Βασίλης Βιλιάρδος
analyst.gr
Μία από τις πολλές παρενέργειες της θανατηφόρου πρακτικής των κεντρικών τραπεζών, είναι πως εξάλειψαν τα πραγματικά επιτόκια ωθώντας τα κάτω από τον πληθωρισμό. Αμέσως μετά ενέτειναν την καταστροφή, δημιουργώντας ένα σύστημα με αρνητικά επιτόκια ομολόγων, τα οποία σήμερα έχουν υπερβεί τα 17 τρις $ – με την έννοια πως έχουν πάψει πια να αποδίδουν τόκους. Όλα αυτά σημαίνουν πως η Δύση οδηγείται στην κατάρρευση, ειδικά επειδή δεν υπάρχει πλέον συντονισμός των κεντρικών τραπεζών – μετά από ένα κραχ τεραστίων διαστάσεων.
Εν προκειμένω η Ελλάδα, παρά το ότι έχει βιώσει μία τρομακτική ύφεση διαρκείας, ενώ ξεπουλάει σταδιακά όλα της τα περιουσιακά στοιχεία παραμένοντας όμως εγκλωβισμένη στο ευρώ στο χρέος και στα μνημόνια, δεν θα αποφύγει τις συνέπειες – εκτός εάν ακολουθήσει το δρόμο της Ρωσίας, καταφέρνοντας να αναπτύξει τον πρωτογενή της τομέα, τη μεταποίηση και τη βιομηχανία, με έμφαση στο στρατιωτικό της σκέλος. Εάν σταματήσει δηλαδή να εξαρτάται από τον τουρισμό που θα είναι το πρώτο θύμα της ύφεσης, καθώς επίσης εάν μειώσει τουλάχιστον τις εισαγωγές της – κάτι στο οποίο μπορούν να συμβάλλουν οι Πολίτες της αποφασιστικά, αγοράζοντας ελληνικά προϊόντα.
Ανάλυση
Αναμφίβολα, η περασμένη εβδομάδα διεθνώς ήταν πολύ πλούσια σε γεγονότα τα οποία, αν και φαίνονται ανεξάρτητα μεταξύ τους, αποτελούν μέρος της ίδιας εικόνας σύμφωνα με μία ανάλυση του J. Hellevig. Ειδικότερα, πολλαπλασιάστηκαν οι συζητήσεις στα ΜΜΕ σχετικά με την παγκόσμια ύφεση που πλησιάζει επικίνδυνα – ενώ οι αντεστραμμένες, αρνητικές αποδόσεις των ομολόγων τεκμηριώνουν πως το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα ευρίσκεται σε κώμα και διατηρείται τεχνητά στη ζωή, με τις συνεχείς ενέσεις ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών.
Η ρευστότητα όμως αυτή, γνωστή ως ποσοτική χαλάρωση, τροφοδοτεί τις φούσκες που έχουν δημιουργηθεί στις αγορές παγίων περιουσιακών στοιχείων, όπως στις μετοχές και στα ακίνητα – με αποτέλεσμα να αυξάνονται τόσο οι εισοδηματικές ανισότητες, όσο και τα δημόσια χρέη, κυρίως στις χώρες της Δύσης (γράφημα), δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις κοινωνικών αναταραχών (κίτρινα γιλέκα στη Γαλλία, διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ).
Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων είναι ως γνωστό θανατηφόρος για την ανάπτυξη – με τη Γερμανία να βυθίζεται στην ύφεση επειδή μπορεί μεν να έχει αυξήσει τις εξαγωγές της κυρίως εις βάρος των εταίρων της στην Ευρωζώνη, αλλά τους έχει πλέον υπερχρεώσει οπότε δεν είναι πλέον σε θέση να εισάγουν τα προϊόντα της. Ας μην ξεχνάμε πάντως πως η Γερμανία έχει μία τεράστια, μαύρη τρύπα στο εσωτερικό της – τη Deutsche Bank, η οποία είναι εκτεθειμένη στην αγορά παραγώγων με 49 τρις $! (πηγή).
Δεν αυξάνονται βέβαια μόνο τα δημόσια χρέη στη Δύση, αλλά και τα ιδιωτικά – όπως φαίνεται από το γράφημα, στο οποίο τα ιδιωτικά χρέη απεικονίζονται ως ποσοστό επί των ετησίων εισοδημάτων. Προηγούνται εδώ η Δανία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία – χώρες στις οποίες έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν, σε σχέση με το θηριώδες ιδιωτικό τους χρέος (ανάλυση). Γνωρίζουμε δε πως τυχόν μεγάλη υποχώρηση της οικονομίας τους θα οδηγήσει σε δυσκολίες αποπληρωμής του ιδιωτικού χρέους, οπότε σε τραπεζικά κραχ – όπως έχει συμβεί επανειλημμένα στο παρελθόν, σε πολλά κράτη.
Περαιτέρω, τα tweet του προέδρου Trump ενέτειναν τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, καθησυχάζοντας στη συνέχεια τις αγορές με την πιθανότητα συμφωνίας – ενώ στη συνάντηση των G7 τόσο ο Trump, όσο και ο Macron αναφέρθηκαν στη μετατροπή του κλαμπ σε G8, με τη συμμετοχή ξανά της Ρωσίας. Ο Γάλλος πρόεδρος, εκπρόσωπος στην ουσία των Rothschild, μας έλυσε την απορία της ξαφνικής στροφής προς τη Ρωσία, με τη φράση του «Ζούμε το τέλος της δυτικής ηγεμονίας».
Παράλληλα ο νέος κυβερνήτης της Μ. Βρετανίας B. Johnson ανέφερε στους συναδέλφους του των G7 πως θα πάρει τις τελικές αποφάσεις του για το BREXIT – επιστρέφοντας στη συνέχεια στο Λονδίνο, όπου ανέστειλε πραξικοπηματικά το Κοινοβούλιο για να εξασφαλίσει τη μη παρέμβαση της αντιπολίτευσης. Την ίδια χρονική περίοδο οι κεντρικοί τραπεζίτες στο Jackson Hole πιστοποίησαν ουσιαστικά τα αδιέξοδα της παγκόσμιας οικονομίας – ενώ ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Μ. Βρετανίας αναφέρθηκε στην ανάγκη αντικατάστασης του δολαρίου ως παγκοσμίου αποθεματικού νομίσματος, εκπλήσσοντας τους πάντες (ανάλυση). Αυτό που δεν αναφέρθηκε όμως ήταν η συνεχής υποχώρηση του ποσοστού του ΑΕΠ της Δύσης, σε όρους αγοραστικής αξίας, στο παγκόσμιο ΑΕΠ – ταυτόχρονα με τη μεγάλη άνοδο του ποσοστού των BRICS (γράφημα).
Επόμενο γεγονός ήταν το μεγάλο λάθος του ηγέτη της Λίγκα του Βορά στην Ιταλία, το οποίο του στοίχισε την έξοδο του από τον κυβερνητικό συνασπισμό – επειδή δεν εκτίμησε σωστά το ότι, οι έδρες του στη Βουλή δεν έχουν καμία σχέση με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, ενώ αυτός που τελικά αποφασίζει για την διεξαγωγή εκλογών δεν είναι λαός, αλλά ο πρόεδρος εάν δεν δημιουργηθεί μία άλλη κυβέρνηση συνεργασίας. Επί πλέον η Αργεντινή βυθίστηκε ξανά στην κρίση με τη χρεοκοπία στον ορίζοντα, γελοιοποιώντας το ΔΝΤ που τη στήριξε με 56 δις $ χωρίς κανένα αποτέλεσμα – ενώ στην αρχή της εβδομάδας η τουρκική λίρα υποχώρησε απότομα (flash crash) κατά 10%, λόγω του ότι ξεπούλησαν τα αποθέματα τους οι Ιάπωνες επενδυτές.
Η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας πάντως είναι απελπιστικά άσχημη, όπως επίσης οι διεθνείς της σχέσεις – όπου αποδείχθηκε από τις ενέργειες της Ρωσίας στη Συρία ότι, ο πρόεδρος Putin δεν τη θεωρεί στην ουσία έμπιστο σύμμαχο του, αφού «μία φορά προδότης, πάντα προδότης». Το γεγονός αυτό είναι επικίνδυνο για την Ελλάδα, επειδή ο Τούρκος προσπαθεί να αποπροσανατολίσει το λαό του δημιουργώντας εχθρούς και προβαίνοντας σε επιθετικές ενέργειες, όπως είναι η απειλή γεωτρήσεων στην Κύπρο – θεωρώντας πως η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να αναβιώσει την πολεμική της βιομηχανία, για παράδειγμα την ΕΛΒΟ (ανάλυση), καθώς επίσης να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες. Ενδεχομένως με τη φορολόγηση των τραπεζικών συναλλαγών όπως αποφάσισε η Σουηδία, για να στηρίξει τις αμυντικές της δαπάνες υπό το φόβο της Ρωσίας.
Το ρωσικό θαύμα
Συνεχίζοντας, σε αντίθεση με τη Δύση η οικονομία της Ρωσίας βελτιώνεται συνεχώς – τεκμηριώνοντας πως είχε απόλυτο δίκιο ο πρόεδρος Putin, όταν δήλωσε σε σχέση με τις κυρώσεις της Δύσης εναντίον του, με τον οικονομικό πόλεμο καλύτερα που δέχθηκε πως «ότι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό» (ανάλυση). Με βάση μία πρόσφατη έκθεση (πηγή), επειδή η Ρωσία αναγκάσθηκε να αντικαταστήσει τις εισαγωγές της λόγω των κυρώσεων, η βιομηχανική της παραγωγή αυξήθηκε κατά +2,6% σε ετήσια βάση τον Ιούνιο (Η.Π.Α. + 1,1%, Μ. Βρετανία + 0,8%, Ιαπωνία -2,4%, Γερμανία -5,9%). Σε σχέση δε με το 2008 η βιομηχανική παραγωγή της Ρωσίας αυξήθηκε κατά 18%, όταν των Η.Π.Α. μόλις κατά 5% – ενώ από το 2014, όπου επιβλήθηκαν οι κυρώσεις, αυξήθηκε κατά 12%.
Από την άλλη πλευρά, το εμπορικό της πλεόνασμα το πρώτο εξάμηνο του 2019 ανήλθε στα 93 δις $, κατατάσσοντας την στην τρίτη θέση παγκοσμίως μετά την Κίνα και τη Γερμανία, πριν από τη Ν. Κορέα. Ως αποτέλεσμα δε της ανόδου της εγχώριας παραγωγής, οι εισαγωγές της μειώθηκαν κατά 3% – ενώ παρά την ελαφρά μείωση των εξαγωγών της, προβλέπεται πως το εμπορικό της πλεόνασμα το 2019 θα είναι της τάξης των 200 δις $, λίγο χαμηλότερο από το ρεκόρ του 2018 (212 δις $).
Όσον αφορά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της, το πλεόνασμα του διαμορφώθηκε στα 33 δις $ – σημειώνοντας πως η Ρωσία δεν εξαρτάται από την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων, όπως λανθασμένα πιστεύεται, αφού το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% του ΑΕΠ της, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Το σημαντικότερο όλων θεωρείται πάντως το ότι, η Ρωσία είναι η πλέον αυτάρκης χώρα στον πλανήτη – έχοντας πολύ χαμηλότερο ποσοστό εισαγωγών σε σχέση με το ΑΕΠ της, όπως τεκμηριώνεται από το γράφημα.
Ειδικότερα, οι εισαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ της Ρωσίας ήταν μόλις 7,2% έναντι 30-40% της Δυτικής Ευρώπης – γεγονός που σημαίνει πως παράγει στην εγχώρια αγορά πολύ περισσότερα προϊόντα, από ότι καταναλώνει και επενδύει, με κέντρο βάρους τον πρωτογενή της τομέα που παρουσίασε άνοδο κατά σχεδόν 100%. Εκτός αυτού, ο πληθωρισμός της παρέμεινε χαμηλός (προβλέπεται στο 4% το 2019), παρά την αύξηση του ΦΠΑ στο 20% από 18% – ενώ η ανεργία είναι περιορισμένη (4,6% ή 3,4 εκ. άνεργοι σε πληθυσμό 146 εκ.), χωρίς όμως να έχει επιδεινωθεί το ποσοστό συμμετοχής των εργαζομένων στην αγορά εργασίας, όπως συμβαίνει στη Δύση και ειδικά στις Η.Π.Α. (αποτελεί παραποίηση των στατιστικών).
Τα υπόλοιπα οικονομικά μεγέθη της Ρωσίας
Περαιτέρω, οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν κατά 3,5% τον Ιούλιο, αν και το διαθέσιμο εισόδημα είναι υποτονικό – ενώ σε πλήρη αντίθεση με πολλές ελλειμματικές χώρες της Δύσης, όσον αφορά τον προϋπολογισμό τους, η Ρωσία παρουσίασε δημοσιονομικό πλεόνασμα ίσο με το 3,4% του ΑΕΠ της, έναντι ελλείμματος -4,5% των Η.Π.Α. Όσον αφορά τα συναλλαγματικά της αποθέματα που είχαν υποχωρήσει μετά την επιβολή των κυρώσεων, αυξήθηκαν στα 520 δις $ με κέντρο βάρους το χρυσό – με τον οποίο αντικατέστησε τα αμερικανικά ομόλογα ξεπουλώντας τα (υπενθυμίζουμε τις σκέψεις της για χρυσό ρούβλι, ανάλυση). Η τιμή του χρυσού πάντως έχει αυξηθεί κατά περίπου 20% από το Μάιο – προς όφελος όλων των χωρών που έχουν αυξήσει τα αποθέματα τους, όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Το ποσοστό ανόδου του ΑΕΠ της τώρα παρέμεινε χαμηλό (σε ετήσια βάση 0,6% το πρώτο τρίμηνο και 0,9% το δεύτερο τρίμηνο), λόγω της χαμηλής κατανάλωσης των νοικοκυριών της – παρά το ότι η θεμελιώδης οικονομία της αναπτύσσεται και εκσυγχρονίζεται. Ο ρυθμός ανάπτυξης της όμως είναι μεν αντίστοιχος με αυτόν της Δύσης (η άνοδος του 2ου τριμήνου στην Ευρωζώνη ήταν 1,1%, της Γερμανίας μηδενικός, της Μ. Βρετανίας 1,2%, της Ιαπωνίας 0,4% και των Η.Π.Α. 2%), αλλά χωρίς τις θηριώδεις ενέσεις ρευστότητας (QE) των δυτικών κρατών – οι οποίες, παρά το ότι πλησιάζουν τα 20 τρις $, δεν φαίνεται να παράγουν ΑΕΠ.
Εκτός αυτού, η κεντρική της τράπεζα διατηρεί τα βασικά επιτόκια πολύ υψηλά – στο 7,25% όταν ο πληθωρισμός είναι 4%, οπότε το πραγματικό επιτόκιο είναι εξαιρετικά μεγάλο (3,25%), όταν στη Δύση είναι αρνητικό. Οι πελάτες των ρωσικών τραπεζών δανείζονται δύσκολα και πολύ ακριβά (15% επιτόκιο με εξαίρεση τις μεγάλες εταιρείες) – οπότε δεν στηρίζεται η οικονομική ανάπτυξη. Εν τούτοις, η κεντρική της τραπεζίτης δεν το θεωρεί πρόβλημα – υποστηρίζοντας πως για να αναπτυχθεί βιώσιμα η χώρα δεν απαιτούνται χαμηλά επιτόκια και ενέσεις ρευστότητας, αλλά βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης και άνοδος του ανθρώπινου κεφαλαίου. Δήλωσε δε τα εξής:
«Σήμερα ζούμε ασφαλώς σε ένα οικονομικό περιβάλλον που δεν έχει κινδύνους. Οι τιμές του πετρελαίου είναι σημαντικά υψηλότερες από τις αναμενόμενες, ενώ η χώρα μας συνεχίζει να προσελκύει παγκόσμια κεφάλαια. Κατά συνέπεια, τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ανάπτυξη, κατά τη γνώμη μου, είναι εγχώρια» (πηγή).
Ο πρόεδρος Putin βέβαια, ο οποίος ανησυχεί για τη δημοτικότητα του λόγω της χαμηλής αύξησης του ΑΕΠ και της στασιμότητας των εισοδημάτων, συσκέφθηκε την περασμένη εβδομάδα με την διοικητή της κεντρικής τράπεζας, τον υπουργό ανάπτυξης και τον υπουργό οικονομικών – προτείνοντας τη χαλάρωση των προγραμμάτων λιτότητας που είχαν υιοθετηθεί για να αντιμετωπιστούν οι κυρώσεις. Μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης καλύτερα, αφού το χαμηλό χρέος της χώρας το επιτρέπει – ενώ το ταμείο των κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων της αυξήθηκε τον Ιούλιο στο 7,2% του ΑΕΠ της.
Σε αντίθεση με τη Ρωσία, το χρέος των Η.Π.Α. έχει αυξηθεί κατακόρυφα, ενώ στα χρόνια της κρίσης (2008, 2009) ο ρυθμός ανόδου του χρέους ήταν συγκλονιστικός – 5,7 και 6,3 φορές μεγαλύτερος από το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ! (γράφημα). Τέλος, σε όρους αγοραστικής αξίας (ΡΡΡ), η Ρωσία είναι η έκτη οικονομία παγκοσμίως, με ΑΕΠ που υπολογίζεται πως το 2019 θα ανέλθει στα 4,2 τρις $ – ενώ είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης στη στρατιωτική τεχνολογία και μπορεί να προκαλέσει τεράστια προβλήματα στο δολάριο έχοντας η ίδια μειώσει την εξάρτηση της, κερδίζοντας τη μάχη της Σαουδικής Αραβίας (ανάλυση). Λογικά λοιπόν οι Η.Π.Α. θα θελήσουν να συνεργαστούν μαζί της, εναντίον της Κίνας – θυσιάζοντας ενδεχομένως τη Γερμανία και μοιραζόμενες με τη Ρωσία την Ευρώπη.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, μία από τις πολλές παρενέργειες της θανατηφόρου πρακτικής των κεντρικών τραπεζών (μηδενικά βασικά επιτόκια, QE), είναι πως εξάλειψαν τα πραγματικά επιτόκια, ωθώντας τα κάτω από τον πληθωρισμό. Αμέσως μετά ενέτειναν την καταστροφή, δημιουργώντας ένα σύστημα με αρνητικά επιτόκια ομολόγων, τα οποία σήμερα έχουν υπερβεί τα 17 τρις $ – με την έννοια πως έχουν πάψει πια να αποδίδουν τόκους. Τα περισσότερα από αυτά αφορούν τα χρέη της Ιαπωνίας και των ευρωπαϊκών κρατών (12 τρις $ σήμερα) – ενώ έχουν προστεθεί και εταιρικά ομόλογα, τα οποία πρόσφατα διπλασιάστηκαν στο 1,2 τρις $! Όλα αυτά σημαίνουν πως η Δύση οδηγείται στην κατάρρευση, ειδικά επειδή δεν υπάρχει πλέον συντονισμός των κεντρικών τραπεζών – μετά από ένα κραχ τεραστίων διαστάσεων.
Εν προκειμένω η Ελλάδα, παρά το ότι έχει βιώσει μία τρομακτική ύφεση διαρκείας, ενώ ξεπουλάει σταδιακά όλα της τα περιουσιακά στοιχεία παραμένοντας όμως εγκλωβισμένη στο ευρώ στο χρέος και στα μνημόνια (ανάλυση), δεν θα αποφύγει τις συνέπειες – εκτός εάν ακολουθήσει το δρόμο της Ρωσίας, καταφέρνοντας να αναπτύξει τον πρωτογενή της τομέα, τη μεταποίηση και τη βιομηχανία, με έμφαση στο στρατιωτικό της σκέλος. Εάν σταματήσει δηλαδή να εξαρτάται από τον τουρισμό που θα είναι το πρώτο θύμα της ύφεσης, καθώς επίσης εάν μειώσει τουλάχιστον τις εισαγωγές της – κάτι στο οποίο μπορούν να συμβάλλουν οι Πολίτες της αποφασιστικά, αγοράζοντας ελληνικά προϊόντα.
Εάν όμως η κυβέρνηση της συνεχίσει να αεροβατεί, περιμένοντας πως θα πετύχει να αναπτυχθεί η χώρα με τουριστικές επενδύσεις και με καζίνο, με το ξεπούλημα των δημοσίων επιχειρήσεων, με ξένες επενδύσεις, με φορολογικούς συντελεστές κατά πολύ υψηλότερους από τις γειτονικές χώρες, με τα μνημόνια και με κατεπείγοντα νομοσχέδια, η Ελλάδα θα βιώσει τρομακτικές καταστάσεις – αφού είναι εντελώς ανοχύρωτη οικονομικά και στρατιωτικά, χωρίς κανένα δικό της σχέδιο, παρά το ότι λύσεις υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν.
https://analyst.gr/2019/09/01/i-katarrevsi-tis-disis-kai-to-rosiko-thavma
