Γράφει ο Κώστας Παναγόπουλος
H ρωσική Gazprom κατηγορείται συχνά για μονοπώλιο παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, όπως και για ορισμένες anti-trust συμπεριφορές, ενώ, την ίδια στιγμή, θεωρείται στην πράξη από τους ενδιαφερομένους, ακόμη και από τους κατηγόρους της, ως μία λογική διέξοδος για φυσικό αέριο, προς την Ευρώπη, σε ικανοποιητική τιμή - "as a supplier of reasonably-priced gas", όπως αναφέρει τοNatural Gas World Magazine σε πρόσφατο άρθρο του [δες εδώ].
Ο ρωσικός κολοσσός δέχεται πολλές κατηγορίες, αλλά στο τέλος της ημέρας όλοι επιστρέφουν στην ουρά προκειμένου να προμηθευτούν από τη Gazprom, η οποία τους συμφέρει οικονομικά, ή επιπρόσθετα, ικανοποιώντας γεωστρατηγικές επιλογές σε συνδυασμό με πολύ ανταγωνιστικές τιμές. Ως αποτέλεσμα, κατά το έτος 2016, το ρωσικό φυσικό αέριο «κάλπασε» μέσα στην Ευρώπη, αλλά ακόμη και μέσα στην Τουρκία, καταγράφοντας επιβλητική αύξηση κατά ποσοστό 34% στο μερίδιο της ευρωπαϊκής κατανάλωσης.
Ο διπλασιασμός του χορού της αρκούδας
Στο μεταξύ, το «πράσινο φως» για την κατασκευή του Nord Stream 2 έχει ανοίξει την όρεξη στη Gazprom για ακόμη μεγαλύτερες επιτυχίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο νέος αγωγός [μάθε για τον Nord Stream 2 εδώ], σχεδόν παράλληλος πάνω στον χάρτη με τον υπό λειτουργία Nord Stream, αναμένεται προς τα τέλη της παρούσας δεκαετίας [2019] και ουσιαστικά θα επιφέρει τον διπλασιασμό της ποσότητας παροχής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη [Nord Stream + Nord Stream 2 = 110 billion cubic meters of gas per year].
Ελκυστική, γιατί μπορεί
Σε λόγια απλά, απολύτως κατανοητά, η Ρωσία [βλ. Gazprom] έχει το πάνω χέρι σε κάθε κράτος-πελάτη, κυρίως της Βαλτικής και όλης της Κεντρικής Ευρώπης, γιατί μπορεί να παράγει πολύ, να το κάνει τώρα, να το στέλνει φθηνά μέσω χερσαίας διαδρομής [αγωγός] και όχι με επιπρόσθετο κόστος μέσω θαλάσσιας μεταφοράς [LNG tankers]. Το σενάριο της προμήθειας της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης με φθηνό αμερικανικό LNG βρίσκεται πάντοτε ενεργό, αλλά ποιος μπορεί να πει όχι σε έναν πλούτο που βρίσκεται κοντά του και του προσφέρεται σε ακόμη λογικότερη τιμή;
Η ιστορία διδάσκει ότι τα κράτη δεν αγοράζουν πάντοτε με κριτήριο την τιμή, αλλά και βάσει διεθνοπολιτικών συμμαχιών, όμως, προς το παρόν, η Gazpromεπικρατεί, καταφέρνοντας να είναι ελκυστική ακόμη και στους κατηγόρους της, μέχρι τουλάχιστον να ενεργοποιηθούν οι νότιες χερσαίες διαδρομές παροχής φυσικού αερίου προς την Κεντρική και Νότια Ευρώπη [βλ. TAP - Ιόνιο - Ιταλία ή ακόμη και East Med], οπότε οι όροι της ανάλυσης θα αποκτήσουν νέες παραμέτρους.
«Εμείς έχουμε και βόρειο κόλπο…»
Η Ρωσία προσπαθεί να διεισδύσει και στο «νότιο κόλπο», μέσω διακρατικών συμφωνιών [υπό την πρακτική σκέψη «ότι πιάσω, κέρδος μου θα είναι»], αν και γνωρίζει, κατά βάθος, ότι το υπό κατασκευή μαντρί του νότου είναι αλλουνού τσομπάνου στάνη, του οποίου σπανίως απιστούν τα πρόβατα του. Η Ρωσία σχεδιάζεται να χτυπηθεί στους κοντινούς πελάτες της [βλ. Βαλτική, Κεντρική Ευρώπη] μέσω ενός ακραία ανταγωνιστικού αμερικανικού LNG [υγροποιημένο φυσικό αέριο μέσω tankers] και στους λίγο μακρινότερους πελάτες της μέσω της χερσαίας και υποθαλάσσιας νότιας διαδρομής.
Οι Ρώσοι, αναγνωρίζοντας ότι θα πληγωθούν στο απώτερο μέλλον από τις κυκλωτικές κινήσεις της Δύσης και του Νότου, έχουν προγραμματίσει να βγάλουν τις ζημιές τους μέσω της νέας βόρειας διαδρομής LNG [υγροποιημένο φυσικό αέριο], η οποία θα κοιτάζει κυρίως προς την Κίνα μέσω του περίφημουYamal Project [μάθε εδώ]. Ήδη, η ρωσική πλευρά έχει κλείσει συμβόλαια προπώλησης για 15-20 χρόνια μπροστά [μεταφορά με υπερσύγχρονα ice-class LNG carriers], κλείνοντας έτσι το μάτι, σε όσους απεργάζονται σχέδια στα νότια, λέγοντας, τρόπον τινά, ότι «εσείς, παιδιά, βγάλτε τα μάτια σας εκεί κάτω στον νότο, εμείς έχουμε και το βόρειο κόλπο…».
Το κεφάλι της αρκούδας
Το κεφάλι της αρκούδας ακουμπάει βόρεια. Αυτό συμβαίνει από πολύ παλαιά, ήδη από τότε που οι Ρώσοι οπισθοχωρούσαν για τακτικούς λόγους προς τα βόρεια μετά την εισβολή του Ναπολέοντα, αλλά, και αργότερα, όταν εκμεταλλεύθηκαν την απέραντη ενδοχώρα τους μετά την εισβολή του Χίτλερ κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τα πόδια της αρκούδας κινούνται προς τα νότια, χτυπούν και επεκτείνονται κατά καιρούς, αλλά ο νους και ο κορμός της ρωσικής επιρροής θα φωλιάζουν εσαεί στους πάγους. Οι Ρώσοι κατεβαίνουν, τακτοποιούν τις υποθέσεις τους, έχοντας, όμως, την ιστορική αντίληψη ότι μόνον ο Βορράς θα ρυθμίζει τη νίκη ή τη σωτηρία τους.
Κ.Γ.Π. - Ιούνιος 2017
