Του Γιώργου Χαρβαλιά
Ο Νικόλ Πασινιάν είναι πρωθυπουργός της Αρμενίας. Τα τελευταία 24ωρα κρύβεται από τους συμπατριώτες του, που θέλουν να τον «κατασπαράξουν». Επί των ημερών του το μικρό αλλά ηρωικό αρμενικό έθνος υπέστη τις πιο ατιμωτικές ήττες της νεότερης Ιστορίας του από τον προαιώνιο εχθρό, τους Τουρκοαζέρους. Και ένα πρωτοφανές άδειασμα από τη διεθνή κοινότητα με προεξάρχουσα την «πολιτισμένη» Δύση, που κάνει τα στραβά μάτια στο ενδεχόμενο επανάληψης ακόμη μίας αρμενικής γενοκτονίας.
Οι διαδοχικές αυτές ταπεινώσεις προσλαμβάνουν ακόμη πιο πικρή διάσταση, γιατί έρχονται έπειτα από έναν σχετικά πρόσφατο θρίαμβο. Την πλήρη επικράτηση της μικρής χριστιανικής Αρμενίας των 3.000.000 εις βάρος του ισλαμικού Αζερμπαϊτζάν, των 10.000.000, στη μάχη για τον θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Αρτσάχ), που κατοικείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από Αρμενίους, αλλά βρίσκεται ως μια περίκλειστη εδαφική νησίδα μέσα στην επικράτεια του Αζερμπαϊτζάν.
Στη δεκαετία του ’90, με τη βοήθεια της πάμφτωχης αλλά αποφασισμένης Αρμενίας, το Αρτσάχ διεκδίκησε την ανεξαρτησία του και έπειτα από έναν σκληρό πόλεμο τεσσάρων ετών πέτυχε να συντρίψει την ένοπλη επίθεση των Αζέρων και να κατοχυρώσει την αυτονομία του, χωρίς ωστόσο να αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος από τα Ηνωμένα Έθνη.
Στο επόμενο διάστημα οι Αρμένιοι, εφησυχασμένοι από τη στρατιωτική νίκη τους, επικεντρώθηκαν στην ανασυγκρότηση της χώρας τους, ενώ οι Αζέροι με τη βοήθεια της Τουρκίας και τον πακτωλό κεφαλαίων που εξασφάλισαν από πωλήσεις φυσικού αερίου επιδόθηκαν σε μια φρενήρη κούρσα εξοπλισμών, επιτυγχάνοντας εντυπωσιακή ανατροπή στο στρατιωτικό ισοζύγιο της περιοχής.
Το 2020, έπειτα από μια απρόκλητη και αιφνιδιαστική επίθεση που βρήκε τους υπερασπιστές του Αρτσάχ εντελώς απροετοίμαστους, οι Αζέροι πήραν τη ρεβάνς. Έπειτα από έναν πόλεμο μόλις 44 ημερών, ανακατέλαβαν σημαντικά εδάφη στον διαφιλονικούμενο θύλακα, αλλά και σε μεθοριακούς διαδρόμους προς την κυρίως Αρμενία.
Ο πρωθυπουργός Πασινιάν κήρυξε γενική επιστράτευση, αλλά απέτυχε να βοηθήσει αποτελεσματικά τους συμπατριώτες του στο Αρτσάχ και να αντλήσει συμπαράσταση από τη διεθνή κοινότητα. Υποχρεώθηκε σε ταπεινωτική συνθηκολόγηση και πιθανότατα θα υφίστατο μεγάλης έκτασης στρατιωτική ήττα με κίνδυνο κατάληψης αρμενικών εδαφών, αν δεν επενέβαινε ως από μηχανής θεός η Ρωσία του Πούτιν, αναπτύσσοντας ειρηνευτική δύναμη ανάμεσα στις γραμμές των δύο αντιπάλων και εξασφαλίζοντας τη συνέχιση της τροφοδοσίας του Αρτσάχ από την Αρμενία.
Η κατάρρευση των αρμενικών δυνάμεων πυροδότησε μεγάλης έκτασης επεισόδια στο Γερεβάν, με χιλιάδες εξοργισμένους πολίτες να εισβάλλουν στη Βουλή και σε κυβερνητικά κτίρια, απαιτώντας το κεφάλι του Πασινιάν επί πίνακι.
Παρ’ όλα αυτά ο Αρμένιος πρωθυπουργός επιβίωσε και κατάφερε να κρατηθεί στην εξουσία. Τους επόμενους μήνες επιδόθηκε σε μια άνευ προηγουμένη επιχείρηση κατευνασμού προς το εχθρικό κράτος του Αζερμπαϊτζάν αλλά και την Τουρκία, επιδιώκοντας «ιστορικό συμβιβασμό» στο όνομα -τάχα- του πολιτικού ρεαλισμού.
Στην προσπάθεια αναζήτησης ερεισμάτων ο Πασινιάν, πολιτικό τέκνο του Τζορτζ Σόρος, εγκατέλειψε τη συμμαχία με τη Ρωσία, που τον είχε διασώσει το 2020 και προχώρησε σε ένα εντελώς άγαρμπο άνοιγμα προς τις ΗΠΑ με την ελπίδα να εξασφαλίσει από εκεί προστασία. Ήταν τέτοια η βιασύνη του να δηλώσει υποταγή στους εχθρούς της πατρίδας του, ώστε έσπευσε να παραστεί και στην ορκωμοσία του Ερντογάν μετά την πρόσφατη επανεκλογή του.
Τούρκοι και Αμερικανοί κοίμισαν τους Αρμενίους με υποσχέσεις μέχρι που πριν από μερικά 24ωρα το Αζερμπαϊτζάν κάλεσε τους υπερασπιστές του Αρτσάχ να παραδοθούν αμαχητί μέχρις ενός, υψώνοντας λευκή σημαία, προειδοποιώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση θα τους εξοντώσει. Το ιταμό τελεσίγραφο απέδωσε και οι Αρμένιοι του Αρτσάχ, αβοήθητοι και εγκαταλειμμένοι, συνθηκολόγησαν άνευ όρων αποδεχόμενοι τον μονομερή αφοπλισμό των μονάδων τους και την έναρξη συζητήσεων για τον καθορισμό της μελλοντικής τύχης του θύλακα εντός της αζερικής επικράτειας.
Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, παραμένει άγνωστο το μέλλον του αρμενικού πληθυσμού, καθώς αζερικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν εισβάλει στα περίχωρα της πρωτεύουσας Στεπανακέρτ, ενώ άδηλη παραμένει και η τύχη του μειοδότη Αρμένιου πρωθυπουργού, που αποφάσισε ότι το… «Αρτσάχ κείται μακράν».
Η πικρή αρμενική εμπειρία των ημερών μας, εκτός από τη διάσταση μιας ανθρωπιστικής τραγωδίας, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα παραβολή και για τα καθ’ ημάς. Ο κύριος Μητσοτάκης έχει επιλέξει εδώ και καιρό τη στάση ενός ντροπιαστικού κατευνασμού προς την Τουρκία. Διέρρηξε ανεπιστρεπτί τις σχέσεις μας με τη Ρωσία, έδωσε γην και ύδωρ στους Αμερικανούς, προθυμοποιήθηκε να βάλει το Κυπριακό «στο ράφι» και εσχάτως έφτασε να δηλώνει ότι συμφωνεί πως… διαφωνεί με τις «εδαφικές διεκδικήσεις» (territorial claims) της Τουρκίας, λες και πρόκειται για κάποιες νομότυπες, υπό συζήτηση αξιώσεις.
Θα πρέπει να προσέξει ο κ. Μητσοτάκης μην εξελιχθεί στον Έλληνα Πασινιάν και ακολουθήσει την τύχη του Αρμένιου Εφιάλτη.
