"Ναί,
Κύριε, Βασιλεῦ, δώρησαί μοι
τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά
πταίσματα".
Ἡ
ἁγιοπνευματική αὐτή
εὐχή βεβαιώνει ἔγκυρα,
ὅτι ἡ πραγματική θέα τῶν
ἁμαρτιῶν μας καί γενικῶς
τῆς ἁμαρτωλῆς φύσεώς μας,
μόνο ὡς δωρεά τῆς Χάριτος
τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά νοηθῆ.
Ἀπό μόνος του ὁ ἄνθρωπος
δέν μπορεῖ νά γνωρίζει
τόν ἁμαρτωλό ἑαυτό του
σέ ὅλες τίς διαστάσεις
καί στούς κρυφούς καί
πολυδύναμους μηχανισμούς του.
Ἀπό μόνος του ὁ ἄνθρωπος
δέν μπορεῖ νά ἀποκτήσει
αὐθεντική αὐτογνωσία,
σωστή καί ὁλοκληρωμένη
γνώση τοῦ ἑαυτοῦ του. Γι'
αὐτό παρακαλοῦμε τόν Θεό
νά μᾶς ἐνισχύει νά
εἰσερχόμεθα στήν καρδιά μας,
λέγει ὁ ἅγιος Φιλόθεος ὁ
Σιναΐτης: "Μέ τή χάρη
τοῦ Θεοῦ εἴσελθε στήν
καρδιά σου, ἐκεῖ ὁ Θεός,
ἐκεῖ οἱ Ἄγγελοι, ἐκεῖ
ἡ ζωή καί ἡ βασιλεία".
Ἕνα
βασικό στάδιο, τό ὁποῖο
προηγεῖται ἀπό τή
μετάνοια, λέγει ὁ ἅγιος
Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, εἶναι
ἡ ἐπίγνωση καί ἡ
συναίσθηση τῆς
ἁμαρτωλότητός μας, "ἥτις
μεγάλη ἐστί πρός
ἱλασμόν ἀφορμή". Ὁ
ἄνθρωπος, γιά νά ἔλθει σέ
μετάνοια, φθάνει προηγουμένως
σέ ἐπίγνωση τῶν "οἰκείων
πλημμελημάτων" καί
μεταμελεῖται μπροστά στόν
Θεό, στόν ὁποῖο
καταφεύγει μέ συντρετριμμένη
καρδία ἀφήνει τόν
ἑαυτό του στό πέλαγος τῆς
εὐσπλαχνίας Ἐκείνου καί
πιστεύει, ὅπως ὁ ἄσωτος,
ὅτι εἶναι ἀνάξιος νά
ἐλεηθεῖ ἀπό τόν Θεό
καί νά ὀνομάζεται υἱός
του.
Οἱ
πατερικές αὐτές
ἐμπειρικές ἀλήθειες
καταδεικνύουν ὅτι ὡς
ἄνθρωποι ὀφείλουμε νά
ἐγκαταλείψουμε κάποια
αὐτονόητα πράγματα ἄν
ἐπιθυμοῦμε εἰλικρινά νά
προκόψουμε στήν πνευματική
ζωή. Ὅλοι λέμε ὅτι
γνωρίζουμε τόν ἑαυτό μας.
Ποιός στ' ἀλήθεια τόν
γνωρίζει εἰλικρινά. Ὅλοι
ὁμολογοῦμε ὅτι μετανοοῦμε;
Ποιός ἀπό ἐμᾶς εἶναι
ἕτοιμος νά συντρίψει τό
αὐτονόητο τῆς μετάνοιας;
Ἡ
ἱστορία τῆς ζωῆς, ἡ
καθημερινότητα, ἡ
ἀλλοτρίωση τοῦ μυστηρίου
τῆς μετανοίας καί
ἐξομολογήσεως ἀποδεικνύουν
ὅτι δέν εἴμαστε πολύ
ὥριμοι νά δεχθοῦμε αὐτές
τίς ἀλήθειες ἤ
τουλάχιστον ποτέ δέν τίς
ἔχουμε σκεφθεῖ καί τίς
ἀγνοοῦμε.
Ὁ χῶρος
τῆς εὐαγγελικῆς ζωῆς τῆς
Ἐκκλησίας στό θέμα
αὐτό διακρίνεται γιά τή
σκληρότητά του. Ὅ,τι γίνεται
μέσα σ' αὐτόν τόν χῶρο
τῆς ψυχῆς μας, σάν
προσπάθεια νά μάθουμε τόν
ἴδιο μας τόν ἑαυτό,
συνδέεται ἄμεσα μέ δάκρυα,
μέ πόνο καί μέ αἷμα
ψυχῆς. Ὁ πνευματικός
ἀγωνιστής δέν εἶναι ἕνας
ἐλεύθερος ἄνθρωπος πού
μάχεται μέ ἐξωτερικούς
ἐχθρούς. Εἶναι πρῶτα-πρῶτα
ἕνας ἄνθρωπος ἀγκαλιασμένος
μέ τόν ἀδελφό του, τόν
παλαιό ἄνθρωπο. Ἔχει μέσα
του τόν ἐχθρό. Γι' αὐτό
πρέπει νά παλεύει μέ τόν
ἑαυτό του. "Ἀπαιτεῖ σε
γάρ ὁ Κύριος, ἵνα
ὀργισθῇς σεαυτῷ, καί
μάχην ποιήσης μετά τοῦ
νοός σου...". Ὁ ἴδιος ὁ
Κύριος ἀξιώνει νά γίνει
ὁ ἄνθρωπος ἐχθρός τοῦ
ἑαυτοῦ του.