Τα τελευταία γεγονότα στην Κριμαία, μια σημαντική πτυχη των οποίων ηταν και η απόφαση να επισπευσθεί το δημοψήφισμα σχετικά με το μελλοντικό καθεστώς της Χερσονήσου, αποτελούν χωρις αμφιβολια μια καταλυτική εξελιξη για το μέλλον ολόκληρης της Ουκρανιας.
Εντείνουν δε τους προβληματισμους των ΗΠΑ και της ΕΕ, αλλα και άλλων χωρών κυριως μελών του ΝΑΤΟ που τελευταια ανησυχουν για τις πολιτικές και τις δραστηριότητες της Ρωσίας.
Ιστορικά, λογω της γεωγραφικής της θεσης, η χερσόνησος της Κριμαιας υπηρξε πάντα στο επίκεντρο του ενδιαφεροντος πολλων ανταγωνιζόμενων Αυτοκρατοριων. Ελληνες, Ουνοι, Βυζαντινοι, Οθωμανοι Τουρκοι, Ταταροι και Ρωσοι είναι οι, κατά καιρους, σημαντικότεροι κατακτητές της Χερσονησου, με συνεπεια, περαν άλλων η Κριμαια να ειναι «αντικειμενο» εδαφικών διαφορων, αλλα και να γινει μια πολυπολιτισμική περιοχη στην οποια κατοικουν και σημερα Ρώσοι, Ουκρανοι και Τάταροι.
Ως σημαντικο γεγονός στην ιστορια της Χερσονησου καταγράφεται ο γνωστος Πολεμος της Κριμαιας, από το 1853 ως το 1856. Φαινομενικα, ο πολεμος ξεκινησε μετα από την διαφορα ανάμεσα στη Ρωσια και την Οθωμανικη Αυτοκρατορια για τα δικαιώματα των Χριστιανών που ζουσαν στους υπο Οθωμανικη κατοχη τοτε Αγιους Τοπους. Στην πορεια όμως ενεπλακησαν η Γαλλια, η Μεγ. Βρετανια και το Ιταλικο Βασιλειο της Σαρδηνιας, διοτι τοσο η πρωτη οσο και η δευτερη κυριως, δεν ηθελαν με κανενα τροπο η Ρωσια να αποκτησει εδαφη και ισχυ σε βαρος της Οθωμανικης Αυτοκρατοριας, η καταρρευση της οποιας είχε ηδη αρχισει. Αυτη η τότε πραγματική αιτια για την Γαλλο-Βρετανικη εμπλοκή στον πόλεμο θα αποτελεσει στη συνέχεια, τηρουμένων των αναλογιών και των νεων παραγόντων του διεθνους συστηματος, ακομη και σημερα την βάση διαμορφωσης των πολιτικων της Δυσης απεναντι στη Ρωσια.
Tο βιβλιο του Συμβουλου Εθνικης Ασφαλειας του πρωην Προεδρου των ΗΠΑ Τζιμι Καρτερ, Zbigniew Brzezinski που κυκλοφορησε το 1997 με τιτλο “The Grand Chessboard” και τα οσα αναφερει και για την Ρωσια και για την Ουκρανια, είναι αποκαλυπτικά στην κατευθυνση αυτή.
Στο διαστημα από την Επανασταση των Μπολσεβίκων ως την καταρρευση της Σοβιετικης Ενωσης το 1992, καταγραφονται δυο γεγονοτα με ειδικη σημασία. Το πρωτο αφορα στην αναγκαστικη απελαση των Ταταρων της Κριμαιας προς το Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν, που διαταχθηκε από τον τοτε πανισχυρο ηγετη της Σοβιετικης Ενωσης Ιωσηφ Στάλιν και τον Αναπληρωτη του και αρχηγο της Μυστικης Αστυνομιας Λαυρεντι Μπέρια, στις 18 Μαιου του 1944. Οι μεθοδοι που ακολουθήθηκαν προκειμενου να πραγματοποιηθεί η αναγκαστική αυτή απελαση, το γεγονος ότι πολλοι Ταταροι που υπηρετουσαν στον Κοκκινο Στρατο εσταλησαν σε στρατοπεδα εργασιας στην Σιβηρια, αλλα και οι θανατοι χιλιαδων από το 1944 ως το 1947 αποτελουν ιστορικη κληρονομια για τους νεοτερους Ταταρους που ζουν στην Κριμαια και εξηγουν την Ταταρική αντιπαθεια προς τους Ρωσους.
Το δεύτερο αφορά στην αποφαση, το 1954, του τότε ηγέτη της Σοβιετικης Ενωσης Νικητα Κρουτσεφ, να δοθει η Κριμαια ως «δώρο» στην Ουκρανια ώστε να επισφραγιστουν οι «αδελφικοί» δεσμοί ανάμεσα στην Ουκρανια και την Ρωσια. Πολλοί Ρωσοι ειχαν δει αρνητικά την κινηση αυτή του Κρουτσεφ, αφού θεωρούσαν την Κριμαια αναποσπαστο κομματι της ιστορίας του Ρωσικου Εθνους. Όμως τοτε η Ουκρανια ηταν δημοκρατία της Σοβιετικης Ενωσης. Ετσι το «κακό» θεωρηθηκε μικρό. Με την καταρρευση όμως της Σοβιετικης Ενωσης, και στις 22 Μαιου του 1992, η Ρωσικη Βουλή ενεκρινε ψήφισμα σύμφωνα με το οποιο η «δωρεα» της Κριμαιας από τον Κρουτσεφ ηταν αντισυνταγματική και ακυρη.
Λίγες ημερες πριν, στις 6 Μαιου του 1992, το Κοινοβούλιο της Κριμαιας ανακοίνωσε την ανεξαρτησία της Χερσονησου από την Ουκρανια, απόφαση που ενοχλησε πολύ την τοτε κυβέρνηση στο Κιεβο. Η διαφορα που προεκυψε λυθηκε με την υπογραφη μιας συμφωνιας που καθοριζε το πλαίσιο των σχέσεων ανάμεσα στην Ουκρανια και την Δημοκρατια της Κριμαιας ως αποτέλεσμα της οποιας η Κριμαια απεκτησε αυτονομο καθεστως μέσα στην Ουκρανια. Ομως οι εξελιξεις αυτές σε καμμια περιπτωση δεν οδηγησαν σε αλλαγη της διαμετρικά αντίθετης βαθυτερης αποψης, που και η Ρωσια και η Ουκρανια έχουν για την Κριμαια. Και οι δυο, η καθεμια για τους δικους της λογους, την θεωρουν σημαντική και την διεκδικούν.
Η Ρωσια έχει στην Κριμαία μεγαλη ναυτική βάση και το αρχηγείο του ρωσικου στόλου της Μαυρης Θαλασσας, από το 1783 όταν οργανωσε εκει κατ’ εντολην της Μεγαλης Αικατερινης, ο πριγκηπας Ποτέμκιν. Μετα από την ανανεωση των σχετικων συμφωνιων, το 2010, η βάση αυτή θα παραμεινει εκει ως το 2042. Η Ουκρανια από την πλευρα της φοβαται ότι η πληρης ανεξαρτητοποιηση της Κριμαιας και η αλλαγη των συνορων που θα επελθει, θα έχει ως αποτέλεσμα σοβαρα προβληματα στο εσωτερικό της όπως συνέβη και σε άλλες δημοκρατιες της πρωην Σοβιετικης Ενωσης.
Ο δρομος, λοιπον, προς το δημοψηφισμα δεν είναι καθολου ευκολος. Καθολου ευκολη κυριως για την Ουκρανια δεν θα είναι και η επομενη μερα, αφού το αποτέλεσμα θα είναι μαλλον υπέρ της πληρους Ανεξαρτησιας της Κριμαιας. Ορισμενοι αναλυτες στις ΗΠΑ, διατυπωνουν ερωτηματα για το αν αμεσως μετα θα ακολουθησει η προσαρτησή της στην Ρωσια ή θα προκριθεί μια πολιτική στη βάση του μοντέλου ανεξαρτησίας της Νοτιας Οσετιας και της Αμπχαζιας.
Τα ιδια ερωτηματα διατυπωνονται και για το ενδεχομενο εκτεταμενης Ρωσικης επεμβασης στην Ουκρανια. Το προηγουμενο των γεγονοτων στην Γεωργια, το 2008 μαλλον ενισχύει αυτους τους προβληματισμους. Βεβαία οι συζητησεις για τήν λήψη μέτρων κατά της Ρωσιας μετά μαλιστα και την σχετικη δηλωση του Προεδρου Ομπαμα ότι μια στρατιωτικη επεμβαση στην Ουκρανια θα έχει κοστος για την Ρωσια, συνεχιζονται με χωρις όμως προς το παρον θεαματικα αποτελεσματα.
Τοσο ο ιδιος ο Αμερικανος Προεδρος οσο και οι συνεργατες του, παρα την καποια κριτικη που τους ασκειται, είναι προσεκτικοι στις αντιδρασεις τους προφανως εχοντας κατά νου ότι τετοιες καταστασεις αντιμετωπιζονται καλυτερα με συνετη συμπεριφορα και όχι με «εξαλλοσυνες» του παρελθοντος που ειχαν αρκετα μεγαλο κοστος και για την Κυβερνηση αλλα και, κυριως, για τους Αμερικανους πολιτες. Αντιστοιχος σκεπτικισμος διακρινει και την ΕΕ που περά από την σημαντικη ενεργειακη εξαρτηση από την Ρωσια είναι και στην τελικη ευθεια προς τις Ευρωεκλογες, και συνεπως δεν επιθυμει να προβει, υπο την πιεση των γεγονοτων, σε ενεργειες που θα μπορουσαν να επηρεασουν αρνητικα τους Ευρωπαιους πολιτες. Αλλωστε μετα την ανεξαρτητοποιηση του Κοσσυφοπεδιου μια ειτε Αμερικανικη ειτε Ευρωπαικη αντιδραση στην ανεξαρτητοποιηση της Κριμαιας θα φανταζει μαλλον αστεια, αν και δεν είναι λιγες οι περιπτώσεις που και οι ΗΠΑ και η ΕΕ εδειξαν ότι έχουν πολύ κοντη μνημη.
Οι απαντησεις σε αυτά τα ερωτηματα θα δοθουν συντομα.
* Ο Γιώργος Δημητρακόπουλος είναι πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΘΝΟΣ
http://mignatiou.com/2014/03/krimea-to-stavrodromi-ton-antagonizomenon-aftokratorion/
