Μέσα στη σεπτή χορεία των τριακοσίων δέκα οκτώ πνευματοφόρων πατέρων που μετείχαν στη συνελθούσα το 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας Α’ Οικουμενική Σύνοδο είναι και ο τιμώμενος στις 31 Μαρτίου θεοφόρος και θαυματουργός ιεράρχης των Γαγγρών της Παφλαγονίας, άγιος ιερομάρτυς Υπάτιος, ο οποίος αναδείχθηκε φλογερός πρόμαχος της Ορθοδοξίας, αλλά και πανάριστος μάρτυς Χριστού. Παράλληλα θαυμαστώθηκε από τον Πανάγαθο Θεό και κατέστη αστείρευτος πηγή θαυμάτων τόσο κατά τη διάρκεια της επίγειας θεοφιλούς βιοτής του όσο και μετά τη μαρτυρική του τελευτή.
Φορητή εικόνα του Αγίου με σκηνές από τον βίο του (15ος αιώνας) στην Πινακοθήκη Τρετιακώφ της Αγίας Πετρούπολης
Ο άγιος Υπάτιος γεννήθηκε στην Κιλικία της Μικράς Ασίας επί των ημερών της βασιλείας του Μεγάλου Κωνσταντίνου (307-337) και διακρίθηκε για τον ενάρετο βίο και τον ένθεο ζήλο του.Το γεγονός αυτό τον ανέδειξε σε χαρισματικό επίσκοπο της πόλεως των Γαγγρών της Παφλαγονίας μετά την κοίμηση του επιχωρίου επισκόπου Αθανασίου. Ο νέος ευκλεής και πάνσοφος ιεράρχης των Γαγγρών κατόρθωσε να καθοδηγήσει πνευματικά τον πιστό λαό της επαρχίας του, ενώ προσέλκυσε πολλούς απίστους στην πίστη του Ιησού Χριστού. Κατά τη διάρκεια της επισκοπικής του διακονίας ανήγειρε ναούς, πτωχοκομεία και άλλα φιλανθρωπικά ιδρύματα, ενώ συχνά αποσυρόταν σε σπήλαιο για να προσευχηθεί και να μελετήσει την Αγία Γραφή. Ο άγιος Υπάτιος κατέστη όμως με τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος και θαυματουργός άγιος. Έτσι με τη χάρη του Θεού και τη δύναμη της προσευχής του στον Κύριο κατόρθωσε να εξαφανίσει τους ασπάλακες (τυφλοπόντικες) που μάστιζαν τους αγρούς της επαρχίας του και κατέτρωγαν τους καρπούς, ενώ μετέβαλε με την ευλογία του το αλμυρό νερό της θάλασσας σε γλυκό. Αξιοσημείωτο είναι ότι καταυγαζόταν από θείο και λαμπρό φως, όταν περπατούσε τη νύχτα, ενώ επί των ημερών της βασιλείας των Κωνσταντίου Β’ (317 – 361),υιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου, αναδείχθηκε με τη χάρη και τη δύναμη του Θεού και γενναιότατος δρακοκτόνος.
Η ιστορηθείσα το 1817 εξαίσια εικών του Αγίου στο ομώνυμο παρεκκλήσιο του Ιερού Ναού Παναγίας Δεξιάς Θεσσαλονίκης
Την εποχή μάλιστα αυτή ένας μεγάλος δράκοντας είχε εισέλθει μέσα στο βασιλικό θησαυροφυλάκιο και κανείς δεν τολμούσε να πλησιάσει, διότι στην περίπτωση που κάποιος τολμηρός και θαρραλέος επιχειρούσε να εισέλθει, έβρισκε φρικτό και ακαριαίο θάνατο από τον δράκοντα. Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει τρόμο και έκπληξη στον λαό, ενώ ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος δεν ήξερε τί να κάνει για να αντιμετωπίσει τον φοβερό δράκοντα που σκορπούσε τον πανικό και τον θάνατο. Όταν όμως πληροφορήθηκε για τον θεόληπτο και πάνσοφο επίσκοπο των Γαγγρών Υπάτιο και τη φήμη που είχε αποκτήσει στο να θαυματουργεί, έστειλε ανθρώπους να τον παρακαλέσουν να έρθει στον αυτοκράτορα. Ο άγιος Υπάτιος επισκέφθηκε τον Κωνστάντιο, ο οποίος τον υποδέχθηκε με ιδιαίτερο σεβασμό και τιμή και μάλιστα έπεσε ευλαβικά στα πόδια του ζητώντας τη βοήθειά του. Τότε ο ιεράρχης του Χριστού του είπε να έχει θάρρος και να μην στεναχωριέται, διότι τα αδύνατα για τους ανθρώπους είναι δυνατά και πραγματοποιήσιμα για τον Θεό. Ο αυτοκράτορας έδειξε τότε στον άγιο από μακριά τον δράκοντα και τον προειδοποίησε να μην κάνει το λάθος και τον πλησιάσει, διότι θα θανατωθεί από αυτόν. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα είχε την ίδια φρικτή τύχη,όπως είχαν και άλλοι, ενώ τόνισε ότι όλα αυτά συμβαίνουν εξαιτίας των δικών μας αμαρτιών. Τότε ο ευκλεής και θεόληπτος ιεράρχης Υπάτιος του απάντησε ότι η προσευχή του επισκόπου δεν έχει καμία δύναμη στο να επιτελεί θαύματα, αλλά η πίστη του αυτοκράτορα στον ένα και αληθινό Θεό και η αήττητος δύναμη του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μπορεί να κατορθώσει τα πάντα. Στη συνέχεια ο άγιος έπεσε κάτω στο έδαφος και αφού προσευχήθηκε για αρκετή ώρα, σηκώθηκε και απευθυνόμενος στον αυτοκράτορα, του παρήγγειλε να ανάψει μεγάλη φωτιά στο μέσο της αγοράς, αυτοί δε που θα ανάψουν τη φωτιά, να περιμένουν εκεί μέχρι να πάει και εκείνος. Τότε ο πάνσοφος ιεράρχης του Χριστού πλησίασε μόνος του το βασιλικό θησαυροφυλάκιο και αφού άνοιξε την πόρτα, χτύπησε με το ραβδί του, το οποίο είχε στην άκρη του το σημείο του Τιμίου Σταυρού, τον τρομερό και επικίνδυνο δράκοντα. Αλλά το χτύπημα με το ραβδί δεν έφερε απολύτως κανένα αποτέλεσμα και κάποιοι που παρακολουθούσαν από μακριά έντρομοι το θέαμα, πίστεψαν ότι ο άγιος είχε θανατωθεί από τον δράκοντα. Όμως ο θεοφόρος επίσκοπος των Γαγγρών ύψωσε τα μάτια του στον ουρανό και επικαλούμενος το πάντιμο όνομα του Θεού, έβαλε το ραβδί στο στόμα του δράκοντα και απευθυνόμενος στο θηρίο, είπε να τον ακολουθήσει στο όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Τότε ο δράκοντας δάγκωσε το ραβδί του αγίου και τον ακολούθησε σαν να τον εξεδίωκε κάποιος.
Σύγχρονη φορητή εικόνα του Αγίου,έργο του αγιογραφείου της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού Ζαχόλης Κορινθίας.
Μόλις ο άγιος Υπάτιος βγήκε από το βασιλικό θησαυροφυλάκιο με το ραβδί του, πάνω στο οποίο ήταν κολλημένος ο τρομερός δράκοντας που το μέγεθός του έφτανε τις εξήντα πήχεις, όλοι έμειναν έκπληκτοι και άναυδοι στο φοβερό και αποτρόπαιο αυτό θέαμα. Αφού ο άγιος πέρασε μέσα από την αγορά σέρνοντας τον επικίνδυνο δράκοντα ενώπιον πλήθους λαού, έφτασε στο μέσο αυτής, όπου είχε ανάψει η μεγάλη φωτιά. Τότε επικαλούμενος το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού πρόσταξε τον δράκοντα να εισέλθει στο μέσο της φωτιάς. Και τότε όλοι είδαν το ανατριχιαστικό θέαμα να ρίχνεται ο φοβερός και επικίνδυνος αυτός δράκοντας στη φωτιά και να αποτεφρώνεται. Αμέσως όλοι οι παρόντες έμειναν άναυδοι από το παράδοξο και υπερφυές αυτό γεγονός και δόξασαν τον Πανάγαθο και Παντοδύναμο Θεό, ο Οποίος ανέδειξε έναν τέτοιο θεοφόρο και θαυματουργό ιεράρχη, όπως ήταν ο άγιος Υπάτιος. Μάλιστα ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος ευχαρίστησε τον άγιο, προσφέροντάς του πολύτιμα δώρα. Ενδεικτικό είναι μάλιστα το γεγονός ότι έδωσε την εντολή να ιστορηθεί η εικόνα του σε σανίδα και να τοποθετηθεί στην πόρτα του βασιλικού θησαυροφυλακίου για να προστατεύει τον χώρο από κάθε κίνδυνο και απειλή,παράλληλα δε απάλλαξε τη Γάγγρα από τον ετήσιο φόρο, ο οποίος ήταν πολύ βαρύς για τους φτωχούς.
Φορητή εικόνα του Αγίου σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάριο στο Μετόχιο του Αγίου Γερασίμου στα Μεντουργιάνικα Δερβενίου Κορινθίας,έργο του αγιογραφείου της Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού Ζαχόλης Κορινθίας.
Αποφασιστικός και βαρυσήμαντος ήταν όμως και ο ρόλος που διαδραμάτισε ο θεόληπτος και πάνσοφος επίσκοπος Υπάτιος με τη δυναμική παρουσία και συμμετοχή του στη συνελθούσα το 325 Α΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας. Στη Σύνοδο αυτή ο ευκλεής ιεράρχης του Χριστού Υπάτιος κατόρθωσε μαζί με τους υπόλοιπους σεπτούς και θεοφόρους ιεράρχες να καταδικάσει την αιρετική διδασκαλία του ασεβούς Αρείου, σύμφωνα με την οποία αμφισβητείτο η θεϊκή υπόσταση του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο δυναμικός και φιλόστοργος ιεράρχης της πόλεως των Γαγγρών αναδείχθηκε μέσα από τους αγώνες του ένας φλογερός πρόμαχος της Ορθοδοξίας. Είναι ενδεικτικό ότι με δική του πρωτοβουλία συγκροτήθηκε και η Τοπική Σύνοδος της Γάγγρας για να καταπολεμήσει την αιρετική διδασκαλία του μητροπολίτου Σεβαστείας Ευσταθίου, ο οποίος μαζί με τους φανατικούς και βλάσφημους οπαδούς του ήταν εναντίον του θεσμού του γάμου, της νηστείας και άλλων ιερών κανόνων. Το γεγονός όμως αυτό έβαζε σε κίνδυνο τον θεσμό της οικογένειας και τα χρηστά ήθη των πιστών. Στην Τοπική Σύνοδο της Γάγγρας συμμετείχαν μαζί με τον άγιο Υπάτιο και άλλοι δώδεκα ιεράρχες, οι οποίοι θέσπισαν 21 κανόνες που καταδίκαζαν και αναθεμάτιζαν την αιρετική διδασκαλία του Ευσταθίου. Αλλά ο ρόλος που διαδραμάτισε ο άγιος ως ένθερμος υπερασπιστής των δογμάτων της ορθοδόξου πίστεως και ως φλογερός πρόμαχος της χριστιανικής αλήθειας αποδεικνύεται περίτρανα και από τη θέση που κράτησε έναντι των δυσσεβών Ναυατιανών. Σύμφωνα με τη διδασκαλία τους κρατούσαν μία αδιάλλακτη και αρνητική στάση απέναντι σ’ αυτούς που σε περίοδο διωγμών είχαν αρνηθεί την πίστη τους και στη συνέχεια μετανοούσαν, ενώ δεν δέχονταν τους δίγαμους και πίστευαν ότι είναι αδύνατο να αποκτήσει το έλεος του Θεού ο αμαρτωλός άνθρωπος μετά το βάπτισμά του. Ο πάνσοφος και ευκλεής ιεράρχης των Γαγγρών αγωνίσθηκε σθεναρά ενάντια στην αντιχριστιανική διδασκαλία των Ναυατιανών, η οποία απέρριπτε τη μετάνοια και τη συγνώμη και απέκλειε την επιστροφή των μετανοούντων στο σώμα της Εκκλησίας του Χριστού. Μ’ αυτό τον τρόπο προστάτευσε την ενότητα των χριστιανών και απέτρεψε τον πνευματικό αποπροσανατολισμό τους από ασεβείς και αιρετικές διδασκαλίες.
Ο Άγιος Υπάτιος ρίπτει το θηρίον εις το πυρ.Σύγχρονη φορητή εικόνα στον ομώνυμο Ιερό Ναό Κάθηκα Κύπρου.
Η σθεναρή και αγωνιστική δράση του αγίου Υπατίου προκάλεσε όμως τον φθόνο των δυσσεβών Ναυατιανών, οι οποίοι έβλεπαν με θαυμασμό τους μετανοούντες να επιστρέφουν στην πίστη του Ιησού Χριστού, αλλά και πολλούς απίστους να ελκύονται από τη χριστιανική διδασκαλία και να ασπάζονται τον Κύριο ως τον μόνο αληθινό Θεό. Γι’ αυτόν τον λόγο και κάποια ημέρα οι ασεβείς αιρετικοί καιροφυλακτώντας σε απόκρημνη περιοχή, όρμησαν ξαφνικά εναντίον του αγίου, καθώς περνούσε από εκεί. Αμέσως άνδρες και γυναίκες άρχισαν να τον χτυπούν ανελέητα, άλλος με ξύλα, άλλος με μαχαίρια, άλλος με πέτρες, του συμπεριφέρονταν δε με τέτοια βαναυσότητα σαν να ήταν θηρία ανήμερα. Στη συνέχεια τον έριξαν από μεγάλο ύψος σ’ έναν ποταμό και τότε ο άγιος μισοπεθαμένος σήκωσε τα μάτια του στον ουρανό και αναφώνησε, όπως είχε πει ο άγιος πρωτομάρτυς Στέφανος, «Κύριε, μή στήσης αὐτοῖς τήν ἁμαρτίαν ταύτην», δηλαδή μην καταλογίσεις, Κύριε, σ’ αυτούς αυτό το αμάρτημα. Τη στιγμή εκείνη και ενώ ο θεοφόρος επίσκοπος των Γαγγρών ανέπνεε ακόμη, μία αιρετική γυναίκα πήρε μία μεγάλη πέτρα και χτύπησε τον άγιο στα μηνίγγια, γεγονός που του προκάλεσε ακαριαία τον θάνατο. Μ’ αυτό τον τρόπο ο ένδοξος ιερομάρτυς του Χριστού άγιος Υπάτιος τελείωσε την επίγεια θεοφιλή βιοτή του για να συνευφραίνεται μαζί με τον Κύριο στη Βασιλεία των Ουρανών. Και η μεν ψυχή του αγίου παραδόθηκε στα χέρια του δικαιοκρίτου Θεού, η δε αιρετική γυναίκα που τον φόνευσε, κυριεύθηκε από το δαιμόνιο και άρχισε να χτυπά το στήθος της με την πέτρα, με την οποία θανάτωσε τον άγιο. Αλλά και όλοι όσοι είχαν συμμετάσχει στη θανάτωση του αγίου, κυριεύθηκαν από πονηρά δαιμόνια.Κατόπιν αφού έκρυψαν το ιερό του λείψανο σε κάποιον αχυρώνα, τράπηκαν σε φυγή. Όταν όμως ο ιδιοκτήτης του αχυρώνα πήγε εκεί για να ταΐσει τα ζώα του, άκουσε ουράνια δοξολογία να βγαίνει από αυτόν. Το παράδοξο αυτό γεγονός τον οδήγησε στην εύρεση του ιερού λειψάνου του αγίου μέσα στον αχυρώνα. Η ευφρόσυνη αυτή είδηση χαροποίησε ιδιαίτερα τους χριστιανούς της πόλεως των Γαγγρών, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στον τόπο της ευρέσεως και θρήνησαν όλοι μαζί για την απώλεια του ενάρετου, φιλόστοργου και χαρισματικού επισκόπου τους. Στη συνέχεια μετέφεραν το ιερό λείψανο στη Γάγγρα και το ενταφίασαν με την πρέπουσα εκκλησιαστική τιμή. Μάλιστα μεταξύ αυτών που ακολούθησαν την πομπή του ιερού λειψάνου, ήταν και η γυναίκα που φόνευσε τον άγιο, η οποία έκλαιγε απαρηγόρητη και χτυπούσε τον εαυτό της με τη φονική πέτρα που θανάτωσε τον άγιο. Μόλις το ιερό λείψανο ενταφιάσθηκε, θεραπεύτηκε πλήρως η γυναίκα από το δαιμόνιο, όπως και όλοι όσοι είχαν συμμετάσχει στη μαρτυρική τελείωση του αγίου.
Φορητή εικόνα του Αγίου στο τέμπλο του ομωνύμου Ιερού Ναού Κάθηκα Κύπρου
Όμως και άλλα πολυάριθμα θαύματα έλαβαν χώρα τόσο κατά τη διάρκεια του ενταφιασμού όσο και μετά από αυτόν, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο άγιος Υπάτιος έλαβε πλουσιοπάροχα από τον Θεό το χάρισμα να θαυματουργεί αδιαλείπτως. Γι’ αυτό και καθιερώθηκε να τιμάται από τον 4ο αιώνα ως θαυματουργός πολιούχος και προστάτης άγιος της πόλεως των Γαγγρών της Παφλαγονίας,ενώ οι παλαιότερες εικονογραφικές παραστάσεις του αγίου σώζονται σε ναούς της Καππαδοκίας και σε μονές της Σερβίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι προς τιμήν του ανεγέρθηκε στη Γάγγρα μεγαλοπρεπής ιερός ναός, ο οποίος μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 αποτελούσε το σημείο ευλαβικής αναφοράς και το κέντρο της λατρευτικής ζωής των ευσεβών κατοίκων. Ο ιστορικός αυτός ναός του Αγίου Υπατίου στη Γάγγρα κοσμείτο με θαυμάσιο τέμπλο που προσέλκυε το ενδιαφέρον των επισκεπτών, ενώ φυλασσόταν σ’ αυτόν ως πολύτιμος πνευματικός θησαυρός η θαυματουργή εικόνα του πολιούχου αγίου Υπατίου, την οποία διέσωσε από την καταστροφή η αείμνηστη Υπατία Πατμάνογλου. Η εφέστια αυτή εικόνα φυλάσσεται πλέον στον θεμελιωθέντα το 1973 και εγκαινιασθέντα το 1976 νέο περικαλλή ιερό ναό του Αγίου Υπατίου στο χωριό Αντίγονο της ακριτικής Φλώρινας, όπου και εγκαταστάθηκαν πολλοί από τους κατοίκους των Γαγγρών μετά το 1922. Αξιομνημόνευτος ήταν και ο παλαιός ιερός ναός του Αγίου Υπατίου στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, ο οποίος σύμφωνα με την προφορική παράδοση ανεγέρθηκε το 1818 από μοναχό που καταγόταν από τη Γάγγρα. Στη θέση του παλαιού αυτού ναού θεμελιώθηκε το 1954 ο μεγαλοπρεπής και περιώνυμος ιερός ναός της Παναγίας Δεξιάς, ο οποίος εγκαινιάσθηκε το 1976 και αποτελεί λαοφιλές θεομητορικό προσκύνημα χάρη στη φυλασσόμενη θαυματουργή εικόνα της «Δεξιοκρατούσης Υπεραγίας Θεοτόκου». Η εικόνα αυτή είχε εναποτεθεί στον ιερό ναό του Αγίου Υπατίου από ευσεβή χριστιανό που είχε δει στον ύπνο του την Παναγία που του παρήγγειλε να μεταφέρει την ιερά εικόνα Της στη Θεσσαλονίκη για να τη διασώσει από τις επιδρομές των μωαμεθανών και να την τοποθετήσει στον πρώτο ναό που θα εύρισκε στα δεξιά του, εισερχόμενος από την πύλη των ανατολικών τειχών. Στον περικαλλή ιερό ναό της Παναγίας Δεξιάς Θεσσαλονίκης υπάρχει εντός του ναού παρεκκλήσιο επ’ ονόματι του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Υπατίου του θαυματουργού, στο οποίο φυλάσσεται και η ιστορηθείσα το 1817 αριστουργηματική εφέστια εικόνα του αγίου, όπου κάτω από τον εικονιζόμενο ένθρονο ιεράρχη των Γαγγρών απεικονίζονται οκτώ σκηνές από τον βίο του.
Το μαρτύριον του Αγίου ιερομάρτυρος Υπατίου.Τοιχογραφία διά χειρός Τζώρτζη (16ος αιώνας) στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους.
Ο άγιος Υπάτιος τιμάται επίσης στη μυροβόλο και αγιοτόκο νήσο Χίο με δύο ομώνυμους ιερούς ναούς, εκ των οποίων ο ένας βρίσκεται στην πόλη της Χίου στην περιοχή της ενορίας Ζωοδόχου Πηγής Λετσαίνης και ανήκει στη Συντεχνία των Κουρέων, ενώ ο δεύτερος βρίσκεται στον χείμαρρο Κοκκαλά στην περιοχή του Κάμπου. Ναός του Αγίου Υπατίου υπάρχει και στο χωριό Αϊπάτια της Άνδρου, ενώ στον άγιο είναι αφιερωμένοι επίσης ο ναός στο ομώνυμο κελί της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους, ο ναός του Αγίου Αντίπα και Αγίου Υπατίου στην περιοχή Υπατία των Δύο Χωριών της Τήνου και ο χρονολογούμενος από τον 18ο αιώνα τρίκλιτος ναός των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, του Αγίου Υπατίου και του Αγίου Κωνσταντίνου στο Κάστρο της Σίφνου. Την προσωνυμία Άγιος Υπάτιος φέρει εγκαταλελειμμένος πλέον οικισμός κοντά στο χωριό Ρεπανίδι της Λήμνου, ενώ ο άγιος τιμάται ως πολιούχος στο χωριό Κάθηκας της επαρχίας Πάφου στην Κύπρο, όπου το ομώνυμο περικαλλές παρεκκλήσιο εγκαινιάσθηκε στις 27 Μαρτίου 2005 από τον Πανιερώτατο Μητροπολίτη Πάφου (νυν Αρχιεπίσκοπο Κύπρου) κ. Χρυσόστομο. Σύμφωνα μάλιστα με την τοπική παράδοση ο άγιος θεωρείται θεραπευτής των παθήσεων των χεριών και των ποδιών, γεγονός που αποδεικνύεται και από το επιτελεσθέν θαύμα το 1928. Προς τιμήν του αγίου εποίησαν ασματικές ακολουθίες τόσο ο Μέγας Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Γεράσιμος Μοναχός ο Μικραγιαννανίτης όσο και ο Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας, την οποία και εξέδωσε η Ιερά Μονή Οσίου Παταπίου Λουτρακίου Κορινθίας.Στον ευλογημένο χώρο της Μονής και συγκεκριμένα στο ιερό σπήλαιο,όπου φυλάσσεται ως πολύτιμος πνευματικός θησαυρός το τίμιο και αφθάρτο λείψανο του Οσίου υπάρχει αποτυπωμένη τοιχογραφία του αγίου Υπατίου. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι στην ιστορική Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού Ζαχόλης Κορινθίας και συγκεκριμένα στο επ’ονόματι του Αγίου Γερασίμου μετόχιο της Μονής στα Μεντουργιάνικα Δερβενίου φυλάσσεται μεγάλο τμήμα της τιμίας κάρας του αγίου, το οποίο έφερε στη Μονή ιερομόναχος καταγόμενος από την επαρχία των Γαγγρών.
Ο Ιερός Ναός του πολιούχου Αγίου Υπατίου στον Κάθηκα Κύπρου
Ο τιμώμενος στις 31 Μαρτίου άγιος Υπάτιος αναδείχθηκε ευκλεής και θεόληπτος ιεράρχης στην πόλη των Γαγγρών της Παφλαγονίας, αλλά ταυτόχρονα υπήρξε και ένας φλογερός αγωνιστής της χριστιανικής πίστεως κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα.Με τον διαρκή και επίπονο αγώνα του παρέδωσε στους σημερινούς χριστιανούς ως πολύτιμη πνευματική παρακαταθήκη τη διατήρηση της άσβεστης φλόγας της χριστιανικής αλήθειας και των δογμάτων της ορθοδόξου πίστεώς μας. Τιμήθηκε από τον Ιησού Χριστό με το ύπατο αξίωμα της Βασιλείας των Ουρανών ως γνήσιος φίλος Του, ενώ έλαβε από Εκείνον και το χάρισμα να θαυματουργεί αδιαλείπτως σ’ αυτούς που επικαλούνται με ευλάβεια το πάντιμο όνομα του Θεού και τις πρεσβείες του θεοφόρου και πανσόφου ιεράρχου των Γαγγρών.
Βιβλιογραφία
* Ακολουθία του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Υπατίου Επίσκοπου Γαγγρών του θαυματουργού, ποίημα Γερασίμου Μοναχού Μικραγιαννανίτου χ.χ.
* Δουρουκίδη Ιωάννου Π., Γάγγρα – Η χαμένη πατρίδα, Β΄ Έκδοσις, Θεσσαλονίκη 2002.
*Ιερομάρτυς Υπάτιος Επίσκοπος Γαγγρών, Αγιολογικά και Υμνογραφικά, Επιμέλεια Φώτης Δημητρακόπουλος – π. Νεκτάριος Πέττας, Έκδοσις Ιεράς Μονής Προφήτου Ηλιού Ζαχόλης Κορινθίας,2014.
* Μπούσια Χαραλάμπους Μ., Ακολουθία του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Υπατίου Επισκόπου Γαγγρών, Έκδοσις Ιεράς Μονής Οσίου Παταπίου Λουτρακίου, Αθήναι 2006.
Η λειψανοθήκη με τμήμα της τιμίας κάρας του Αγίου στην Ιερά Μονή Προφήτου Ηλιού Ζαχόλης Κορινθίας
Ο ιστορικός Ιερός Ναός του Αγίου στη Γάγγρα της Παφλαγονίας
Ο Ιερός Ναός του Αγίου στην περιοχή Κάμπος της Χίου
Ο Ιερός Ναός του Αγίου στην πόλη της Χίου
Ο θεμελιωθείς το 1954 στη θέση παλαιού Ιερού Ναού του Αγίου Υπατίου περιώνυμος Ιερός Ναός της Παναγίας Δεξιάς Θεσσαλονίκης.Εντός του Ναού υπάρχει παρεκκλήσιο του Αγίου με θαυμάσια φορητή εικόνα του Αγίου του 1817.
Πηγή
