Ο Άραβας Ιμπν αλ-Κας (940 μ.Χ.)
«Το Πάσχα των Χριστιανών, το Μεγάλο Σάββατο, οι πιστοί εξέρχονται από τον τόπο του Τάφου για να μεταβούν γύρω από τον βράχο που περιβάλλεται από κάγκελα. Από εκεί κοιτάζουν τον Τάφο και όλοι μαζί προσεύχονται και προσκυνούν ενώπιον του Θεού του Υψίστου, από την πρωινή προσευχή μέχρι τη δύση του ηλίου. Ο εμίρης και ο ιμάμης του τεμένους είναι παρόντες. Ο σουλτάνος κλειδώνει την πόρτα του Τάφου. Όλοι παραμένουν ακίνητοι μέχρις ότου να αντικρίσουν ένα φως παρόμοιο με λευκή φωτιά το οποίο βγαίνει από το εσωτερικό του Τάφου.
Τότε ο σουλτάνος ανοίγει την πόρτα και εισέρχεται κρατώντας μία λαμπάδα, την ανάβει με αυτό το φως και εν συνεχεία εξέρχεται. Η φλόγα της αναμμένης λαμπάδας δεν καίει. Τη δίνει στον ιμάμη που τη μεταφέρει και ανάβει τις κανδήλες του τεμένους. Όταν αυτή η λαμπάδα έχει περάσει σε τρία χέρια, τότε καίει και μεταμορφώνεται σε φλόγα (κανονική). Έπειτα συντάσσουν και παραδίδουν στον σουλτάνο μια αναφορά, βεβαιώνοντας ότι η φλόγα έχει έρθει την τάδε ώρα και ημέρα. Εάν έχει εμφανιστεί εκείνη την ημέρα στην ώρα της προσευχής είναι γι’ αυτούς ένα σημάδι ότι η χρονιά δεν θα είναι γόνιμη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα είναι χρονιά ξηρασίας. Εάν η φλόγα έχει εμφανιστεί κατά τη μεσημβρινή ώρα, αυτό υποδεικνύει μια χρονιά με έλλειψη τροφίμων».
Η αναφορά του Ibn al-Qass είναι εξόχως σημαντική επειδή προέρχεται από έναν ιδιαιτέρως ευσεβή και νομομαθή μουσουλμάνο.
Όπως καταγράφεται, οι μουσουλμάνοι άρχοντες της Ιερουσαλήμ έχουν τον απόλυτο έλεγχο της τελετής. Είναι παρόντες ο ιμάμης του τεμένους, ο εμίρης και ο σουλτάνος (السلطان), ο οποίος είναι ο μόνος που κατέχει τα κλειδιά του Τάφου.
Κατά τη διάρκεια της τελετής οι πιστοί προσεύχονται και ο ορθόδοξος πατριάρχης προβαίνει στην καθιερωμένη επίκληση για την έλευση του Αγίου Φωτός έξω από τον Τάφο, ενώπιον όλου του παρισταμένου πλήθους.
Όλα γίνονται φανερά.
Ο Τάφος είναι κλειδωμένος και άδειος. Και ξαφνικά, ένα λευκό Φως βγαίνει από το εσωτερικό του. Πρόκειται για το υπερφυές Φως που πηγάζει από τον ίδιο τον Τάφο.
Τότε ο σουλτάνος ξεκλειδώνει τον Τάφο και εισέρχεται για να ανάψει τη λαμπάδα του, και εξερχόμενος την παραδίδει στον ιμάμη. Οι μουσουλμάνοι συμμετέχουν σε τέτοιο βαθμό, και με τέτοια επισημότητα, που νομίζει κανείς ότι η τελετή είναι δική τους.
Εξαιρετικής σημασίας είναι και η μαρτυρία ότι η ιερή φλόγα δεν καίει.
Ο Ιμπν αλ-Κας διαχωρίζει τελείως το φως που εμφανίζεται στο εσωτερικό του Τάφου από τη φλόγα την οποία λαμβάνουν οι πιστοί μετά από λίγα λεπτά στις λαμπάδες τους.
Η αναφορά του είναι εξαιρετικά ακριβής.
Χρησιμοποιεί τη λέξη نور που σημαίνει φως και τη λέξη نار που σημαίνει φωτιά.
Όταν το Άγιο Φως εμφανίζεται θεωρείται από τους μουσουλμάνους ότι είναι ένα θεϊκό λευκό φως που δεν έχει καμιά σχέση με τη γήινη φωτιά. Όταν όμως η θεϊκή αυτή φλόγα μεταλαμπαδεύεται από λαμπάδα σε λαμπάδα, μετά από «τρία χέρια», όπως αναφέρει, δηλαδή μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, το ουράνιο φως μετατρέπεται σε γήινο. Μετατρέπεται από نور σε نار , δηλαδή από θεϊκό φως σε γήινη φωτιά.
Όταν ο σουλτάνος εξέρχεται με την αναμμένη λαμπάδα από το εσωτερικό του αγίου Τάφου, η φλόγα της λαμπάδας του δεν καίει.
Ο Ιμπν αλ-Κας χρησιμοποιεί τη φράση لا تحترق που σημαίνει «δεν καίγεται» ή «δεν καίει». Στη μετάφραση του L. Cheikko συναντάται η ερμηνεία «δεν φθείρεται», που όμως δεν αποδίδει με σαφήνεια το νόημα.
Σύμφωνα με τον καθηγητή αραβικών Dr. Gamal al-Tahir, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το νόημα της φράσης είναι «η φλόγα της λαμπάδας δεν καίει».
Πρόκειται για το γνωστό φαινόμενο της ακαΐας του Αγίου Φωτός, το οποίο εξακολουθεί να παρατηρείται μέχρι και σήμερα.
Τη στιγμή που αναφλέγεται η ακοίμητη κανδήλα μέσα στον Τάφο, η φλόγα είναι γαλαζωπή και δεν καίει καθόλου. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα μετατρέπεται σε κανονική φλόγα, η οποία, όπως έχει διαπιστώσει ο γράφων και χιλιάδες άλλοι πιστοί, ασφαλώς καίει, όμως, δεν καίει με την ίδια ένταση μιας κανονικής φλόγας. Γι’ αυτό και πολλοί προσκυνητές περιλούζονται με την ιερή φλόγα.
Ο Άραβας νομομαθής Ιμπν αλ-Κας (Ibn al-Qass)1 γεννήθηκε στα τέλη του 9ου
αιώνα και απεβίωσε το 946. Υπήρξε άριστος γνώστης του ισλαμικού νόμου
και συγγραφέας αρκετών θεολογικών έργων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται το
Kitab dala’il al-qibla, στο οποίο καταγράφεται για πρώτη φορά μια
εξαιρετικά σημαντική περιγραφή της τελετής του Αγίου Φωτός.
Το συγκεκριμένο έργο, που διασώζεται σε πέντε χειρόγραφα,2 εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1913 από τον Άραβα ερευνητή και συλλέκτη χειρογράφων Qirqis Safa,3 από ένα χειρόγραφο δικής του ιδιοκτησίας που χρονολογείται στο 1389. Μετά τον θάνατο του Safa το χειρόγραφο εξαφανίστηκε, αλλά μετά από μερικές δεκαετίες εμφανίστηκε ξανά στην Αίγυπτο, στη συλλογή Ahmad Taymur4 της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Καΐρου, όπου παραμένει μέχρι και σήμερα με τον κωδικό Ahmad Taymur 103. Το αραβικό αυτό χειρόγραφο εκδόθηκε επίσης στη Φρανκφούρτη το 1987 από τον Καθηγητή Dr. Fuat Sezgin.5
Το συγκεκριμένο έργο, που διασώζεται σε πέντε χειρόγραφα,2 εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1913 από τον Άραβα ερευνητή και συλλέκτη χειρογράφων Qirqis Safa,3 από ένα χειρόγραφο δικής του ιδιοκτησίας που χρονολογείται στο 1389. Μετά τον θάνατο του Safa το χειρόγραφο εξαφανίστηκε, αλλά μετά από μερικές δεκαετίες εμφανίστηκε ξανά στην Αίγυπτο, στη συλλογή Ahmad Taymur4 της Εθνικής Βιβλιοθήκης του Καΐρου, όπου παραμένει μέχρι και σήμερα με τον κωδικό Ahmad Taymur 103. Το αραβικό αυτό χειρόγραφο εκδόθηκε επίσης στη Φρανκφούρτη το 1987 από τον Καθηγητή Dr. Fuat Sezgin.5
eleftheri-epistimi
Από Δημήτρη Μ.
