Οι Δυτικοί και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού δεν το χωνεύουν. Οι Ρώσοι, αντιγράφοντας από αυτούς, όχι μόνο έμαθαν τις μεθόδους αποτελεσματικής πληροφόρησης, παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, αλλά κοντεύουν να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους.
Και στις τρείς μεθόδους διαχείρισης πληροφοριών οι Δυτικοί φαίνεται πως αδυνατούν να ανταγωνιστούν τη Μόσχα και έτσι εφαρμόζουν όλων των ειδών τις κυρώσεις που διαθέτουν εναντίων τους, αρκετές από τις οποίες είναι κτυπήματα κάτω από τη μέση.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η απογόρευση από το Τουΐτερ των διαφημίσεων των Ρωσικών ΜΜΕ Russia Today (RT) και Sputnik, επικαλούμενο το σκεπτικό πως τα δυο αυτά μέσα αποτελούν προπαγανδιστικό εργαλείο της Μόσχας. Η κύρια κατηγορία εναντίων τους είναι πως έκαναν παρεμβάσεις στις αμερικανικες εκλογές του 2016, ένα ζήτημα που, κατά το Τουΐτερ, επιβεβαιώθηκε και από σχετική αλλά αμφιλεγόμενη έκθεση των σχετικών υπηρεσιών της CIA.
Επιπλέον το Τουΐτερ απογόρευσε σε πάνω από 200 λογαριασμούς να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του με την κατηγορία πως λειτουργούν ως φερέφωνα της Μόσχας. Στη τελευταία περίπτωση κατηγορούνται συλλήβδην δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, ερευνητές και σχολιαστές που έχουν κατά καιρούς εμφανιστεί στα δυο υπό κατηγορία
Ρωσικά μέσα, ή έγραψαν κείμενα για αυτά, ως “χρήσιμοι ηλίθιοι” για τη Μόσχα (μια φράση που αποδίδεται στον Λένιν για να χαρακτηρίσει εκείνους τους Δυτικούς που υποστήριζαν τη Σοβιετική Ένωση αλλά την οποία ο Σοβιετικός ηγέτης ποτέ δεν διαπιστώθηκε πως χρησιμοποίησε).
Γίνεται αντιληπτόν πως πέραν των αντιδράσεων από τα Ρωσικά μέσα, οι κατηγορίες, ειδικά, και η στοχοποίηση ατόμων έχει δημιουργήσει τις αναμενόμενες αντιδράσεις στη Δύση. Και αναμένεται πως το παράδειγμα του Τουΐτερ θα ακολουθήσουν και άλλα αμερικάνικα μέσα όπως το Google και το Facebook.
Η ειρωνία είναι πως το 2016 το Τουΐτερ προσκάλεσε τα δυο Ρωσικά μέσα να αγοράσουν διαφημιστικό χρόνο για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Με την απόφαση για την απαγόρευση και για να εξιλεωθεί για την “αμαρτία” του, το Τουΐτερ ανακοίνωσε πως θα δωρήσει σε αγαθοεργίες τα περίπου 2 εκ. δολλάρια που κέρδισε από τις διαφημίσεις των Ρωσικών μέσων.
Όπως είναι γνωστό, το ζήτημα της φερόμενης παρέμβασης της Μόσχας- με προσωπική εντολή του Πούτιν- στις τελευταίες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, συνεχίζει να ταλανίζει το αμερικανικό πολιτικό σύστημα και δεν φαίνεται να έχει τελειωμό. Κατά την αντίληψη αυτή η Μόσχα έδωσε εντολές στους RT, Sputnik, σε Ρώσους τρόλλς και στους “χρήσιμους ηλίθιους” της Δύσης να υποστηρίξουν τον Τράμπ έναντι της Κλίντον. Τη θέση αυτή έχουν απορρίψει ο Τράμπ και πάρα πολλοί αμερικανοί. Όμως συνεχίζει να “γοητεύει”, όπως φαίνεται και από την απόφαση του Τουΐτερ.
Προσωπικά δεν έχω αμφιβολία πως η Μόσχα λειτούργησε “φυσιολογικά” ως κράτος και πως προσπάθησε να επηρεάσει τις αμερικανικές εκλογές. Τί το πιο φυσιολογικό για ένα κράτος να υποστηρίξει σε εκλογές υποψήφιο που διακυρήττει πως θέλει καλές σχέσεις μαζί του παρά υποψήφιο που είναι εχθρικά διακείμενος; Το πως το πράττει είναι ένα ζήτημα. Όμως τα κράτη, όπως αρέσκεται να λέει ο Κίσσινγκερ, δεν είναι “ιεροαποστολικά ιδρύματα”. Και ναι χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα για να πετύχουν τους στόχους τους. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Τους αμερικανούς αντιγράφουν οι Ρώσοι- βλ. Γιουγκοσλαβία, Γεωργία, Ουκρανία και τις λεγόμενες “επαναστάσεις των χρωμάτων”. Και περιορίζομαι στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Κατ´εμέ άλλο είναι το διακύβευμα και το “ζόρι” των αμερικανών. Φοβούνται πως χάνουν το πόλεμο της διεθνούς προπαγάνδας από τους Ρώσους. Φοβούνται πως χάνουν στο ίδιο τους το παιχνίδι. Είναι σαν να χάνουν στο μπάσκετ, στο αμερικανικό φουτμπόλ ή στο μπέιζμπολ- παιγνίδια δικά τους- ταυτόχρονα! Τους είναι αχώνευτο.
Η σύγχρονη προπαγάνδα είναι γέννημα και θρέμμα της Δύσης και εξελίχθηκε σε επιστήμη από τους αμερικανούς. Δεν είναι δημιούργημα των Σοβιετικών και του Χίτλερ. Τύφλα νάχουν και οι δυο στη τέχνη της ποδηγέτησης των λαών- του δικού τους και των ξένων.
Η ίδια η λέξη “προπαγάνδα” έχει χριστιανικές θρησκευτικές καταβολές. Προέρχεται από το λατινικό ρήμα “propagate” και την πρώτο-απαντάμε στον θεσμό της Καθολικής Εκκλησίας “Congregatio de propaganda fide” (the Secretariate for the Spread of the Faith- η Επιτροπή για τη διάδοση της Πίστης). Η Επιτροπή αυτή υπήρξε μέρος της αντίδρασης της Καθολικής Εκκλησίας (μια άλλη υπήρξε η Ιερά Εξέταση) στην πρόκληση (1517) του καθολικού ιερομένου Μάρτιν Λούθηρου (Μεραρυθμίσεις) που πυροδότησε τη τελευταία φάση των θρησκευτικών και πολιτικών πολέμων στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο των Αντιμεταρυθμίσεων η Παπική Εκκλησία δημιούργησε το Τάγμα του Ιησού (1534),τους Ιησουίτες, με εντολή να “προπαγανδίζουν” υπέρ της καθολικής πίστης.
Η φάση αυτή ολοκληρώθηκε με τον θρίαμβο του Προτεσταντισμού, την ήττα του Πάπα και του συμμάχου του, Αγίου Ρωμαίου Αυτοκράτορα, και την Ειρήνη της Βεσταφαλίας (1645-1648). Με την Ειρήνη της Βεστφαλίας δημιουργήθηκε το σύγχρονο αναρχοκρατούμενο διακρατικό σύστημα- το Βεστφαλιακό- και άνοιξε η κερκόπορτα από τον παλιό κόσμο στον καινούργιο.
Η σύχγρονη φάση της προπαγάνδας αρχίζει με τη “δημοκρατική εποχή”, δηλαδή με το τέλος του Μεγάλου Πολέμου όταν άρχισαν να υπάρχουν δημοκρατικές κυβερνήσεις με κοινοβούλια και το απαραίτητο στοιχείο που είναι η “κοινή γνώμη”- εσωτερική και παγκόσμια. Διότι οι σύγχρονοι προπαγάνδιστες δεν στοχεύουν να παραπλανήσουν μόνο τον εχθρό αλλά εξίσου και τη δική τους κοινή γνώμη. Μάλιστα ο δεύτερος στόχος αποδεικνύεται να είναι όλο και πιο σημαντικός από τον πρώτο.
Ο αμερικανός Πρόεδρος Ουίλσον ίδρυσε την Επιτροπή Creel (Committee on Public Information) με εντολές να δημιουργήσει το κατάλληλο εσωτερικό κλίμα ώστε η Αμερική να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας συμμαχώντας με τη Μεγάλη Βρεττανία. Όπως και έγινε. Στην Επιτροπή (που είχε και 75 χιλ. εθελοντές), συμμετείχαν σημαντικά άτομα της εποχής και περιορίζομαι σε μόνο δυο. Τους Walter Lippmann και Edward Bernays.
Ο πρώτος υπήρξε συγγραφέας του εμβληματικού “Public Opinion” (1922) και ο δεύτερος του εξίσου εμβληματικού αλλά πιο σημαντικού “Propaganda” (1928) και άλλων, όπως του “Engineering of Consent” (1947). Τα βιβλία αυτά είναι προσβάσιμα στο διαδύκτιο με τη μορφή pdf.
Όποιος ενθιαφέρεται να μάθει τις σημερινές μορφές μάρκετινγκ, μάνατζμεντ, διαφήμισης, δημοσίων σχέσεων, χειραγώγησης, ποδηγέτησης και προπαγάνδας, θα πρέπει απαραιτήτως να αρχίσει από τέτοιου είδους βιβλία. Εξαρχής ο Bernays, που υπήρξε ανιψιός του Freud και καθηγητης στο Χάρβαρντ, συμβούλεψε να μη χρησιμοποιείτε η λέξη “προπαγάνδα” διότι απέκτησε κακό όνομα στη διάρκεια του πολέμου.
Τόσο οι ναζί και οι φασίστες, όσο και οι Σοβιετικοί αργότερα, δεν κατόρθωσαν ποτέ να ανταγωνιστούν τους αμερικανούς στο πόλεμο της προπαγάνδας. Αντίθετα με τη Δυτική προπαγάνδα, η δική τους υπήρξε χοντροκομμένη και “άτσαλη”, κοινώς αναποτελεσματική. Η αμερικανική τέθηκε, από το 1947, στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο άσκησης πολιτικής. Ενσωματώθηκε στο ντοκουμέντο National Security Council 68 (1947) με στόχο την ποδηγέτηση της διεθνούς κοινής γνώμης και τη χειραγώγηση του “επιστημονικού τρόπου επικοινωνίας” – στη βάση της αρχής πως “communication is domination”- ώστε να εξυπηρετούνται με το λιγότερο δυνατό κόστος, χωρίς πόλεμο δηλαδή, τα αμερικάνικα αυμφέροντα. Εξαιρετικά διαφωτιστικό στο ζήτημα αυτό είναι το επιστημονικό έργο του αμερικανού καθηγητή Christopher Simpson.
Δεν ισχυρίζομαι πως οι Ρώσοι έχουν ξεπεράσει τους Δυτικούς στο μείζον ζήτημα της προπαγάνδας και της χειραγώγησης. Έχουν ωστόσο κάνει άλματα αντιγράφοντας τους Δυτικούς που, αν μελετήσει κανείς τις αντιδράσεις τους- και η συμπεριφορά του Τουΐτερ είναι ένα από τα πολλά δείγματα γραφής- θα διαπιστώσει πως εδώ και μερικά χρόνια έχουν αρχίσει το κυνήγι των μαγισσών. Τους φταίνε όλοι και δεν κυτάζουν να δούν αν το προϊόν που θέλουν να πουλήσουν συνάδει με τις ιμπεριαλιστικές τους συμπεριφορές σε περιοχές όπως είναι η ευρύτερη Μέση Ανατολή, η Λατινική Αμερική και αλλού.
mignatiou.com
