25 Ιανουαρίου: μνήμη του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, του Ναζιανζηνού
(Από την διδασκαλία του επιλέξαμε ένα κείμενο, που αφορά στις σχέσεις άνδρα-γυναίκας και είναι πρωτοποριακό για την εποχή του.)
Ο άγιος Γρηγόριος και η συνταγματική κατοχύρωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Για ποιο λόγο δηλαδή τιμωρούν τη γυναίκα, ενώ συγχωρούν τον άντρα; Ενώ,
όταν η γυναίκα προσβάλλει το κρεβάτι του άντρα της διαπράττει μοιχεία
και από το νόμο τιμωρείται γι’ αυτό βαριά, γιατί δεν τιμωρείται και ο
άντρας όταν πηγαίνει με άλλες γυναίκες; Αυτήν
την νομοθεσία δεν την αποδέχομαι και καταδικάζω αυτή την κατάσταση.«Άντρες ήσαν οι νομοθετούντες και κατά των γυναικών η νομοθεσία», επειδή και τα παιδιά τα έβαλαν κάτω από την εξουσία του πατέρα και δεν μερίμνησαν καθόλου για το ασθενέστερο φύλλο…
«Ένας είναι ο Δημιουργός του ανδρός και της γυναικός και από μια σάρκα είναι και οι δύο. Προέρχονται από μία εικόνα, και υπάρχει δι’ αυτούς ένας νόμος, ένας θάνατος και μία ανάστασις. Επίσης έχομε γίνει από άνδρα και από γυναίκα. Κοινό είναι το χρέος το οποίο οφείλουν τα τέκνα προς τους γονείς.
Πως λοιπόν απαιτείς μεν να είναι σώφρων η γυνή, συ δε δεν ανταποδίδεις εκείνο το οποίον ζητείς; Πως ζητείς εκείνο το οποίον δεν προσφέρεις; Πως βγάζεις διαφορετικούς νόμους δια σώμα όμοιο και ισάξιο; Εάν δε εξετάζεις και τα χειρότερα, άκουσε: Διέπραξε αμαρτία η γυναίκα; Το ίδιο έκαμε και ο Αδάμ. Τους εξηπάτησε και τους δύο ο όφις. Δεν επαρουσιάσθη το ένα πιο ασθενές και το άλλο πιο ισχυρό.
Θέλεις να εξετάσωμεν μήπως και τα καλύτερα; Ο Χριστός με το πάθος του τους σώζει και τους δύο.
Έγινε άνθρωπος δια τον άνδρα; Το ίδιο έγινε και δια την γυναίκα.
Απέθανε προς χάριν του ανδρός; Σώζεται όμως και η γυναίκα με τον θάνατό
του.
Λέγεται ότι προέρχεται από το σπέρμα Δαβίδ.
Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται ο άνδρας; Γεννάται όμως από
την Παρθένον και αυτό είναι υπέρ των γυναικών. «Θα γίνουν», μεν λοιπόν,
λέγει, «οι δύο, μία σάρκα» (Γένεση β’ 24). Και αυτή η μία σάρκα ας έχει
την ίδια τιμή». (Λόγος ΛΖ, αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, ΕΠΕ 5, σελ. 437- 439)
Πασίγνωστο απόσπασμα από ομιλία, που εκφωνήθηκε στην Κων/Πολη ενώπιον
του αυτοκράτορα Μ. Θεοδοσίου και πολλών αρχόντων, με αφορμή την
ανισότητα κατά των γυναικών στη νομοθεσία.
Εδώ, εκτός από το προφανές (την υπεράσπιστη της γυναίκας), φαίνεται και ότι:
α) Ο άγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικών συνθηκών και όχι
κάτι με «θεϊκή αυθεντία», κάτι που η «φωτισμένη» Δύση «ανακάλυψε» μόλις
περί το 17οαιώνα.
β) “Δε δέχομαι τη νομοθεσία” γράφει. Ο άγιος θεωρεί άκυρο το νόμο,
που θίγει τα δικαιώματα (κατ’ αυτόν αυτονόητα) ανθρώπων ή κοινωνικών
ομάδων, όπως εν προκειμένω των γυναικών. Με άλλα λόγια, θέτει θέμα
“συνταγματικότητας των νόμων”: ενός υπερνομικού κριτηρίου, που θα
καθορίζει αν ένας νόμος είναι ηθικός – άρα έγκυρος – ή όχι!
Το κριτήριο αυτό, προφανώς, γι’ αυτόν είναι το ευαγγέλιο. Είναι
αρκετό, αν το γνωρίζεις καλά, γιατί εκεί ο άνθρωπος φτάνει στην κορυφή
της καταξίωσής του από τον ίδιο το Θεό, που γίνεται άνθρωπος.
