Πόσες φορές δεν ακούμε ή δεν λέμε εμείς οι ίδιοι αυτές τις δύο λέξεις; Κατακλύζονται κυριολεκτικά οι ιερές ακολουθίες μας από την συντομότατη και τόσο περιεκτική αύτη προσευχή! Το ερώτημα όμως είναι: όταν την ακούμε την προσέχουμε; Όταν την λέμε μας αγγίζει καρδιακά;
Μέσα στην μικρούλα αυτή προσευχή περιέχονται όλα όσα θα είχε να ζητήσει ο άνθρωπος από το Θεό και όλα όσα θα είχε να δώσει ο Πανάγαθος Θεός στον άνθρωπο.
“Κύριε ελέησον…”.
Είναι η καλύτερη και η χρησιμότερη προσευχή για τον ορθόδοξο χριστιανό. Γιατί με αυτήν επικαλείται το έλεος του Θεού, ο οποίος είναι: “ο πολυέλεος, ο πολυεύσπλαχνος, ο τους δικαίους αγαπών και τους αμαρτωλούς ελεών”.
Γι’ αυτό και η Αγία ορθόδοξη Εκκλησία μας επαναλαμβάνει ασταμάτητα την αγιασμένη αυτή προσευχή.
Ο μεγάλος και γλυκύτατος Ρώσος άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης λέει: «Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη του απείρου ελέους του Θεού. Γι’ αυτό ας τον επικαλούμεθα συχνά με αυτές τις δύο λέξεις: Κύριε ελέησον. Δεν είναι τυχαίο που τις ακούμε να επαναλαμβάνονται με επιμονή στις ακολουθίες της λατρείας μας. Υπηρετούν την μεγάλη υπόθεση της μετανοίας. Και η ορθόδοξη Εκκλησία μας είναι, ακριβώς η μάνδρα της μετανοίας των αμαρτωλών».
“Κύριε ελέησον…”,
Είναι ένα SOS που εκπέμπει ο χριστιανός προς τον ουρανό, σαν τον ναυαγό που πνίγεται και φωνάζει: «βοήθεια, χάνομαι», προσμένοντας κάποιον να τον ακούσει και να επέμβει σωστικά.
Αυτός που μας ακούει να ζητάμε σωτηρία είναι ο Χριστός. Και το θείο έλεος που ζητούμε είναι η σωτηρία που Αυτός μας προσφέρει. Ο Χριστός ήρθε για να μας ελεήσει. Ολόκληρο το λυτρωτικό Του έργο και προπαντός η σταυρική θυσία και η ανάστασή Του είναι η προσφορά του θείου Του ελέους. Ο Χριστός είναι το σαρκωμένο θείον έλεος. Είναι η άβυσσος του ελέους, που προσφέρεται δωρεάν σε κάθε ψυχή, που θέλει να σωθεί.
Το έλεος του Θεού δεν είναι άλλο, παρά η χάρις του Παναγίου Πνεύματος, την οποία πρέπει να ζητούμε από το Θεό εμείς οι αμαρτωλοί και να φωνάζουμε ακατάπαυστα το “Κύριε ελέησον” δηλ. λυπήσου με Κύριε μου, τον αμαρτωλό, στην ελεεινή κατάσταση που βρίσκομαι και δέξου με πάλι στην χάρη Σου. Δος μου πνεύμα δυνάμεως… Δος μου πνεύμα αγάπης… ειρήνης, καθαρότητας, πραότητας και ταπεινοφροσύνης… Εκείνος λοιπόν που γνωρίζει την ανάγκη που έχει από όλα αυτά, και τα ζητά από, τον πολυέλεο Θεό, φωνάζοντας το “Κύριε ελέησον” αυτός βεβαιότατα θα λάβει εκείνο που ζητά και θα επιτύχει το έλεος και την θεία χάρη. Όποιος όμως δεν ξέρει τίποτε από αυτά αλλά από συνήθεια μόνο φωνάζει το “Κύριε ελέησον” αυτός δεν είναι δυνατόν ποτέ να λάβει το έλεος του Θεού.
“Κύριε ελέησον”
Με τις δύο αυτές γλυκύτατες λέξεις εμείς που “πολλά πταίομεν άπαντες” προσφεύγουμε στον ωκεανό του θείου ελέους και ζητούμε την συγχώρηση των αμαρτιών μας. Προσφέρουμε την άβυσσο των παραπτωμάτων μας, στην άβυσσο της αγάπης και του ελέους Του και Τον ικετεύουμε να μας ευσπλαγχνισθεί. Γιατί «το να έχεις έλεος σημαίνει να απαλλάξεις τον άλλο από την ενοχή, που δεν μπορεί να εξαλείψει με τις δικές του προσπάθειες. Να τον απαλλάξεις από τα χρέη που ο ίδιος δεν μπορεί να πληρώσει. Να τον γιατρέψεις από την αρρώστια, για την οποία δεν μπορεί αβοήθητος να βρει καμιά γιατρειά». Και αυτό ακριβώς κάνει ο Κύριος!
Οι άγιοι μας διδάσκουν ότι αναλόγως της μετανοίας μας, λαμβάνουμε μέγα ή μικρό έλεος. «Είναι δυνατόν» λέει ο αββάς Βαρσανούφιος «να βρείτε μικρό έλεος και είναι δυνατόν να βρείτε μεγάλο έλεος. Ο Δαβίδ διάλεξε το μεγάλο, λέγοντας ελέησον με ο Θεός κατά το μέγα έλεός Σου. Αυτός λοιπόν που θέλει το μεγάλο, το βρίσκει με ταπεινότητα και πραότητα και υπομονή και τα παρόμοια. Το να βρεις έλεος, αυτό πραγματοποιείται με τις ευχές των αγίων. Το να είναι όμως μικρό ή μεγάλο, εξαρτάται από σένα. Διάλεξε αυτό που θέλεις…».
Αυτό θέλουν ασφαλώς να τονίσουν και τα λόγια του Κυρίου μας, για την μετανοούσα αμαρτωλή: «συγχωρήθηκαν οι πολλές της αμαρτίες,γιατί έδειξε πολλή ευγνωμοσύνη· σε όποιον δε, συγχωρούνται λίγες, αυτός δείχνει λίγη ευγνωμοσύνη» (Λουκ. 7,47).
“Κύριε ελέησον”
Μέσα εδώ κρύβονται όλες οι ανάγκες μας. Πνευματικές και υλικές· ατομικές, οικογενειακές και κοινωνικές· γνωστές και άγνωστες μας· οι κίνδυνοι μας, οι αρρώστιες μας, οι φόβοι μας, οι ώρες της θλίψης, του πόνου, της εγκατάλειψης και της απογοήτευσης· τα προβλήματα του παρόντος και τα μελλοντικά, τα εθνικά και τα παγκόσμια…
Όταν η Εκκλησία μας προσεύχεται λειτουργικά: «Υπέρ της άνωθεν ειρήνης… της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, υπέρ πλεόντων, οδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αιχμαλώτων, υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης και καιρών ειρηνικών» κ.λπ. δυνατή ακούγεται η φωνή του λαού του Θεού: “Κύριε ελέησον”. Γιατί κάθε βοήθεια και επέμβαση του Θεού στη ζωή μας είναι έλεος δηλ . χάρις και δωρεά. Είναι χαρακτηριστικό το ότι στην “εκτενή” δέηση της η Εκκλησία ζητεί πρώτα το θείον έλεος και υστέρα όλα τα άλλα (έτι δεόμεθα υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας, σωτηρίας, επισκέψεως κ.λπ.)
Γι αυτό θερμή είναι και η προτροπή του απ. Παύλου, που μας λέει «ας πλησιάσουμε με θάρρος το θρόνο της χάρης του Θεού, για να μας σπλαχνισθεί και να μας δωρίσει τη χάρη του, την ώρα που την χρειαζόμαστε» (Έβρ.4,16).
Όμως η πιο μεγάλη ανάγκη και λαχτάρα του χριστιανού είναι να τον γλυτώσει ο Θεός από τις φλόγες της κολάσεως και να τον αξιώσει να απολαύσει τα αγαθά της ουρανίου βασιλείας.
Γι αυτό το πιο βαθύ, το πιο εγκάρδιο, το πιο καυτό του “Κύριε ελέησον” το φωνάζει γι’ αυτό το σκοπό στον Κύριο του. Αυτό και αποτελεί το “μέγα έλεος” που τόσο συχνά ακούμε στους ιερούς μας ύμνους.
Λοιπόν «όπου και αν βρισκόμαστε μπορούμε να στενάζουμε από τα βάθη της ψυχής μας και να πούμε “ελέησε με Θεέ μου”. Εκείνος που λέει ελέησέ με παίρνει τη βασιλεία των ουρανών, γιατί εκείνον που ελεεί ο Θεός δεν τον γλυτώνει μόνο από την κόλαση, αλλά του χαρίζει και τα αγαθά του παραδείσου».
Γι αυτό και οι άγιοι Πατέρες στην «μονολόγιστη ευχή του Ιησού» με σύντομο και αδιάλειπτο τρόπο, επιδιώκουν την ταύτιση του “ελέησον με” με την αναπνοή και την καρδιά του κάθε πιστού. Όμως για να λάβει κανείς το μέγα έλεος του Κυρίου, προϋποθέτει τρία πράγματα:
-Πρώτον, την βαθειά και ειλικρινή μας μετάνοια, όπως προείπαμε.
-Δεύτερον, την προσφορά του δικού μας ελέους με τη συγγνώμη στους αδελφούς μας, διότι λέει: «δεν θα υπάρχει έλεος γι’αυτόν που δεν έδειξε ευσπλαχνία. Για τον εύσπλαχνο όμως, η τελική κρίση θα είναι θρίαμβος» (Ιάκ. 2,13)
-Τρίτον, την απάρνηση των εμπαθών θελημάτων μας.
Στον διδακτικότατο «Ευεργετινό» διαβάζουμε το εξής χαριτωμένο περιστατικό. «Κάποτε συγκεντρώθηκαν οι Πατέρες χάριν πνευματικής ωφελείας. Έξαφνα σηκώθηκε ένας από αυτούς και πήρε ένα μικρό μαξιλαράκι και το έβαλε στους ώμους του, κρατώντας το με τα δυο του χέρια. Κατόπιν στράφηκε κατά ανατολάς και προσευχήθηκε λέγοντας:
-Θεέ μου ελέησε με, και συγχρόνως απαντώντας ο ίδιος έλεγε·
-Εάν θέλεις να σε ελεήσω, άφησε αυτό που βαστάζεις και θα σε ελεήσω. Την σκηνή αυτή επανέλαβε πολλές φορές και στο τέλος κάθησε. Τότε οι Πατέρες τον ρωτούν:
-Εξήγησε μας τι σημαίνει αυτό που έκανες; Και ο Γέροντας τους απάντησε:
-Το μαξιλαράκι που βάσταζα επάνω στους ώμους μου συμβολίζει το θέλημά μου. Παρακαλούσα το Θεό να με ελεήσει, φέροντας όμως το θέλημά μου. Και ο Θεός μου έλεγε: Άφησε αυτό που βαστάς, δηλ. το θέλημά σου και τότε θα σε ελεήσω…
Και ο Γέροντας ασκητής συμπέρανε:
-Και εμείς λοιπόν, αν θέλουμε να μας ελεήσει ο Θεός, ας εγκαταλείψουμε τα θελήματά μας και θα επιτύχουμε οπωσδήποτε το θείο έλεος…”.
(Από το βιβλίο του Αρχιμ. Αθηναγόρα Καραμανζάνη, «Στώμεν καλώς…»)
