Εικασίες επί εικασιών προκάλεσε η απουσία του Κινέζου προέδρου Xi Jinping από τη Σύνοδο των G20 στο Νέο Δελχί το Σαββατοκύριακο (9 – 10/9/2023).
Πρόκειται περί ιστορικής απουσίας καθώς ο Xi δεν έχει χάσει ποτέ μια Σύνοδο Κορυφής των G20 από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2012.
Η Κίνα δεν έδωσε δεν επίσημη εξήγηση για την απουσία του Xi από τη Σύνοδο και οι δυτικοί αναλυτές αναλώθηκαν σε «βολικές» για την παρούσα τάξη πραγμάτων ερμηνείες, όπως δυσφορία Πεκίνου για συνοριακές διαφορές με Ινδία και ασθένεια Κινέζου προέδρου.
Ωστόσο με βάση την ιστορική συγκυρία είναι προφανές, πως η Κίνα έχει λάβει την απόφαση να δώσει τέλος στην παρουσία της στους G20 δια της συνεχούς υποβάθμισης της εκπροσώπησής της.
Η απουσία του Xi σηματοδοτεί τη δυσαρέσκεια της Κίνας με το υπάρχον παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης και τις δομές που θεωρεί ότι κυριαρχούνται υπερβολικά από την αμερικανική επιρροή.
Πλέον η Κίνα δίνει προτεραιότητα σε πολυμερή forum που ταιριάζουν στο όραμα της ίδιας για το πώς θα πρέπει να κυβερνάται ο κόσμος – όπως η σύνοδος κορυφής των BRICS που ολοκληρώθηκε πρόσφατα και η επερχόμενη συνάντηση για την πρωτοβουλία Belt and Road.
«Έχω μεγαλύτερα ψάρια να τηγανίσω»
«Μπορεί να υπάρχει ένα στοιχείο σκόπιμης ενόχλησης προς την Ινδία, αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι μια δήλωση ότι υπάρχουν διαφορετικές δομές διακυβέρνησης που ο Xi Jinping πιστεύει ότι είναι σημαντικές – και οι G20 δεν είναι μία από αυτές», δήλωσε ο George Magnus, οικονομολόγος και συνεργάτης στο Κέντρο για την Κίνα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
«Ο Xi μπορεί να ήθελε να στείλει ένα μήνυμα στην ινδική σύνοδο των G20 και είπε: ‘’Δεν πρόκειται να πάω σε αυτή γιατί έχω μεγαλύτερα ψάρια να τηγανίσω’’», λέει χαρακτηριστικά ο Magnus.
Η Κίνα συνήθιζε να βλέπει τους G20 ως έναν σχετικά ουδέτερο χώρο για την παγκόσμια διακυβέρνηση και έδινε μεγάλη προτεραιότητα στη διπλωματία του εν λόγω Οργανισμού, επισημαίνει ο Jake Werner ερευνητής στο Ινστιτούτο Quincy στην Ουάσιγκτον.
Από την πρώτη σύνοδο κορυφής των ηγετών της το 2008, ο κορυφαίος ηγέτης της Κίνας παραβρισκόταν πάντα στις συναντήσεις ακόμη και μέσω τηλεδιασκέψεων, όπως στην πανδημία του Covid.
Και όταν η Κίνα φιλοξένησε την πρώτη σύνοδο κορυφής της G20 το 2016, υπερέβη όλα τα εμπόδια προκειμένου να προσδώσει το μεγαλύτερο δυνατό κύρος στη συνάντηση και να επιδείξει την αυξανόμενη επιρροή της στην παγκόσμια σκηνή.
Από τότε, ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου είναι γεμάτες με αυξανόμενη ένταση και ανταγωνισμό.
Τώρα, «η Κίνα βλέπει τον χώρο των G20 να προσανατολίζεται όλο και περισσότερο προς τις ΗΠΑ και την ατζέντα τους, την οποία ο Xi θεωρεί εχθρική προς την Κίνα», υποστηρίζει ο Werner μιλώντας στο CNN.
Περίπου τα μισά από τα μέλη της ομάδας είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ, τους οποίους η κυβέρνηση Biden έχει συσπειρώσει για να λάβει μια πιο σκληρή στάση στην αντιμετώπιση της Κίνας.
Κομβικό ρόλο στην απόφαση της Κίνας να υποβαθμίζει την παρουσία της στις Συνόδους των G20 διαδραματίζει και η ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η αντίδραση της Κίνας στα γεωπολιτικά ρήγματα
Η άρνηση της Κίνας να καταδικάσει τη ρωσική επέμβαση και η συνεχιζόμενη διπλωματική υποστήριξη προς τη Μόσχα ενίσχυσε τις τριβές της με τη Δύση.
«Η Κίνα πάντα πίστευε ότι οι G20 πρέπει να περιορίζονται σε οικονομικές συζητήσεις.
Δεν πρέπει να πολιτικοποιηθεί η Ομάδα των 20 γύρω από τα γεωπολιτικά ρήγματα που θέλουν να προκαλέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι», είπε ο Werner.
Κινέζοι αναλυτές συμφωνούν ότι το Πεκίνο βλέπει πλέον τους G20 ως μια πλατφόρμα με φθίνουσα αξία και αποτελεσματικότητα.
Ο Shi Yinhong, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Renmin, είπε ότι οι G20 έχουν καταστεί ένα πιο «σύνθετο και προκλητικό» στάδιο για την κινεζική διπλωματία σε σύγκριση με πριν από αρκετά χρόνια, καθώς ο αριθμός των φιλικών προς την Κίνα μελών έχει μειωθεί.
Ο Xi παρευρέθηκε για τελευταία φορά σε Σύνοδο Κορυφής των G20 στο Μπαλί της Ινδονησίας, τον Νοέμβριο του 2022, όταν βγήκε από την απομόνωση της Κίνας για τον Covid και υπερτόνισε την επιστροφή του στην παγκόσμια σκηνή.
Κατά τη διάρκεια της διήμερης συνόδου, είχε διπλωματικές συναντήσεις με 11 παγκόσμιους ηγέτες - συμπεριλαμβανομένου του προέδρου των ΗΠΑ Joe Biden και κάλεσε πολλούς από αυτούς να επισκεφθούν την Κίνα.
Έκτοτε, μια μακρά σειρά ξένων αξιωματούχων έχει χτυπήσει την πόρτα του Πεκίνου για να συναντήσει τον Xi, συμπεριλαμβανομένων των ηγετών των G20 από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βραζιλία, την Ινδονησία και την ΕΕ, καθώς και τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken.
Όλη η προσοχή πλέον στους BRICS - Εναλλακτική δομή διακυβέρνησης
Όλο αυτό το διάστημα, ο Xi έκανε μόνο δύο ταξίδια στο εξωτερικό το 2023 – και τα δύο είναι κομβικά στην προσπάθειά του να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Τον Μάρτιο, ο Xi ταξίδεψε στη Μόσχα για να συναντήσει τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin – έναν «παλιό φίλο» που μοιράζεται τη βαθιά του δυσπιστία ως προς την αμερικανική ισχύ.
Τον Αύγουστο συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, όπου ο νέος Οργανισμός ανακοίνωσε την ένταξη έξι νέων μελών.
Η επέκταση, που χαιρετίστηκε ως «ιστορική» από τον Xi, είναι μια σημαντική νίκη για το Πεκίνο, το οποίο έχει από καιρό πιέσει να μετατρέψει τον χαλαρό οικονομικό όμιλο σε γεωπολιτικό αντίβαρο στη Δύση.
Ο Magnus, θεωρεί πώς η διεύρυνση των BRICS είναι ένα παράδειγμα της εναλλακτικής δομής διακυβέρνησης που θέλει να οικοδομήσει το Πεκίνο και περιλαμβάνει μερικές από τις πιο σημαντικές χώρες στον Παγκόσμιο Νότο.
Η Κίνα θα έχει τον κεντρικό ρόλο αλλά όχι με όρους ηγεμονίας, όπως επιχειρούν οι ΗΠΑ στις αντίστοιχες πρωτοβουλίες.
Τα τελευταία χρόνια, ο Xi έχει διατυπώσει το όραμά του για μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων με την ανακοίνωση τριών παγκόσμιων Πρωτοβουλιών – την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ασφάλειας (μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας χωρίς συμμαχίες), την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ανάπτυξης (ένα νέο όχημα χρηματοδότησης της οικονομικής ανάπτυξης) και η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Πολιτισμού.
Αυτό είναι το γήπεδο της Κίνας
Πρόκειται για Πρωτοβουλίες, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μία «ομπρέλα» κάτω από την οποία θα μπορούσαν να συνενωθούν πολλές χώρες που ασπάζονται το όραμα της Κίνας για μία διαφορετική δομή διακυβέρνησης από εκείνη που επικρατεί στους G20, επισημαίνει ο Magnus.
Τον Οκτώβριο 2023 ο Κινέζος ηγέτης αναμένεται να φιλοξενήσει τη Σύνοδο Belt and Road Forum για να σηματοδοτήσει τη 10η επέτειο της παγκόσμιας πρωτοβουλίας του για τις υποδομές και το εμπόριο – βασικό στοιχείο στη νέα δομή παγκόσμιας διακυβέρνησης του Πεκίνου.
Ο Magnus υπογραμμίζει ότι πρωτοβουλίες όπως το Belt and Road, οι BRICS και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης –στις οποίες το Πεκίνο είναι είτε ιδρυτικό μέλος είτε σημαντικός παίκτης– έχουν πλέον πολύ υψηλή αποδοχή στην Κίνα.
«Αυτές οι οντότητες υπάρχουν ως εναλλακτικές δομές σε σχέση με αυτές στις οποίες παραδοσιακά εντάχθηκε η Κίνα και έπρεπε να μοιραστεί τα φώτα της δημοσιότητας με τις ΗΠΑ», εξηγεί.
«Στέλνει επίσης ένα μήνυμα στον υπόλοιπο κόσμο –όχι μόνο τις χώρες του παγκόσμιου Νότου αλλά και τα αμφιταλαντευόμενα κράτη στον κόσμο της φιλελεύθερης δημοκρατίας– ότι αυτό είναι πλέον το γήπεδο της Κίνας», καταλήγει ο ειδικός.
www.bankingnews.gr
