Tη αυτή ημέρα, επιτελείται η ανάμνησις των γενεθλίων, ήτοι Eγκαινίων της θεοφυλάκτου και θεομεγαλύντου Kωνσταντινουπόλεως, της εξαιρέτως ανακειμένης τη προστασία της Παναχράντου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Mαρίας, και υπ’ αυτής διασωζομένης.
Γενεθλίων σων δεί με τιμάν ημέραν,
Eν σοι Πόλις τυχόντα των γενεθλίων.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο ενδοξότατος πρώτος χριστιανός αυτοκράτορας, είναι ο ιδρυτής της βασιλεύουσας Κωνσταντινούπολης, όπου έγινε η πρωτεύουσα μιας παγκόσμιας αυτοκρατορίας.
Πρωταρχικής σημασίας έργο του Κωνσταντίνου υπήρξε η ίδρυση μιας νέας πρωτεύουσας του κράτους στις ευρωπαϊκές ακτές του Βοσπόρου στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου. Χίλια χρόνια σχεδόν, πριν τον 7ο αι. π.Χ. ένας Έλληνας, ο Βύζας, ο αρχηγός των Μεγαρέων αποικιστών, ξεκίνησε στα 658 π.Χ. απ’ τα Μέγαρα, και βγήκε στον Εύξεινο Πόντο. Πριν ξεκινήσει για το μακρινό του ταξίδι, ο Βύζας είχε ρωτήσει το μαντείο των Δελφών, πού να ιδρύσει τη νέα του αποικία και πήρε αυτή την απάντηση: «απέναντι από τους τυφλούς!». Μόνο όταν έφτασε στο σημείο όπου η Προποντίδα συναντά το Βόσπορο, κατάλαβε τι εννοούσε ο χρησμός. Να πας απέναντι από την πόλη των τυφλών!
Στην ασιατική ακτή, απέναντι από τη στεφανωμένη με λόφους τριγωνική χερσόνησο, που αποτελούσε το τέλος της ευρωπαϊκής γης, άλλοι Έλληνες είχαν κτίσει κιόλας μια πόλη, τη Χαλκηδόνα. Πράγματι, κατά μιαν έννοια ήταν «τυφλοί», καθώς δεν είχαν αντιληφθεί ότι η περιοχή, που βρισκόταν ακριβώς απέναντι από το σημείο, που οι ίδιοι είχαν αποικήσει ήταν ιδανικότερη. Χαλκηδόνα, «η πόλη των τυφλών».Έτσι ο Βύζαντας, το 667 π.Χ., ίδρυσε την πόλη που πήρε το όνομά του, το Βυζάντιο.
Όταν ο Κωνσταντίνος αποφάσισε να κάνει μια νέα πρωτεύουσα, δε διάλεξε αμέσως το Βυζάντιο αλλά – όπως αναφέρει ο χριστιανός συγγραφέας του 5ου αιώνα, Σωζόμενος («Historia ecclesiastica», ΙΙ, 3) – κάποιο βράδυ παρουσιάσθηκε ο Κύριος στον ευσεβή βασιλέα, προτρέποντάς τον να επιλέξει άλλη τοποθεσία για πρωτεύουσά του. Υπακούοντας στο θείο κέλευσμα, ο Κωνσταντίνος κατέληξε τελικά στο Βυζάντιο, ήταν την εποχή εκείνη ένα απλό χωριό σε μια καταπληκτική τοποθεσία του οποίου τη θέση θεώρησε ως την πλέον κατάλληλη για τον σκοπό του και αρεστή στον Θεό.
Πριν την τελική επιλογή του, ο Κωνσταντίνος είχε επιλέξει τη Χαλκηδόνα ως πρωτεύουσα του αχανούς κράτους του.Σύμφωνα με την παράδοση που επικρατεί για την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, οι εργασίες είχαν ήδη αρχίσει στη Χαλκηδόνα, όταν αετοί πήραν τα σχοινιά από τα χέρια των εργατών και τα μετέφεραν στην άλλη πλευρά του Βοσπόρου. ‘Hταν μια ‘‘θεϊκή παρέμβαση’’.
Ο Φιλοστόργιος ( Εκκλ. Ιστ. 2.9.), παραδίδοντας μια πρώιμη χριστιανική παράδοση, αναφέρει ότι καθώς ο αυτοκράτορας με ένα ακόντιο στο χέρι χάραζε τα σύνορα της πόλης, οι αυλικοί του και οι αρχιτέκτονες που τον ακολουθούσαν τον ρώτησαν: «Κύριέ μας, πόσο θα προχωρήσεις ακόμα;». Και εκείνος απάντησε: «Θα προχωρήσω μέχρις ότου σταματήσει αυτός που προχωρά μπροστά μου».
Κατά τη χάραξη των ορίων της νέας πόλης από τον Κωνσταντίνο, Άγγελος Κυρίου εμφανίστηκε σ’ αυτόν μόνο και τον καθοδηγούσε, προπορευόμενός του, μέχρι που σημείωσαν όλο τον χώρο, μέσα στον οποίο ήταν θέλημα Θεού να κτισθεί η πρωτεύουσα.
Η τελετή για τη θεμελίωση της πόλης έγινε στις 8 Νοεμβρίου του 324, και για τα έργα ανοικοδόμησης, που άρχισαν στη συνέχεια, μαζεύτηκαν εργάτες και υλικά από παντού. Αλλά και λείψανα Αγίων και Μαρτύρων μετέφερε ο Κωνσταντίνος, για τον εξαγιασμό της. Συγκεκριμένα, είχε τοποθετηθεί εκεί η πέτρα την οποία είχε χτυπήσει ο Μωυσής για να αναβλύσει νερό στην έρημο, τα δώδεκα πανέρια με τα οποία οι μαθητές του Ιησού είχαν μαζέψει τα περισσεύματα των πέντε άρτων, που ευλόγησε ο Χριστός και πολλαπλασιάστηκαν και τα ψάρια στο θαύμα της Γαλιλαίας, τους Αγίους Ήλους, με τους οποίους είχε καρφωθεί στον τίμιο Σταυρό ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός.
Μετονόμασε λοιπόν τη νέα πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη, την οποία αφιέρωσε στον Βασιλέα των βασιλευόντων Χριστό και στην Υπεραγία Θεοτόκο (26 Νοεμβρίου του 328), ανέγραψε δε στην ιδρυτική στήλη της πόλης : «Σοι Χριστέ, κόσμου Βασιλεύς και δεσπότης, σοι προστίθημι τήνδε την δούλην πόλιν και σκήπτρα τήσδε και το παν Ρώμης κράτος φύλαττε ταύτην, σώζε δ’ εκ πάσης βλάβης»
Και τα εγκαίνια αυτής τελέστηκαν πανηγυρικά στις 11 Μαΐου του 330 οι σχετικές δε γιορτές κράτησαν 40 μέρες. Αυτή την ημέρα είναι η γιορτή του αγίου Μωκίου, ο οποίος μαρτύρησε επί Διοκλητιανού στο Βυζάντιο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Κωνσταντίνος έχτισε εκκλησία προς τιμήν του, όπου και μετέφερε τα ιερά λείψανά του, έφτιαξε επίσης τη Μεγάλη Σοφία, τους Αγίους Αποστόλους ,την Αγία Ειρήνη και τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Ήταν η ωραιότερη και πλουσιότερη πόλη του κόσμου που έλαμπε σαν φάρος πολιτισμού μέσα στη νύχτα του Μεσαίωνα. Η “Βασιλίς των πόλεων, η Βασιλεύουσα”, η Πόλης των πόλεων, η ιστορικοτερη πρωτεύουσα όλων των εποχών, για ολόκληρη την ανθρωπότητα! Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός την ονομάζει «σύνδεσμο μεταξύ Δύσης και Ανατολής». Η μοναδική πόλη στον κόσμο που βρίσκεται σε δύο ηπείρους, την Ευρώπη (Ανατολική Θράκη) και την Ασία.
Η Εκκλησία τιμά την εορτή των εγκαινίων, το λεγόμενο Γενέθλιον της Κωνσταντινούπολης στις 11 Μαΐου.
Απολυτίκιο Των Εγκαινίων. Ήχος δ’.
Tης Θεοτόκου η Πόλις, τη θεοτόκω προσφόρως, την εαυτής ανατίθεται σύστασιν, εν αυτή γάρ εστήρικται διαμένειν, και δι’ αυτής περισώζεται και κραταιούται, βοώσα προς αυτήν. Χαίρε η ελπίς, πάντων των περάτων της γης.
Κοντάκιο Των Εγκαινίων. Ήχος β’. Τοις των αιμάτων σου.
Ως περιούσιος κλήρος η πόλις σου, προσανατίθεται Κόρη τη σκέπη σου,· ην σκέποις αμάχω ισχύϊ σου, σοι αφορώσαν Παρθένε και κράζουσαν, Συ ει του λαού Σου ασφάλεια. (Ωρολόγιον το Μέγα).
Μεγαλυνάριον Γενεθλίου Κωνσταντινούπολης
Πόλις η περίοπτος του Χριστού, Κεχαριτωμένη, παντευλόγητε Μαριάμ, ην περ έσχες πόλιν ως σχοίνισμα και κλήρον, φυλάττεις τε και σώζοις την προμηθεία σου.
πηγή: iconandlight.wordpress.com
https://simeiakairwn.wordpress.com
