Του Μιχάλη Παπαδόπουλου
Εφαρμογή της Νavtex θα σήμαινε προέκταση της κατοχής και στη θαλάσσια περιοχή μαςΟι Τούρκοι αναμένουν να δουν το αποτέλεσμα της γεώτρησης, προκειμένου
να προχωρήσουν σε κλιμάκωση των επιθετικών ενεργειών τους εναντίον της
Κύπρου, επισημαίνει ο διεθνολόγος Γιώργος Κέντας
Ο ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ στόχος είναι σαφής: Να αποτραπεί η εμπορική αξιοποίηση των ενεργειακών μας κοιτασμάτων
Το σύνθετο σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά την «επιδρομική ενέργεια» της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, τις επιλογές της Κύπρου απέναντι στην αυξανόμενη τουρκική επιθετικότητα, σε συνδυασμό με τις απώτερες στοχεύσεις της Άγκυρας στην περιοχή αλλά και τις εξελίξεις που θα επακολουθήσουν, εάν οι Ερντογάν - Νταβούτογλου προχωρήσουν, παρά τις διεθνείς πιέσεις, στην υλοποίηση της τουρκικής Navtex, αναλύει ο διεθνολόγος, επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Γιώργος Κέντας.
Αναφερόμενος, κατ’ αρχήν, στην απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να αποχωρήσει από τη διαπραγματευτική διαδικασία, ως μία πρώτη αποφασιστική αντίδραση στην τουρκική πρόκληση, επισημαίνει ότι αποτελεί μια ορθή και τολμηρή απόφαση, που κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, υπογραμμίζοντας, παράλληλα, το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία στήριξε στην ολότητά της, παρά τον όποιο προβληματισμό εκ μέρους ορισμένων κομμάτων, την επιλογή του Προέδρου.
«Μία επιλογή, επιβεβλημένη εκ των πραγμάτων», σημειώνει ο κ. Κέντας, προσθέτοντας πως θα πρέπει να ιδωθεί και σε συνάρτηση και με τα «αποθέματα αξιοπιστίας του Προέδρου», τα οποία, δεδομένου του ευρύτερου περιβάλλοντος πολιτικών αποφάσεων που έχουν ληφθεί από την ανάληψη των καθηκόντων του, «χρειάζονταν μια ισοβαρή κίνηση εξισορρόπησης».
Εξέφρασε, ωστόσο, προβληματισμό, για το γεγονός ότι φαίνεται πως πίσω από τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος στρατηγικός σχεδιασμός, καθώς αποτελεί, περισσότερο, αντίδραση επί τετελεσμένων που επέβαλε η Τουρκία. Παρ’ όλα αυτά, επανέλαβε, «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έπραξε ορθά, υπό τις περιστάσεις».
Θα προχωρήσουν οι Τούρκοι
Όσον αφορά τα μέτρα αντίδρασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Κέντας επισημαίνει πως, έως αυτήν τη στιγμή, κυρίως, η «συζήτηση διεξάγεται σε πλαίσιο εσωτερικής κατανάλωσης», παρά την εξυφαινόμενη προσπάθεια ανάσχεσης και αποτροπής της Τουρκίας, «η οποία προχωρεί στη φάση υλοποίησης των σχεδιασμών της, που θα έπρεπε να είναι καλά γνωστοί σ’ εμάς». Σχεδιασμοί που, εάν υλοποιηθούν, είπε, όπως έχουν ήδη εξαγγείλει οι Τούρκοι, στις 20 Οκτωβρίου ή αργότερα, θα συνιστούν, επί της ουσίας, μια προέκταση της κατοχής και επί της θαλάσσιας κυριαρχίας της Κύπρου.
Υπό αυτό το δεδομένο, προσθέτει, «δεν θα ήταν παρακινδυνευμένη η εκτίμηση πως η Άγκυρα θα προχωρήσει στην υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού της, καθώς ο απώτερος στόχος της είναι σαφής και αποσκοπεί στο να αποτρέψει την εμπορική εκμετάλλευση του ενεργειακού κοιτάσματος στην ΑΟΖ, από την Κυπριακή Δημοκρατία».
Σ’ αυτό το πλαίσιο, εξηγεί, θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι η δράση της Τουρκίας αναπτύσσεται και θα αναπτύσσεται αναλόγως της ανάπτυξης του κύκλου της παραγωγής του ΦΑ από την ΚΔ, ένας κύκλος που ξεκινά από τη διεξαγωγή τρισδιάστατων ερευνών, πάει στη γεώτρηση, στην ανάλυση των δεδομένων και την επιβεβαιωτική και καταλήγει στην εξόρυξη-αξιοποίηση.
Αναλλοίωτοι οι τουρκικοί σχεδιασμοί
«Άρα», σημειώνει, «η τουρκική αντίδραση θα κλιμακωθεί όταν θα φτάσουμε πολύ κοντά στην εμπορική αξιοποίηση του κοιτάσματος, όταν, δηλαδή, γίνουν συμφωνίες για το τερματικό, τις οποίες και θα θέλει να αποτρέψει».
Στη βάση του σκεπτικού αυτού, επισημαίνει περαιτέρω ο κ. Κέντας, «η 20ή Οκτωβρίου θα παρέλθει, χωρίς να αλλάξει οτιδήποτε στους τουρκικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι παραμένουν αναλλοίωτοι».
Ωστόσο, προσθέτει, «στη βάση ενός λογικού τρόπου σκέψης, επειδή είναι ακόμα νωρίς, η Τουρκία έχει περιθώριο ελιγμών και δυνατότητες αποφόρτισης της κρίσης, καθ’ όσον θα της υποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει ανάγκη να προχωρήσει σε κλιμάκωση από τώρα». Ως εκ τούτου, τονίζει, υπάρχουν ακόμα περιθώρια διαμεσολάβησης, υπό την έννοια ότι η Τουρκία έχει όλα τα χρονικά περιθώρια να περιμένει, για να δει το αποτέλεσμα της γεώτρησης και έπειτα να προβεί σε κλιμάκωση της αντίδρασής της».
Εξέφρασε, παρόλα, αυτά, την εκτίμηση, ότι «οι Τούρκοι δεν θα κάνουν πίσω, θέτοντας σε εφαρμογή τη Navtex, όπως έχουν εξαγγείλει».
Η κυπριακή αντίδραση
Αναφερόμενος, αναλυτικότερα, στην αντίδραση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Κέντας υπογραμμίζει πως θα πρέπει να υπάρξει, κατ’ αρχήν, μια συνολική εκτίμηση της τουρκικής συμπεριφοράς, με πρωτεύουσας σημασίας τη διαπίστωση εάν ένας από τους πρωτεύοντες στόχους των Τούρκων είναι η διακοπή ακόμη και αυτών των συνομιλιών, προκειμένου να προχωρήσουν στην εκτύλιξη του πάγιου σχεδιασμού τους για αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Στο πλαίσιο αυτό, εξηγεί, θα πρέπει να παραμένει εν γνώσει μας η προτέρα επισήμανση, ότι, δηλαδή, έχουν περιθώρια για ελιγμούς αποφόρτισης της κρίσης, εάν το θελήσουν.
Συντονισμένες δράσεις
Όσον αφορά τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο των μέτρων αντίδρασης της Κύπρου, υποδεικνύει ότι θα πρέπει να είναι ένας συνδυασμός δράσεων, που να συμπεριλαμβάνει τόσο διπλωματικά και πολιτικά, όσο και στρατιωτικά μέτρα.
«Έχουμε πολιτικές και διπλωματικές δυνατότητες», τονίζει, «αλλά θα πρέπει να αρχίσουμε να επεξεργαζόμαστε και στρατιωτικές επιλογές».
Στρατιωτική επιλογή δεν σημαίνει πολεμική αντιπαράθεση και σύρραξη, διευκρινίζει, αλλά παρουσία και κινητικότητα στρατιωτική. Υπό την έννοια αυτή, θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε, συντονισμένα και με προσεκτικές κινήσεις, την εμπλοκή στην προσπάθεια αποτροπής της Τουρκίας να παρεμποδίσει το πρόγραμμα γεωτρήσεων της ΚΔ, της Ελλάδας και του Ισραήλ. Η ναυτική παρουσία των δύο αυτών χωρών θα απέτρεπε ή θα παρακώλυε την επιθετική παρουσία τρίτου κράτους στην ΑΟΖ κοινών συμφερόντων και ευημερίας κρατών και εταιρειών.
«Αν η Τουρκία νιώσει τη στρατιωτική παρουσία τρίτων κρατών, υπό μορφήν περιπολιών ή στρατιωτικών ασκήσεων, θα κατανοήσει ότι οι δυνατότητές της για απόλυτο έλεγχο και κυριαρχία στην περιοχή περιορίζονται δραστικά», εξηγεί.
Διπλωματικά - πολιτικά μέσα
Παράλληλα, στο πλαίσιο της ανάπτυξης μιας πολυεπίπεδης πολιτικής και διπλωματικής δράσης στο διεθνές πεδίο, με στόχο την αποτροπή των τουρκικών μεθοδεύσεων, θα πρέπει, επισημαίνει ο κ. Κέντας, α) να
ζητήσουμε αυστηρή παρέμβαση από κράτη και διεθνείς οργανισμούς, β) να έχουμε ενεργή συνεργασία με τα πέντε κράτη - μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ, γ) να δημιουργήσουμε συμμαχίες σε επίπεδο ΕΕ, με στόχο την εκπόνηση ενός σχεδίου κλιμακωτών αντιδράσεων από πλευράς της Ένωσης, με αποκορύφωμα την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Αν δεν γίνει τούτο, προσθέτει, «μπορούμε να εξασφαλίσουμε την επιβολή κυρώσεων από τη συγκεκριμένη ομάδα κρατών. Για παράδειγμα, την απαγόρευση διακίνησης προσώπων που έχουν σχέση με το θέμα - δηλαδή πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων, κ.λπ. Γενικά, πρέπει να δημιουργηθεί ένα "κεφάλαιο αντίδρασης" προς τις τουρκικές προκλήσεις, που να λαμβάνει σαφή θέση υπέρ των δικών μας θέσεων», σημειώνει ο Κύπριος ακαδημαϊκός, διατυπώνοντας, καταληκτικά, μιαν ανησυχία:
Να μην επισυμβεί, υπό το βάρος αμφίπλευρων πιέσεων, μία νέα μεγάλη υποχώρηση της πλευράς μας, προκειμένου να «υποχωρήσει» η Τουρκία από τις επιθετικές εξαγγελίες της, χάριν των συνομιλιών.
σημερινή
Ο ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ στόχος είναι σαφής: Να αποτραπεί η εμπορική αξιοποίηση των ενεργειακών μας κοιτασμάτων
Το σύνθετο σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά την «επιδρομική ενέργεια» της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, τις επιλογές της Κύπρου απέναντι στην αυξανόμενη τουρκική επιθετικότητα, σε συνδυασμό με τις απώτερες στοχεύσεις της Άγκυρας στην περιοχή αλλά και τις εξελίξεις που θα επακολουθήσουν, εάν οι Ερντογάν - Νταβούτογλου προχωρήσουν, παρά τις διεθνείς πιέσεις, στην υλοποίηση της τουρκικής Navtex, αναλύει ο διεθνολόγος, επίκουρος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Γιώργος Κέντας.
Αναφερόμενος, κατ’ αρχήν, στην απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να αποχωρήσει από τη διαπραγματευτική διαδικασία, ως μία πρώτη αποφασιστική αντίδραση στην τουρκική πρόκληση, επισημαίνει ότι αποτελεί μια ορθή και τολμηρή απόφαση, που κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, υπογραμμίζοντας, παράλληλα, το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία στήριξε στην ολότητά της, παρά τον όποιο προβληματισμό εκ μέρους ορισμένων κομμάτων, την επιλογή του Προέδρου.
«Μία επιλογή, επιβεβλημένη εκ των πραγμάτων», σημειώνει ο κ. Κέντας, προσθέτοντας πως θα πρέπει να ιδωθεί και σε συνάρτηση και με τα «αποθέματα αξιοπιστίας του Προέδρου», τα οποία, δεδομένου του ευρύτερου περιβάλλοντος πολιτικών αποφάσεων που έχουν ληφθεί από την ανάληψη των καθηκόντων του, «χρειάζονταν μια ισοβαρή κίνηση εξισορρόπησης».
Εξέφρασε, ωστόσο, προβληματισμό, για το γεγονός ότι φαίνεται πως πίσω από τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος στρατηγικός σχεδιασμός, καθώς αποτελεί, περισσότερο, αντίδραση επί τετελεσμένων που επέβαλε η Τουρκία. Παρ’ όλα αυτά, επανέλαβε, «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έπραξε ορθά, υπό τις περιστάσεις».
Θα προχωρήσουν οι Τούρκοι
Όσον αφορά τα μέτρα αντίδρασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Κέντας επισημαίνει πως, έως αυτήν τη στιγμή, κυρίως, η «συζήτηση διεξάγεται σε πλαίσιο εσωτερικής κατανάλωσης», παρά την εξυφαινόμενη προσπάθεια ανάσχεσης και αποτροπής της Τουρκίας, «η οποία προχωρεί στη φάση υλοποίησης των σχεδιασμών της, που θα έπρεπε να είναι καλά γνωστοί σ’ εμάς». Σχεδιασμοί που, εάν υλοποιηθούν, είπε, όπως έχουν ήδη εξαγγείλει οι Τούρκοι, στις 20 Οκτωβρίου ή αργότερα, θα συνιστούν, επί της ουσίας, μια προέκταση της κατοχής και επί της θαλάσσιας κυριαρχίας της Κύπρου.
Υπό αυτό το δεδομένο, προσθέτει, «δεν θα ήταν παρακινδυνευμένη η εκτίμηση πως η Άγκυρα θα προχωρήσει στην υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού της, καθώς ο απώτερος στόχος της είναι σαφής και αποσκοπεί στο να αποτρέψει την εμπορική εκμετάλλευση του ενεργειακού κοιτάσματος στην ΑΟΖ, από την Κυπριακή Δημοκρατία».
Σ’ αυτό το πλαίσιο, εξηγεί, θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι η δράση της Τουρκίας αναπτύσσεται και θα αναπτύσσεται αναλόγως της ανάπτυξης του κύκλου της παραγωγής του ΦΑ από την ΚΔ, ένας κύκλος που ξεκινά από τη διεξαγωγή τρισδιάστατων ερευνών, πάει στη γεώτρηση, στην ανάλυση των δεδομένων και την επιβεβαιωτική και καταλήγει στην εξόρυξη-αξιοποίηση.
Αναλλοίωτοι οι τουρκικοί σχεδιασμοί
«Άρα», σημειώνει, «η τουρκική αντίδραση θα κλιμακωθεί όταν θα φτάσουμε πολύ κοντά στην εμπορική αξιοποίηση του κοιτάσματος, όταν, δηλαδή, γίνουν συμφωνίες για το τερματικό, τις οποίες και θα θέλει να αποτρέψει».
Στη βάση του σκεπτικού αυτού, επισημαίνει περαιτέρω ο κ. Κέντας, «η 20ή Οκτωβρίου θα παρέλθει, χωρίς να αλλάξει οτιδήποτε στους τουρκικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι παραμένουν αναλλοίωτοι».
Ωστόσο, προσθέτει, «στη βάση ενός λογικού τρόπου σκέψης, επειδή είναι ακόμα νωρίς, η Τουρκία έχει περιθώριο ελιγμών και δυνατότητες αποφόρτισης της κρίσης, καθ’ όσον θα της υποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει ανάγκη να προχωρήσει σε κλιμάκωση από τώρα». Ως εκ τούτου, τονίζει, υπάρχουν ακόμα περιθώρια διαμεσολάβησης, υπό την έννοια ότι η Τουρκία έχει όλα τα χρονικά περιθώρια να περιμένει, για να δει το αποτέλεσμα της γεώτρησης και έπειτα να προβεί σε κλιμάκωση της αντίδρασής της».
Εξέφρασε, παρόλα, αυτά, την εκτίμηση, ότι «οι Τούρκοι δεν θα κάνουν πίσω, θέτοντας σε εφαρμογή τη Navtex, όπως έχουν εξαγγείλει».
Η κυπριακή αντίδραση
Αναφερόμενος, αναλυτικότερα, στην αντίδραση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Κέντας υπογραμμίζει πως θα πρέπει να υπάρξει, κατ’ αρχήν, μια συνολική εκτίμηση της τουρκικής συμπεριφοράς, με πρωτεύουσας σημασίας τη διαπίστωση εάν ένας από τους πρωτεύοντες στόχους των Τούρκων είναι η διακοπή ακόμη και αυτών των συνομιλιών, προκειμένου να προχωρήσουν στην εκτύλιξη του πάγιου σχεδιασμού τους για αναβάθμιση του ψευδοκράτους. Στο πλαίσιο αυτό, εξηγεί, θα πρέπει να παραμένει εν γνώσει μας η προτέρα επισήμανση, ότι, δηλαδή, έχουν περιθώρια για ελιγμούς αποφόρτισης της κρίσης, εάν το θελήσουν.
Συντονισμένες δράσεις
Όσον αφορά τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο των μέτρων αντίδρασης της Κύπρου, υποδεικνύει ότι θα πρέπει να είναι ένας συνδυασμός δράσεων, που να συμπεριλαμβάνει τόσο διπλωματικά και πολιτικά, όσο και στρατιωτικά μέτρα.
«Έχουμε πολιτικές και διπλωματικές δυνατότητες», τονίζει, «αλλά θα πρέπει να αρχίσουμε να επεξεργαζόμαστε και στρατιωτικές επιλογές».
Στρατιωτική επιλογή δεν σημαίνει πολεμική αντιπαράθεση και σύρραξη, διευκρινίζει, αλλά παρουσία και κινητικότητα στρατιωτική. Υπό την έννοια αυτή, θα μπορούσαμε να επιδιώξουμε, συντονισμένα και με προσεκτικές κινήσεις, την εμπλοκή στην προσπάθεια αποτροπής της Τουρκίας να παρεμποδίσει το πρόγραμμα γεωτρήσεων της ΚΔ, της Ελλάδας και του Ισραήλ. Η ναυτική παρουσία των δύο αυτών χωρών θα απέτρεπε ή θα παρακώλυε την επιθετική παρουσία τρίτου κράτους στην ΑΟΖ κοινών συμφερόντων και ευημερίας κρατών και εταιρειών.
«Αν η Τουρκία νιώσει τη στρατιωτική παρουσία τρίτων κρατών, υπό μορφήν περιπολιών ή στρατιωτικών ασκήσεων, θα κατανοήσει ότι οι δυνατότητές της για απόλυτο έλεγχο και κυριαρχία στην περιοχή περιορίζονται δραστικά», εξηγεί.
Διπλωματικά - πολιτικά μέσα
Παράλληλα, στο πλαίσιο της ανάπτυξης μιας πολυεπίπεδης πολιτικής και διπλωματικής δράσης στο διεθνές πεδίο, με στόχο την αποτροπή των τουρκικών μεθοδεύσεων, θα πρέπει, επισημαίνει ο κ. Κέντας, α) να
ζητήσουμε αυστηρή παρέμβαση από κράτη και διεθνείς οργανισμούς, β) να έχουμε ενεργή συνεργασία με τα πέντε κράτη - μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ, γ) να δημιουργήσουμε συμμαχίες σε επίπεδο ΕΕ, με στόχο την εκπόνηση ενός σχεδίου κλιμακωτών αντιδράσεων από πλευράς της Ένωσης, με αποκορύφωμα την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Αν δεν γίνει τούτο, προσθέτει, «μπορούμε να εξασφαλίσουμε την επιβολή κυρώσεων από τη συγκεκριμένη ομάδα κρατών. Για παράδειγμα, την απαγόρευση διακίνησης προσώπων που έχουν σχέση με το θέμα - δηλαδή πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων, κ.λπ. Γενικά, πρέπει να δημιουργηθεί ένα "κεφάλαιο αντίδρασης" προς τις τουρκικές προκλήσεις, που να λαμβάνει σαφή θέση υπέρ των δικών μας θέσεων», σημειώνει ο Κύπριος ακαδημαϊκός, διατυπώνοντας, καταληκτικά, μιαν ανησυχία:
Να μην επισυμβεί, υπό το βάρος αμφίπλευρων πιέσεων, μία νέα μεγάλη υποχώρηση της πλευράς μας, προκειμένου να «υποχωρήσει» η Τουρκία από τις επιθετικές εξαγγελίες της, χάριν των συνομιλιών.
σημερινή
