Η Συρία φαίνεται ότι ήταν η αρχή. Η επιτυχής μόχλευση μιας μικρής στρατιωτικής δύναμης για την επίτευξη μεγάλων πολιτικών αποτελεσμάτων έχει φέρει τη Ρωσία στη θέση να προβάλλει πλέον ως ο παίκτης που μπορεί να κλείνει μέτωπα στη Μέση Ανατολή και να συνομιλεί με όλους τους ενδιαφερόμενους – εκεί που η αμερικανική πολιτική άφηνε να εξαπλώνεται χάος.
Την Πέμπτη έγινε γνωστό ότι Ρωσία και Αίγυπτος έχουν διαμορφώσει μια προκαταρκτική συμφωνία η οποία θα επιτρέπει στην κάθε μία από τις δύο χώρες να χρησιμοποιεί τον εναέριο χώρο και τις στρατιωτικές βάσεις της άλλης με προειδοποίηση πέντε ημερών. Για τον σκοπό αυτόν βρέθηκε την Τετάρτη στο Κάιρο ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Sergei Shoigu.
Η μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα του αραβικού κόσμου φιλοξενούσε χιλιάδες Σοβιετικούς στρατιωτικούς και τεχνικούς συμβούλους την εποχή του Nasser, όμως εδώ και σαράντα χρόνια αποτελεί στενό σύμμαχο των ΗΠΑ και τον δεύτερο μεγαλύτερο μετά το Ισραήλ αποδέκτη αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας. Και μόνο η παρουσία ρωσικών μαχητικών πλάι στα αμερικανικά έχει τεράστιο συμβολικό βάρος.
Αλλά και η πρακτική σημασία αυτής της κίνησης δεν μπορεί να υποτιμηθεί – όσο και αν είναι δύσκολο να διακριβωθούν από τώρα οι λόγοι που την επέβαλαν.
Για την αιγυπτιακή πλευρά (εάν πράγματι στηρίξει την επιλογή της αυτή μέχρι τέλους), είναι ένας τρόπος να ανοίξει περιθώρια αυτονόμησης απέναντι στην Ουάσιγκτον, την οποία το στρατιωτικό κατεστημένο εμπιστεύεται πολύ λιγότερο μετά την "Αραβική Άνοιξη” του 2011 και τη βραχύβια άνοδο στην εξουσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας - με την ανοχή, αν όχι ενθάρρυνση, των ΗΠΑ.
Για τη ρωσική πλευρά, το παιχνίδι είναι πιο σύνθετο. Ασφαλώς, μια στρατιωτική συμφωνία με την Αίγυπτο θα ενίσχυε τις δυνατότητες ελέγχου και παρακολούθησης της Ανατολικής Μεσογείου, όπου η Ρωσία έχει πλέον σταθερή ναυτική παρουσία. Από την άλλη πλευρά, η τρομοκρατική απειλή στη Χερσόνησο του Σινά αναδεικνύει πεδία συνεργασίας. Όμως το πιθανότερο είναι ότι η Μόσχα δρα με τον νου στραμμένο στη Λιβύη.
Ήδη από την άνοιξη δυτικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι στη δυτική Αίγυπτο έχουν αναπτυχθεί Ρώσοι κομάντος, για να στηρίξουν τις επιχειρήσεις απόκρουσης τζιχαντιστών που διεισδύουν από τη Λιβύη.
Στο κατακερματισμένο τοπίο της σημερινής Λιβύης των δύο αντιμαχόμενων κυβερνήσεων και των ανεξέλεγκτων πολιτοφυλακών, η Μόσχα έχει αναδείξει σε συνομιλητή και ευνοούμενό της τον στρατηγό Halifa Haftar, ο οποίος φιλοδοξεί να συντρίψει τον τζιχαντισμό που δρα ελεύθερα στη χώρα. Ο Haftar έγινε μάλιστα δεκτός τον Αύγουστο στην ρωσική πρωτεύουσα, ενώ επισκέφθηκε και το ρωσικό πλοίο "Ναύαρχος Κουζνέτσοφ” όταν αυτό ελλιμενίσθηκε στη Λιβύη.
Η ρωσική στήριξη προς τον Haftar είναι και υλική: η Ρωσία έχει τυπώσει χαρτονομίσματα αξίας περίπου 3 δισ. δολαρίων σε δηνάρια, προς χρήση της προσκείμενης στον στρατηγό Τράπεζας της Λιβύης.
Δεν είναι σαφές πόσο μακριά σκοπεύει να ωθήσει η Ρωσία την εμπλοκή της στα λιβυκά πράγματα, ούτε αν επιδιώκει να επιβάλει τον Haftar στην εξουσία ή απλώς να τον χρησιμοποιήσει ώστε η ίδια να αναδειχθεί σε αποδεκτό από όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές συνομιλητή και ρυθμιστή του μέλλοντος της Λιβύης.
Σε κάθε περίπτωση, έχει να κερδίσει πολλά: τόσο με την στενή υλική έννοια, σε αποκατάσταση των χαμένων συμβολαίων της με τον Qaddhafi (κατασκευαστικών, ενεργειακών και εξοπλιστικών), όσο και κυρίως με την έννοια της προβολής της ισχύος της στα πλευρά της Ευρώπης.
