Αλεξέι Λοσάν
Στην
Ευρασιατική Οικονομική Ενωση έχουν ενταχθεί οι Ρωσία, Καζακστάν και
Λευκορωσία, ενώ συνομιλίες διεξάγονται με το Βιετνάμ, το Ισραήλ και την
Ινδία. Η ΕΟΕ καλείται μέσα σε δέκα χρόνια να αποτελέσει τη βάση για τη
δημιουργία ενός οργανισμού ανάλογου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η
επικύρωση στις 5 Σεπτεμβρίου από ρωσικής πλευράς της συμφωνίας για τη
σύσταση μαζί με τη Λευκορωσία και το Καζακστάν της Ευρασιατικής
Οικονομικής Ενωσης, προβλέπει μια διαδικασία οικονομικής ολοκλήρωσης,
ανάλογης της ΕΕ, η οποία θα πρέπει να επιτευχθεί σε χρονικό βάθος δέκα
ετών. Ειδικότερα, η συμφωνία προϋποθέτει τη σταδιακή παραίτηση από μέτρα
προστατευτισμού και τη δημιουργία κοινών αγορών, που θα επεκτείνονται
και στους πιο αυστηρά ρυθμισμένους νομικά τομείς, όπως η φαρμακοποιία, η
διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, οι οικονομικές υπηρεσίες και η αγορά
πετρελαιοειδών.
Όπως εξήγησε
στη RBTH ο υπουργός Εμπορίου της Ευρασιατικής Οικονομικής Επιτροπής
(όργανο εκτελεστικής εξουσίας της νέας ένωσης), Αντρέι Σλεπνιόφ, «το
Ευρασιατικό πρόγραμμα ολοκλήρωσης δεν είναι ένα απόλυτο ανάλογο της ΕΕ,
αν και προσπαθούμε να συνυπολογίζουμε την ευρωπαϊκή εμπειρία και να
αποφεύγουμε κατά το δυνατόν τα λάθη. Στην ΕΕ τα υπερεθνικά θεσμικά
όργανα έχουν πολύ πιο διευρυμένες εξουσίες. Ασκούν κοινή εξωτερική
πολιτική, υπάρχει εκεί κοινό νόμισμα, πρόκειται για ένα ποιοτικά
διαφορετικό επίπεδο ενοποίησης». Σύμφωνα με τον ίδιο, ο κυριότερος
στόχος της νέας Ενωσης είναι η διαμόρφωση ενός ενιαίου οικονομικού χώρου
των χωρών που μετέχουν στο πρόγραμμα, όπου θα υλοποιείται η θεωρία των
τεσσάρων βασικών ελευθεριών, δηλαδή της ελεύθερης διακίνησης αγαθών,
υπηρεσιών, κεφαλαίων και επενδύσεων, καθώς και εργατικού δυναμικού.
Το νόημα του προγράμματος
Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι πραγματικότητα
Σύμφωνα με τον Σλεπνιόφ, κρίνοντας από την αγορά εμπορευμάτων, έχουν
γίνει ήδη ορατές οι θετικές επιδράσεις για τις οικονομίες των
χωρών-μελών της νέας Ενωσης. Το 2011 καταργήθηκαν τα τελωνειακά σύνορα
μεταξύ των χωρών αυτών, συστάθηκε ενιαίος τελωνειακός χώρος και στη
συνέχεια καθιερώθηκε ενιαίο δασμολόγιο, το οποίο έθεσε τη βάση της
Τελωνειακής Ένωσης. «Το 2011 -όπως αναφέρει- το αμοιβαίο εμπόριο άρχισε
να αναπτύσσεται ταχύτερα από το εξωτερικό εμπόριο, το 2012 η ταχύτητα
ανάπτυξής του ήταν η τριπλάσια. Αυτό το άλμα στις εμπορικές συναλλαγές
ήταν το αποτέλεσμα της άρσης των εμπορικών φραγμών και της διαμόρφωσης
ενιαίου εμπορικού ρυθμιστικού πλαισίου». Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τα
στοιχεία του υπουργού, έχει διαφανεί ήδη η μακροπρόθεσμη επίδραση της
ολοκλήρωσης. Συγκεκριμένα, το μερίδιο των προϊόντων τεχνολογίας στο
αμοιβαίο εμπόριο των μελών της ένωσης έχει ανέβει 8 φορές από ό,τι το
εμπόριο με τρίτες χώρες, ενώ το μερίδιο του πετρελαίου, φυσικού αερίου
και των ενεργειακών πόρων γενικότερα, αντίθετα έχει μειωθεί από το
σχεδόν 40% στο 32%.
Η συμφωνία για τη δημιουργία της Ενωσης θα τεθεί σε ισχύ μετά την
επικύρωσή της στις τρεις χώρες που την υπέγραψαν. Ωστόσο, πολύ σύντομα
στη συμφωνία μπορεί να ενταχθεί η Αρμενία, όπως ανέφερε πριν από λίγο
καιρό ο Α΄ αναπληρωτής πρωθυπουργός, Ίγκορ Σουβάλοφ. Η δεύτερη
υποψηφιότητα είναι του Κιργιστάν, το οποίο μπορεί να γίνει μέλος της
Ενωσης το 2015. «Μια ακόμη επίδραση -επισημαίνει Σλεπνιόφ- είναι η
αύξηση του αριθμού των χωρών και ενώσεων που εκφράζουν ενδιαφέρον για
την επέκταση της συνεργασίας μαζί μας, η οποία φτάνει μέχρι τη σύναψη
συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου. Οι εταίροι αυτού του είδους φτάνουν
περίπου τους 40». Σύμφωνα με τα στοιχεία του, σήμερα διεξάγονται
διαπραγματεύσεις για ελεύθερο εμπόριο με το Βιετνάμ, ενώ σύντομα θα
ξεκινήσει της εργασίες της η κοινή ερευνητική ομάδα με το Ισραήλ και την
Ινδία.
Τα στάδια της ολοκλήρωσης
Ο Αλεξάντρ
Μιχαϊλένκο, καθηγητής της έδρας εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας, της
Ρωσικής Ακαδημίας Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης παρά τω προέδρω της
Ρωσίας, εξηγεί ότι σύμφωνα με τη θεωρία της οικονομικής ολοκλήρωσης
υπάρχουν 5 στάδια για την επίτευξη αυτής. Το πρώτο προβλέπει τη
δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου, το δεύτερο τελωνειακής ένωσης, το
τρίτο ενιαίας οικονομικής ζώνης, το τέταρτο οικονομικής ένωσης και
τέλος, το πέμπτο προϋποθέτει την προσθήκη της πολιτικής ενοποίησης στην
οικονομική. Σύμφωνα με τον ίδιο, ενώ η ΕΕ βρίσκεται στο πέμπτο στάδιο, η
Ευρασιατική Οικονομική Ενωση φτάνει στο τέταρτο. «Από οικονομική άποψη
-επισημαίνει ο Μιχαϊλένκο- είναι το υψηλότερο σκαλοπάτι. Η πορεία προς
το πέμπτο στάδιο είναι σίγουρα επιθυμητή, αλλά η Λευκορωσία και το
Καζακστάν έχουν την εμπειρία της ΕΣΣΔ και το φόβο ότι η Μόσχα θα θέσει
ξανά τα πάντα υπό τον έλεγχό της».
Όπως εκτιμούν
ειδικοί, η νέα Ενωση έχει για την ώρα να λύσει ορισμένα ουσιαστικά
προβλήματα. Ο αναλυτής του επενδυτικού χόλντινγκ FINAM, Αντόν Σορόκο,
αναφέρει ότι η Ρωσία το 2013 αισθάνθηκε σημαντική επιβράδυνση της
οικονομίας, ενώ έγινε πραγματικότητα ο κίνδυνος της αύξησης του
πραγματικού πληθωρισμού εξαιτίας της υποτίμησης του ρουβλίου και των
κυρώσεων της ΕΕ. Για το Καζακστάν και τη Λευκορωσία -προσθέτει-
σημαντικότερο πρόβλημα είναι το υψηλό επίπεδο κρατικής συμμετοχής στην
οικονομία και η χαμηλή διαφοροποίηση. Σύμφωνα με τον σημαντικότερο
αναλυτή της επενδυτικής εταιρίας UFS, Αλεξέι Κοζλόφ, η Ενωση δεν
διαθέτει ούτε ενιαίο νόμισμα, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν διαφορές
στη νομισματική και πιστωτική πολιτική.
Η Ευρασιατική
οικονομική ολοκλήρωση θα απαιτήσει και πολύ πιο στενή πολιτική
συνεργασία, αναφέρει ο Μιχαϊλένκο, και τότε θα μπορεί να γίνει η
μετάβαση στο επόμενο στάδιο, δηλαδή τη δημιουργία της Ευρασιατικής
Ενωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο ακριβώς είχε συμβεί με την ΕΕ η οποία ήταν
αρχικά μια καθαρά οικονομική ένωση ενώ σήμερα σε αυτή, παράλληλα με την
οικονομική ενοποίηση, αναπτύσσονται οι τομείς της εξωτερικής πολιτικής,
της άμυνας και άλλες κατευθύνσεις της πολιτικής ολοκλήρωσης.
