρωπικοὺς καὶ εὐκτήριους οἴκους, πτωχοκομεῖα, νοσοκομεῖα, γηροκομεῖα, βιβλιοθῆκες, ἔχτισε Ναοὺς καὶ βοήθησε ἀποφασιστικὰ τὰ Μοναστήρια μας. Μάλιστα τέτοια ἦταν ἡ πολιτικὴ ποιότητά του, ποὺ ὅταν κάποτε συνάντησε τὸ γιὸ τοῦ Θεόδωρο στὸ κυνήγι νὰ φορᾶ πολυτελῆ ροῦχα, ἀρνήθηκε νὰ τὸν χαιρετήσει! Καὶ ὅταν τὸ παιδὶ τοῦ τὸν ρώτησε σὲ τί εἶχε σφάλει, ὁ Ἰωάννης τοῦ ἀπάντησε ὅτι ἐκεῖνα τὰ μεταξωτὰ καὶ χρυσούφαντα ποὺ φοροῦσε ἦταν ἀπὸ τὸ αἷμα τοῦ λαοῦ του καὶ πὼς θὰ ἔπρεπε νὰ ξέρει ὅτι κάθε ἔξοδο, πρέπει νὰ γίνεται γιὰ τὸν λαό.

Ὁ πλοῦτος τῶν βασιλέων, ἔλεγε, ἀνήκει στὸ λαό!  Ἡ πίστη του στὸ Θεὸ ἦταν πολὺ μεγάλη καὶ τὸν βοήθησε ἀποφασιστικὰ σὲ κάθε τοῦ βῆμα, ὅπως καὶ τότε ποὺ χρειάστηκε νὰ μονομαχήσει μὲ τὸν σκληρὸ Ἀζατίνη, Σουλτάνο τοῦ Ἰκονίου, ποὺ συχνὰ πυκνὰ λεηλατοῦσε τὶς πόλεις μας ποὺ ἦταν κοντὰ στὸν ποταμὸ Μαίανδρο. Ἄκουσε τότε νοερὰ θεία φωνή, ποὺ τοῦ ἔλεγε: “Ὁ σταυρωθεῖς ἐγήγερται, ὁ μεγάλαυχος πέπτωκεν, ὁ καταπεσῶν καὶ συντριβεῖς ἀνώρθωται” καὶ πῆρε εὐθὺς τέτοια δύναμη, ὥστε ὅρμησε καὶ κατανίκησε τὸν τρομερὸ Σουλτάνο! 

              Ποτὲ ὁ Ἰωάννης Βατάτζης δὲν ἔβγαζε ἀπὸ τὸ νοῦ τοῦ τὸ μεγάλο ποθούμενο, τὴν ἀνάκτηση τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τὴν ἀνασύσταση τῆς Ἑλληνοχριστιανικῆς Αὐτοκρατορίας. Γι’ αὐτὸ ἐργάστηκε καὶ πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ μὲ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς του. Σώφρων, συνετὸς καὶ προνοητικὸς στὴν πολιτική του, ἂν καὶ εἶχε ἐκλέξει ἰκανότατους στρατηγούς, ἐπιδίωκε τὴν ἀποφυγὴ τῶν μαχῶν. Γνώριζε νὰ μὴν ἀναλαμβάνει τίποτε πρὶν τὸ προπαρασκευάσει κατάλληλα, ἐνῶ εἶχε βαθιὰ εὐσέβεια καὶ ἔδειχνε σεβασμὸ καὶ στὸν πιὸ ἁπλοϊκὸ μοναχό. Ὁ λαὸς τὸν ὑπεραγαποῦσε καὶ ἡ Ἐκκλησία προσευχόταν μὲ χαρὰ γιὰ αὐτόν! Νίκησε τοὺς Λατίνους ποὺ κρατοῦσαν ὅμως ἀκόμα σκλαβωμένη τὴν Πόλη καὶ τοὺς ἐπέβαλε τὴ συνθήκη τοῦ 1225, μὲ τὴν ὁποία κατελάμβανε ὅλα τὰ Μικρασιατικὰ ἐδάφη, ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἦταν κοντὰ στὴ Νικομήδεια καὶ ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη. Κατασκεύασε κατόπιν ἰσχυρὸ στόλο καὶ ἐλευθέρωσε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ἰκαρία, Κῶ καὶ ἄλλα νησιὰ τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἀρχιπελάγους, ὑπολογίζοντας σωστὰ ὅτι κουμάντο στὸ Αἰγαῖο κάνει ὅποιος ἔχει στόλο καὶ ἄρα οἱ Λατίνοι χωρὶς πολεμικὰ πλοῖα καὶ βάσεις, δὲν θὰ κρατοῦσαν γιὰ πολὺ ἀκόμη τὴ Θεοφύλακτη Πόλη. Ἐπίασε λοιπὸν καὶ τὰ Στενὰ τῆς Ἕλλης (Ἑλλήσποντος) καὶ ἐπιχείρησε τὶς πρῶτες ἐπιθέσεις στὰ περίχωρα τῆς Βασιλίδας, πετυχαίνοντας στὰ 1225 νὰ ἀπελευθερώσει τὴ στρατηγικὰ σημαντικὴ Ἀδριανούπολη!      Ὁ δρόμος πιὰ γιὰ τὴν Πόλη τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν ἀνοιχτός!  Στὰ ἀνατολικὰ προελαύνουν ἐκεῖνο τὸν καιρὸ οἱ Μογγόλοι, ποὺ νικοῦν τὸ Σουλτάνο τοῦ Ἰκονίου, ὁ ὁποῖος ἀναγκάζεται νὰ ζητήσει συνθήκη μὲ τὴ Νίκαια, παύοντας πρὸς τὸ παρὸν νὰ ἀποτελεῖ κίνδυνο, λύνοντας τὰ χέρια τοῦ Βατάτζη, ποὺ κατατροπώνει τώρα καὶ τοὺς Βουλγάρους στὰ 1246 καὶ ἐλευθερώνει τὸ κομμάτι Ἀξιὸς - Ἔβρος ποταμός, ἐνῶ οἱ καμπάνες κοντεύουν νὰ σπάσουν ἀπὸ τὴ χαρὰ τοὺς ὅταν ὁ Ἰωάννης Βατάτζης, ὁ Ἅγιος Βασιλιάς, μπαίνει μὲ συγκίνηση στὴν πρωτεύουσα τῆς Μακεδονίας μας, στὴν Πόλη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, στὴ Συμβασιλεύουσα Θεσσαλονίκη, τὸν Δεκέμβριο τῆς ἴδιας εὐλογημένης χρονιᾶς!  

             

Ὅμως, ἡ καλή του σύντροφος, ἡ Εἰρήνη Λάσκαρι, κλείνει γιὰ πάντα τὰ μάτια της καὶ κεῖνος θὰ κρατήσει γιὰ πάντα μέσα τοῦ ἀνεξίτηλη τὴ γλυκιὰ μνήμη της. Ὅμως ξέρει πὼς ὁ ἐαυτός του δὲν τοῦ ἀνήκει, ἀλλὰ ἀξίζει νὰ τὸ κάνει κάθε μέρα θυσία γιὰ τὸ λαό του καὶ τὴν πατρίδα! Ἔτσι ὁ Ἰωάννης, ἔχοντας ἀναπτύξει μία φιλία μὲ τὸ Γερμανὸ αὐτοκράτορα Φρειδερίκο Β’, δέχεται νὰ γίνει ὁ γάμος του μὲ τὴν κόρη τοῦ Φρειδερίκου Κωνσταντία, ὡς ἐπισφράγηση μίας πανίσχυρης συμμαχίας, ποὺ θὰ τρομάξει τὴν Εὐρώπη καὶ ἰδίως τοὺς Λατίνους, ποὺ πιέζονται τώρα πανταχόθεν. 

Ἀλλά, ἐνῶ ὁ Ἰωάννης Βατάτζης ἐφτίαξε ἕνα πανίσχυρο κράτος ἀπὸ τὶς στάχτες τοῦ Βυζαντίου καὶ εἶχε σφίξει ἀσφυκτικὰ τὸν κλοιὸ γύρω ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, τὴν ὁποία κατέλαβε ὁ διάδοχός του σὲ λίγα χρόνια μετά, στὶς 4 Νοεμβρίου τοῦ 1254, σὲ ἡλικία 72 ἐτῶν, ἀφήνει τὴν τελευταία πνοή του, ἐπάνω στὸ δρόμο γιὰ τὸ ὄνειρο, ἐπάνω στὸ δρόμο γιὰ τὸ καθῆκον, τὴν Πίστη τοῦ Θεοῦ, τὸ Χρέος γιὰ τὴν Πατρίδα, τὴν Ἀγάπη γιὰ τὸ λαό. Ὡς φαίνεται δὲ ἐκ τῶν εὐρισκομένων στὰ παλαιὰ μουσικὰ χειρόγραφα πολυελέων καὶ δοξολογιῶν, ποὺ φέρουν τὸ ὄνομά του, ὁ Ἰωάννης ὑπῆρξε καὶ μύστης τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ βέβαια ὀφείλεται στὴ σχέση του μὲ τὸν Θεοδωρη Λάσκαρι, .ὁ ὁποῖος διακρίθηκε ὡς θεοτοκαριογράφος.

 Τὴν  ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του 4 Νοεμβρίου ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τὴ μνήμη του καὶ ἰδιαίτερα τιμᾶται στὴ πατρίδα του, στὸ βυζαντινὸ Διδυμότειχο.  Δυστυχῶς στὴν Ἑλλάδα δὲν εἶναι τόσο γνωστὸς ὅσο στὸ Δυτικὸ ἐπιστημονικὸ κόσμο ποὺ εἶναι σήμερα ἀντικείμενο ἐρεύνης!

Ο ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ

Σὲ διαγωνισμὸ τοῦ ΑΣΕΠ τὸ 2008 τέθηκε τὸ ἐρώτημα ποιὸς εἶναι ὁ Μαρμαρωμένος Βασιλιὰς ποὺ μιλᾶ ὁ θρύλος. Ἡ σωστὴ ἀπάντηση ἦταν: Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Βατάτζης.

Καὶ δὲν εἶναι ὁ Κῶν/νὸς Παλαιολόγος ὁ ὁποῖος ἀναγκάσθηκε νὰ παραστεῖ στὴ τελευταία  παπικὴ Θεία Λειτουργία ποὺ ἔγινε στὴν Ἁγία Σοφία, προσδοκώντας βοήθεια ἀπὸ τὸ Πάπα! Καὶ μόνο γι’ αὐτὸ τὸ λόγο δὲν ἀναγνωρίζεται ἅγιος ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τὸ τίμιο σῶμα τοῦ εὐσεβεστάτου, δίκαιου, γενναίου καὶ ἐλεήμονος βασιλέα Ἰωάννη, ἐνταφιάστηκε σὲ ἕνα Μοναστήρι ποὺ εἶχε κτίσει ὁ ἴδιος καὶ τὸ εἶχε ὀνομάσει Σώσανδρα, ἐνῶ ἀργότερα διὰ θαυμαστῆς ἀποκαλύψεως ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης, ζήτησε νὰ μετακομισθεῖ τὸ λείψανό του στὴ Μαγνησία (τῆς Μικρᾶς Ἀσίας). Ὅταν ὅμως πῆγαν νὰ ἀνοίξουν τὸν τάφο γιὰ νὰ ἐκτελέσουν τὴ μετακομιδή, ἀντὶ νὰ βγεῖ ἡ γνωστὴ δυσωδία, μία γλυκιὰ εὐδία ἁπλώθηκε τριγύρω, σὰν νὰ εἶχε ἀνθίσει ἀπότομα κῆπος ἀρωματικός! Ἀλλὰ δὲν ἦταν μονάχα αὐτό. Ὁ νεκρὸς φαινόταν σὰν νὰ κάθεται ἐπὶ βασιλικοῦ θρόνου, χωρὶς νὰ ἔχει καμιὰ μελανότητα, καμιὰ δυσωδία, κανένα ἀπολύτως σημεῖο ποὺ νὰ φανέρωνε πὼς ἦταν νεκρός!  ΕΠΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ἦταν μέσα στὸν τάφο καὶ τὸ χρῶμα τοῦ σώματός του ἦταν ὅπως κάθε φυσιολογικοῦ ἐν ζωὴ ἀνθρώπου! Ἐμοίαζε πραγματικὰ σὰν ἕνας ὁλοζώντανος, ἀλλὰ ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ! Καὶ μάλιστα καὶ αὐτὰ ἀκόμη τὰ ροῦχα τοῦ ἐπίσης εἶχαν διατηρηθεῖ ἐπὶ ἑπτὰ χρόνια ἀδιάφθορα καὶ ἐμοίαζαν σὰν νὰ εἶχαν μόλις ραφθεῖ! Γιατί ἔτσι ἀντιδοξάζει ὁ Θεὸς ἐκείνους ποὺ Τὸν δοξάζουν στὴ γῆ!. Μάλιστα ἀπὸ τότε τὸ τίμιο λείψανο τοῦ Ἁγίου βασιλέως Ἰωάννη Δούκα Βατάτζη τοῦ Ἐλεήμονος ἔδωσε πάμπολλα θαύματα, γιατρεύοντας θαυματουργικὰ Χάριτι Θεοῦ ἀσθένειες, διώκοντας δαίμονες καὶ θεραπεύοντας ἕνα σωρὸ πάθη, μὲ τὴν κατοικοῦσα ἐν αὐτῶ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! 

 

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ. 

Ἀναφέρεται -ὅπως σημειώνεται σὲ ἡμερολόγιο ποὺ ἐξέδωσε τὸ 2001 ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καὶ Σουφλίου- ὅτι μέχρι τὸ 1992 “ἡ μνήμη τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονος ἐτιμάτο κάθε χρόνο στὴν ἐκκλησία τῆς Μαγνησίας, τὴν ὁποία ἔκτισε ὁ ἴδιος καὶ στὴν ὁποία βρῆκε τὴν τελευταία ἀνάπαυσή του, καθὼς καὶ στὸ Νυμφαῖον, τὴν ἀγαπημένη τοῦ κατοικία” (Ὀστρογκόρσκυ).

Ὅμως τί ἀπέγινε ὁ Ναὸς ἐκεῖνος; Τί ἀπέγινε τὸ ἄφθαρτο λείψανο τοῦ “Μαρμαρωμένου Βασιλιά”; Τί σχέση ἔχει μὲ τὸ “θρύλο” καὶ ποιὰ μὲ τὶς προφητεῖες γιὰ ἀνάκτηση τῆς Πόλης, ποὺ τόσο καὶ ὁ ἴδιος εἶχε πασχίσει;

Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη Δούκα Βατάτζη τοῦ Ἐλεήμονος, τιμᾶται καὶ ἑορτάζεται ἀπὸ τὴν ἐκκλησία, ἰδιαίτερα στὸ βυζαντινὸ Διδυμότειχο, ἐπάνω στὴν Ἐκκλησιὰ τοῦ Χριστοῦ Σωτήρα τοῦ κάστρου, ὅπου καὶ ὑπάρχει σὰν θησαυρὸς ἡ φορητὴ εἰκόνα τοῦ Ἁγίου, δημιούργημα τῆς λαϊκῆς τέχνης τοῦ 1958, ποὺ πάνω της ἔχει γραμμένο καὶ τὸ Ἀπολυτίκιό του:  

“ Τὸν λαμπρὸν Βασιλέα καὶ τῶν πιστῶν μέγα καύχημα καὶ τῶν νυμφαίων τὸ κλέος, Ἰωάννην τιμήσωμεν, ἐν ὕμνοις καὶ ὠδαῖς πνευματικαῖς, τὴν μνήμην ἐπιτελοῦντες αὐτοῦ, συμφώνως ἀνακράζοντες. Δόξα τῷ σὲ Δοξάσαντι, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῶν ἐνεργούντι διὰ σου πάσιν ἰάματα”

Τέλος νὰ ἀναφέρουμε τὸ συγκλονιστικὸ κείμενο, τὸ ὁποῖο διαφωτίζει τὴν ἑλληνικὴ καὶ ὀρθόδοξη συνείδηση τῶν «Ρωμαίων βασιλέων», ποὺ διασώζει ὁ ἀείμνηστος καθηγητὴς τῆς Ἱστορίας Ἀπόστολος Βακαλόπουλος καὶ ἔχει τίτλο «Τοῦ ἀοιδίμου βασιλέως κυροῦ Ἰωάννου τοῦ Δούκα πρὸς τὸν τότε Πάπαν Γρηγόριον Θ΄>> (1227-1241) καὶ ἡ ὁποία εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὴ γιὰ τὶς ἰδέες ποῦ ἐπικρατοῦν στοὺς βασιλεῖς τῆς Νίκαιας μετὰ τὸ 1204. Ἔντονη εἶναι ἡ ἑλληνολατρία καὶ ἡ ἐθνικὴ ἑλληνικὴ συνείδησή τους, ποῦ βαθμιαία ταυτίζεται μὲ τὴν Ὀρθοδοξία.  Ἐδῶ παρατηροῦμε καθαρὰ πῶς γεννιοῦνται καὶ δροῦν οἱ πολιτικὲς ἐκεῖνες ἀντιλήψεις, ποῦ ἀποβλέπουν στὴν ἀπελευθέρωση τῶν σκλαβωμένων ἑλληνικῶν χωρῶν, καὶ οἱ ὁποῖες προσαρμοσμένες ἐπιζοῦν ἐπὶ Τουρκοκρατίας μέσα σὲ νέες συνθῆκες. Καὶ τελικὰ πῶς διαμορφώνουν τὸ περιεχόμενο τῆς λεγόμενης Μεγάλης Ἰδέας».

Τὸ κείμενο ξεκινᾶ μὲ τὴν ἔκπληξη τοῦ Ἰωάννη Βατάτζη πῶς τόλμησε ὁ Πάπας νὰ τοῦ ζητήσει νὰ παύσει νὰ διεκδικεῖ τὴν Κωνσταντινούπολη ἀπὸ τὸν Φράγκο ἡγεμόνα , ὁ ὁποῖος τὴν κατέχει ἀπὸ τὸ 1204. Γράφει μὲ ἑλληνικὴ ἀξιοπρέπεια καὶ διπλωματικὴ εἰρωνεία ὁ Βατάτζης, ἀφοῦ προσδιορίσει στὴ ἀρχὴ ποιὸς εἶναι ὁ γράφων: «Ἰωάννης ἐν Χριστῷ τῷ Θεῶ πιστὸς βασιλεὺς καὶ αὐτοκράτωρ Ρωμαίων ὁ Δούκας τῷ ἁγιωτάτω πάπα τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης Γρηγορίω σωτηρίας καὶ εὐχῶν αἴτησιν». Ἀποδίδουμε στὴν νεοελληνικὴ ὁρισμένα ἀπὸ τὰ κυριώτερα σημεῖα τῆς ἐπιστολῆς: «Ἐγὼ ὡς βασιλεὺς θεωρῶ ἄτοπα τὰ ὅσα μου γράφεις καὶ δὲν ἤθελα νὰ πιστεύσω ὅτι εἶναι δικό σου τὸ γράμμα, ἀλλὰ ἀποτέλεσμα τῆς ἀπελπισίας κάποιου ποῦ βρίσκεται κοντά σου, καὶ ὁ ὁποῖος ἔχει τὴν ψυχὴ τοῦ γεμάτη κακότητα καὶ αὐθάδεια. Ἡ ἁγιότητά σου κοσμεῖται ἀπὸ φρόνηση καὶ διαφέρει ἀπὸ τοὺς πολλοὺς ὡς πρὸς τὴν σωστὴ κρίση. Γι’ αὐτὸ δυσκολεύθηκα πολὺ νὰ πιστεύσω ὅτι εἶναι δικό σου τὸ γράμμα ἂν καὶ ἔχει σταλεῖ πρὸς ἐμέ.» Ἀξίζει νὰ θαυμάσουμε τὴν ἔλλειψη δουλικότητος τοῦ Βατάτζη πρὸς τὸν Πάπα ἂν καὶ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη οἱ Ἕλληνες τῆς Νικαίας ἤσαν οἱ ἀδύναμοι καὶ ὁ Πάπας ἦταν ἡ ὑπερδύναμη τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν. Καὶ συνεχίζει ὁ Ἰωάννης Βατάτζης διατρανώνοντας τὴν ἐθνικὴ συνείδησή του: «Γράφεις στὸ γράμμα σου ὅτι στὸ δικό μας γένος τῶν Ἑλλήνων ἡ σοφία βασιλεύει... ὅτι, λοιπόν, ἀπὸ τὸ δικό μας γένος ἀνθησε ἡ σοφία καὶ τὰ ἀγαθά της καὶ διεδόθησαν στοὺς ἄλλους λαούς, αὐτὸ εἶναι ἀληθινό. Ἀλλὰ πῶς συμβαίνει νὰ ἀγνοεῖς, ἢ ἂν δὲν τὸ ἀγνοεῖς πῶς καὶ τὸ ἀπεσιώπησες, ὅτι μαζὶ μὲ τὴν βασιλεύουσα Πόλη καὶ ἡ βασιλεία σὲ αὐτὸν τὸν κόσμο κληροδοτήθηκε στὸ δικό μας γένος ἀπὸ τὸν Μέγα Κωνσταντῖνο, ὁ ὁποῖος ἐδέχθη τὴν κλήση ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ κυβέρνησε μὲ σεμνότητα καὶ τιμιότητα; Ὑπάρχει μήπως κανεὶς ποῦ ἀγνοεῖ ὅτι ἡ κληρονομιὰ τῆς δικῆς του διαδοχῆς (σ.σ. τοῦ Μ. Κωνσταντίνου) πέρασε στὸ δικό μας γένος καὶ ἐμεῖς εἴμαστε οἱ κληρονόμοι καὶ διάδοχοί του; Ἀπαιτεῖς νὰ μὴν ἀγνοοῦμε τὰ προνόμιά σου. Καὶ ἐμεῖς ἔχουμε τὴν ἀντίστοιχη ἀπαίτηση νὰ δεῖς καὶ νὰ ἀναγνωρίσεις τὸ δίκαιό μας ὅσον ἀφορᾶ τὴν ἐξουσία μας στὸ κράτος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸ ὁποῖο ἀρχίζει ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καὶ  ἔζησε ἐπὶ χίλια χρόνια ὥστε ἔφθασε μέχρι καὶ τὴν δική μας βασιλεία. Οἱ γενάρχες τῆς βασιλείας μου, ἀπὸ τὶς οἰκογένειες τῶν Δουκῶν καὶ τῶν Κομνηνῶν, γιὰ νὰ μὴν ἀναφέρω τοὺς ἄλλους, κατάγονται ἀπὸ ἑλληνικὰ γένη. Αὐτοὶ λοιπὸν οἱ ὁμοεθνεῖς μου ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνες κατεῖχαν τὴν ἐξουσία στὴν Κωνσταντινούπολη. Καὶ αὐτοὺς ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης καὶ οἱ προϊστάμενοί της τοὺς ἀποκαλοῦσαν Αὐτοκράτορες Ρωμαίων! Διαβεβαιοῦμε δὲ τὴν ἁγιότητά σου καὶ ὅλους τους Χριστιανοὺς ὅτι οὐδέποτε θὰ παύσουμε νὰ ἀγωνιζόμαστε καὶ νὰ πολεμοῦμε κατὰ τῶν κατακτητῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Θὰ ἀσεβούσαμε καὶ πρὸς τοὺς νόμους τῆς φύσεως καὶ πρὸς τοὺς θεσμοὺς τῆς πατρίδος καὶ πρὸς τοὺς τάφους τῶν πατέρων μας καὶ πρὸς τοὺς ἱεροὺς ναοὺς τοῦ Θεοῦ , ἐὰν δὲν ἀγωνιζόμασταν γι’ αὐτὰ μὲ ὅλη μας τὴν δύναμη...... Ἔχουμε μαζί μας τὸν δίκαιο Θεό, ὁ ὁποῖος βοηθεῖ τοὺς ἀδικουμένους καὶ ἀντιτάσσεται στοὺς ἀδικοῦντας.....»

Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α

Ὁ  Ἰωάννης ὁ Βατάτζης ἦταν ὁ δικαιότερος, καὶ πιὸ ἁπλὸς Αὐτοκράτορας τῆς Ρωμανίας τοῦ κακῶς λεγομένου <<Βυζαντίου>>. Ὁ ἴδιος ζοῦσε λιτὰ καὶ ἐφτίαχνε τὸ κτῆμα μόνος του. Μὲ τὴν ἀπογραφὴ ποὺ ἔκανε ἀφαίρεσε ἀπὸ τοὺς πλουσίους κάποια κτήματα καὶ τὰ μοίρασε στὸ λαό, ὥστε κανεὶς νὰ μὴν εἶναι ἀκτήμων. Ἀπαγόρευσε τὴ σπατάλη ἀκόμα καὶ στὸν ἰδιωτικὸ τομέα! Αὐτὸ ποὺ ὀραματίζετο ὁ Μαρξισμὸς μερικοὺς αἰῶνες ἀργότερα τὸ ἔκανε ὁ ἴδιος πράξη, ἀπὸ τότε, ὄχι μὲ λόγια καὶ θεωρίες, ἀλλὰ μὲ ἔργα, μὲ τὸ δικό του παράδειγμα, ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο! Ἐφτίαξε ἕνα καταπληκτικὸ κράτος προνοίας μὲ πάμπολα ἱδρύματα. Ὁ <<πένης βασιλέας>> ἀνασύστασε καὶ ὑπερδιπλασίασε τὸ κράτος του. Προσπάθησε μὲ διπλωματία νὰ μὴν κάνει πολέμους, καὶ ἐνῶ εἶχε τοὺς καλύτερους στρατηγούς, παρὰ μόνο ὅταν ὑπῆρχε ἀνάγκη. Τελικὰ δὲν ἀξιώθηκε νὰ ἐλευθερώσει τὴ Πόλη ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους, ἀλλὰ ἑτοίμασε ὅλο τὸ ἔργο γιὰ τὸν μετέπειτα διάδοχό του. Ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνέδειξε Ἅγιο καὶ ἐπειδὴ οἱ προφητεῖες μιλοῦν γιὰ κάποιον Ἰωάννη ποὺ θὰ ἀνακαταλάβει τὴν Πόλη ἀπὸ τοὺς Τούρκους, ὁ θρύλος  θέλει αὐτὸν ὡς ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ποὺ θὰ ξαναζωντανεύσει καὶ θὰ φέρει τὴν εἰρήνη καὶ τὴν δικαιοσύνη στὸ κόσμο καὶ τὴν ἐπικράτηση τῆς Ὀρθοδοξίας.
noiazomai.net