του Πρωτ. Ιωάννη Ρωμανίδη
Είναι μόνο εκείνοι που έφθασαν...
στη θεωρία. Η θεωρία συνίσταται στη φώτιση και στη θέωση. Η φώτιση είναι μια κατάσταση αδιάλειπτη που υπάρχει εν ενεργεία όλο το ημερονύκτιο ακόμη και στον ύπνο.
Ενώ η θέωση είναι μια κατάσταση κατά την οποία βλέπει κάποιος τη δόξα του Θεού και η οποία διαρκεί όσο θέλει ο Θεός.
Ένας φωτισμένος μπορεί να μη φθάσει ποτέ στη θέωση. Ο Θεός που την χαρίζει, κρίνει αν είναι απαραίτητο να οδηγήσει έναν φωτισμένο στη θέωση.
Και το ότι δεν οδηγεί κάποιον στη θέωση μπορεί να σημαίνει, ότι έτσι χωρίς αυτή θα είναι καλύτερα για την ψυχή του, διότι σε αντίθετη περίπτωση η θέωση μπορούσε να τον βλάψει, δηλ. να τον οδηγήσει στην υπερηφάνεια.
Ο Θεός δηλ. οδηγεί κάποιον στη θέωση, όταν δεν κινδυνεύει πνευματικά και όταν του είναι απαραίτητο είτε για να τον στηρίξει, είτε για να τον δυναμώσει, είτε για να τον προετοιμάσει για κάποια αποστολή.
Έτσι η εμπειρία της θεώσεως δεν είναι αυτόματη. Δεν μπορεί δηλ. ένας φωτισμένος να την αποκτήσει. Ένας φωτισμένος μάλλον αποφεύγει να την ζητήσει από το Θεό. Όταν την έχει ανάγκη ο Θεός συγκαταβαίνει και την δίνει, του δείχνει δηλ. τη δόξα Του, το άκτιστο φως Του. Λ.χ. ένας ασκητής στην έρημο, σε απομόνωση από τους ανθρώπους και με πολλές στερήσεις για την αγάπη του Θεού, τότε, εφόσον έχει καθαρθεί, έρχεται το Άγ. Πνεύμα και τον παρηγορεί και του χαρίζει θεωτικές εμπειρίες.
Ένας αληθινός ασκητής δεν είναι ποτέ μόνος του, αλλά έχει μέσα στην καρδιά του το Άγ. Πνεύμα που προσεύχεται αδιαλείπτως μέσα του και του κάνει παρέα στη φαινομενική μοναξιά του.
Αυτή είναι η κατάσταση του φωτισμού. Όταν όμως το ίδιο Άγ. Πνεύμα κρίνει ότι πρέπει, τότε του χαρίζει κατά διαστήματα την εμπειρία της θεώσεως, όταν χρειάζεται και εφόσον είναι για το καλό του.
Αυτά φαίνονται καθαρά στους βίους των αγίων. Σ’ αυτά λοιπόν τα δύο στάδια της θεωρίας, στο φωτισμό δηλ. και στη θέωση, η γνώση του Θεού είναι καθαρά εμπειρική. Δεν είναι γνώση μεταφυσική, δηλ. αποτέλεσμα φιλοσοφικού στοχασμού.
Θεολόγοι κατά τους Πατέρες είναι μόνον οι θεόπτες.
Πρωτ. Ιωάννη Ρωμανίδη «Πατερική Θεολογία»
