Του Μανώλη Κοττακη
Εξαντλημένος από τη συνεχή επικέντρωση σε θέματα βαριάς πολιτικής που έπειτα από μια παρατεταμένη προεκλογική εκστρατεία προκαλούν ισχυρή κόπωση ακόμη και σε εμάς τους παλαιούς πολιτικούς συντάκτες, αναζήτησα το τελευταίο διάστημα καταφύγιο σε ταινίες, σίριαλ, ακόμα και τηλεπαιχνίδια, μήπως και ξεκουραστεί κάπως η σκέψη. Το μυαλό.
Παρακολούθησα στο θερινό σινεμά Μαργαρίτα του Χαλανδρίου τον «Γιο» με τον Χιου Τζάκμαν στον ρόλο ενός διαζευγμένου πατέρα ο οποίος προσπαθεί να ανατάξει ψυχολογικά τον βαθιά τραυματισμένο από το διαζύγιο των γονέων του γιο του που μετεωρίζεται μεταξύ μητέρας και μητριάς. Μεταξύ σχολείου και κοπάνας. Μεταξύ νηφαλιότητας και απονενοημένων διαβημάτων που φθάνουν στον αυτοτραυματισμό με αιχμηρά αντικείμενα, γιατί ο πόνος αυτός «απαλύνει τον πόνο τον άλλο». Τον ψυχικό. Το παιδί, τελικώς, ο 17χρονος έφηβος της ιστορίας, δεν αντέχει. Υποκύπτει στους δαίμονές του. Επειτα από σύντομη νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική ξετρυπώνει μια κρυμμένη καραμπίνα του πατέρα του και κάνει το απονενοημένο. Δίδει τέλος στη ζωή του.
Δεν ήταν ακριβώς η χαλάρωση που αναζητούσα αυτή η ταινία, αλλά λειτούργησε σαν ξυπνητήρι, ακόμα και για θέματα γνωστά: Θέτει με ένταση και ευαισθησία το ζήτημα του τραυματισμού των παιδικών ψυχών μέσα στην πυρηνική οικογένεια. Δείχνει πόσο σημαντικό είναι να γράφει ο σκληρός δίσκος μόνο αγάπη, θαλπωρή και αθωότητα στα κρίσιμα επτά πρώτα χρόνια της ζωής μας, τότε που διαμορφώνονται οι προσωπικότητες και οι χαρακτήρες. Αποκαλύπτει γιατί οι νέοι γονείς έχουν ανάγκη την κρατική αρωγή. Διότι, αν δεν μεγαλώσεις με αγάπη και αθωότητα μέσα σε «χνούδι», τότε η οικογένεια και το σχολείο στέλνουν στην κοινωνία με την ετικέτα του ενήλικα άκρως προβληματικούς και απροετοίμαστους ανθρώπους.
Τσακισμένες με το «καλημέρα», από τα πρώτα χρόνια χιλιόμετρα της ζωής τους, ψυχές. Νόμιζα ότι τα είχα «δει» όλα στη σκληρή ταινία, μέχρι που τις τελευταίες τρεις ημέρες, παρακολουθώντας μεταμεσονύκτια τηλεόραση, «έπεσα» σε μια αθώα εκ πρώτης όψεως εκπομπή γνωριμιών. Αγόρια και κορίτσια από όλη την Ελλάδα (εσχάτως και αγόρια μεταξύ τους) δίνουν ραντεβού στα τυφλά εκ του σύνεγγυς, διά ζώσης, χωρίς να γνωρίζουν ποιον θα συναντήσουν, όπως κάνουν όταν αναζητούν σύντροφο μέσα από τις δημοφιλείς πλατφόρμες του διαδικτύου. Το κάνουν γιατί, όπως ομολογούν δυσαρεστημένοι, στις μέρες μας «τα κοινωνικά δίκτυα έχουν καταργήσει την ανθρώπινη επαφή και το φλερτ».
Το παιχνίδι προβάλλεται από το Star, ονομάζεται «First Dates», μαγνητοσκοπείται σε ένα μοντέρνο εστιατόριο και οι παρουσιαστές και οι παρουσιάστριές του, που υποδύονται τους μπάρμαν, τους σερβιτόρες και τις μετρ (Ζενεβιέβ Μαζαρί), δοκιμάζονται συνεχώς από τα απρόοπτα που συμβαίνουν. Θα τολμούσα να πω ότι το παιχνίδι προσφέρεται για μελέτη των χαρακτήρων των νέων Ελλήνων και Ελληνίδων και για την αναζήτηση των αιτιών που ο σύγχρονος άνθρωπος μένει τελικώς μόνος. Ανδρες και γυναίκες φέρονται εξίσου άσχημα σε αλλήλους, πλην εξαιρέσεων, σε σημείο που να μην απορεί πλέον κανείς γιατί είναι τόσο δύσκολες οι σχέσεις, τόσο εύθραυστοι οι γάμοι, τόσο ρευστές οι γνωριμίες. Τόσο όλα στον αέρα. Ενα τεράστιο εγώ διανθισμένο από αγένεια και έλλειψη τρόπων χαρακτηρίζει αυτή τη γενιά των νέων Ελλήνων και Ελληνίδων (τμήμα της, για την ακρίβεια, γιατί δεν είναι όλοι ίδιοι) που κάποιοι ανέθρεψαν. Κάποιοι μεγάλωσαν. Κάποιοι τους είχαν μαθητές. Σταχυολογώ περιστατικά για να καταλάβετε.
– Νεαρός ετών 21 δειπνεί με νεαρά ετών 27. Σε όλη τη διάρκεια του δείπνου ελάχιστα της μιλά και περισσότερο τρώει με βουλιμία. Οταν εκείνη του σηκώνει το ποτήρι με το κρασί για να κάνει πρόποση και να τσουγκρίσουν, εκείνος με την μπουκιά στο στόμα της απαντά αγενώς: «Πρέπει να φάω την πρωτεΐνη μου πρώτα. Θα τσουγκρίσουμε τα ποτήρια μετά!» Η κοπέλα μένει με το χέρι στον αέρα, με το στόμα ανοικτό και με το ποτήρι του κρασί να αιωρείται.
– Νεαρός ετών 28, ευγενής καταρχάς, με όμορφα χαρακτηριστικά, πλήττει με το που βλέπει το ευειδές λαϊκό κορίτσι από τον Πειραιά. Με δυσκολία κρύβει τη δυσθυμία του. Της μιλά με το ζόρι. Οταν ερωτάται πώς πήγε το δείπνο με το υποψήφιο ταίρι κατά την έξοδό του, απαντά σαν γιάνκης μάνατζερ με τη φράση «έπιασα απόψε μόνο το 30% της απόδοσής μου, είχα άγχος, δεν τα πήγα καλά», λες και η ανθρώπινη σχέση είναι συμβόλαιο στόχων με μπόνους. Οταν η κοπέλα τού ζητά να της κάνει μια αγκαλιά για να μη βιώσει την απόρριψη μπροστά στην κάμερα, εκείνος απαντά ξερά «όχι» και φεύγει.
–Επιχειρηματίας μικρομεσαίας επιχείρησης αφεψημάτων συναντάται με κυρία που έχει τρία παιδιά, για να διερευνήσει τις πιθανότητες σύναψης σχέσης μαζί της. Στα μισά του δείπνου εγκαταλείπει το τραπέζι για να πάει στο WC προκειμένου να… κουτσομπολέψει με φίλο του την υποψήφια σύντροφό του. Τρόποι μηδέν.
-Πανύψηλη «μπρουτάλ» αλλοδαπή από τέως Σοβιετική Δημοκρατία άφησε σύξυλο νεαρό από την Ηπειρο επειδή ήταν για τα μέτρα της «κοντός». Και επειδή, όπως είπε, δεν είχε χρόνο «για χάσιμο». Στην πραγματικότητα, ο νεαρός ήταν μεσαίου ύψους. Αλλά εκείνη τον αποκαλούσε ρατσιστικά «κοντό» και δεν είχε την ευγένεια να καθίσει ούτε μισή ώρα μαζί του. Το αν αυτό το παιδί αποκτήσει αύριο ψυχολογικά από τη σοκαριστική δημόσια απόρριψη σε εθνικό δίκτυο και δεν μπορεί να βγει από το σπίτι του και να κυκλοφορήσει στο χωριό του ασφαλώς και δεν την απασχόλησε. Φοβάμαι ούτε και τους συντελεστές που έδειξαν ελλιπή ανακλαστικά. Κάποιος έπρεπε να κάνει την υπέρβαση και να δειπνήσει μαζί του, αντί να τον εγκαταλείψουν στη μοναξιά του μπαρ. Σε τέτοιες συναισθηματικές ακροβασίες απαιτείται ισχυρή συναισθηματική νοημοσύνη.
–Ευειδής κοκκινομάλλα, που δήλωσε «εικαστικός» ενώ ήταν γραφίστρια σκέτο, έκανε «μπούλινγκ» στο «ραντεβού» της στον υποψήφιο σύντροφό της λέγοντας ότι «οι μάγειρες δεν έχουν καμία σχέση με τον πολιτισμό»…
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να περιγράψω περισσότερα. Τα μόνα νέα παιδιά που είχαν ήθος, τρόπους, ευγένεια από όσα επεισόδια έχω παρακολουθήσει ήταν δυο τρία ζευγάρια από την ελληνική περιφέρεια που αναζητούσαν με αγωνία συντρόφους για τη ζωή τους, για να ανοίξουν σπίτι και όχι για να κάνουν πλάκα ή να ειρωνευτούν. Στην απορία που τυχόν έχετε γιατί ασχολούμαι με τέτοια «σόσιαλ» θέματα, έστω και εκ λόγων τυχαιότητος, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Δεν υπάρχει πολιτική σταθερότητα χωρίς κοινωνική σταθερότητα. Εάν είσαι θυμωμένος, προβληματικός και αγενής σε ένα ραντεβού, το ίδιο θα είσαι σε ένα φανάρι όταν οδηγείς.
Το ίδιο σε μια ουρά που θες να παρακάμψεις. Το ίδιο σε ένα λεωφορείο όταν επιβάλλεται να δώσεις τη σειρά σου σε έναν ηλικιωμένο που είναι ο πατέρας σου. Και βεβαίως το ίδιο θα είσαι όταν αποπειραθείς να κάνεις οικογένεια. Οίας μορφής. Το σπέρμα της διάλυσης μιας οικογένειας οιασδήποτε μορφής γεννιέται στα παιδικά χρόνια μέσα στην πυρηνική οικογένεια. Χωρίς να το καταλαβαίνουν, λοιπόν, αυτές οι σειρές, αυτά τα παιχνίδια και αυτές οι ταινίες μάς «ζωγραφίζουν» δωρεάν το πρόβλημα στη λεπτομέρειά του. Ακόμη και το πόσο φτωχαίνει η γλώσσα μας με φράσεις του τύπου «όλα κομπλέ» κ.ο.κ. μας αποκαλύπτουν. Δεν χρειάζεται λοιπόν να τρέξει μακριά το υπουργείο Οικογένειας για να εντοπίσει τα προβλήματα και να ετοιμάσει τις παρεμβάσεις του. Τα έχει στα πόδια του. Αποτελεί μεγίστη ανάγκη να επιστρέψουμε στα βασικά. Στους καλούς τρόπους. Στην ανατροφή. Στη θαλπωρή.
ΥΓ.: Με αφορμή το χθεσινό σημείωμα για τη δορυφορική τηλεόραση, φίλος με ενημερώνει ότι η τουρκική τηλεόραση (TRT) ίδρυσε γαλλόφωνο κανάλι που εκπέμπει στην Αφρική… Και διαθέτει ιστοσελίδα στα ελληνικά, συμπληρώνουμε εμείς…
