Η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού έχει ιστορικές καταβολές. Όταν το 326 η αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, πήγε στους αγίους τόπους, βρήκε τον Σταυρό του Χριστού και τον ύψωσε για να τον δει ο κόσμος. Τρεις αιώνες αργότερα, το 630, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος νίκησε τους Πέρσες, οι οποίοι πριν από 14 χρόνια είχαν καταλάβει την Παλαιστίνη και μαζί με άλλα λάφυρα είχαν πάρει και τον Σταυρό του Κυρίου και πήρε πίσω τον Τίμιο Σταυρό. Ο Ηράκλειος παρέδωσε τον Σταυρό στον Πατριάρχη Ζαχαρία, ο οποίος τον ύψωσε για να τον δει ο κόσμος και να λάβει την ευλογία του.
Πέρα από την ανάμνηση των δύο αυτών περιστατικών της ύψωσης του Σταυρού, το θεολογικό μήνυμα της εορτής του Σταυρού είναι ζωτικής σημασίας για την πνευματική ζωή του χριστιανού. Για το λόγο αυτό ο πιστός λαός αγάπησε ιδιαίτερα αυτή την εορτή, που θυμίζει την Μεγάλη Παρασκευή και την τιμάει με αυστηρή νηστεία. Ας δούμε λοιπόν κάποια πράγματα που αναφέρονται στο σημερινό Ευαγγέλιο, σχετικά με την Σταύρωση του Κυρίου, που δεν είναι εύκολο να σχολιαστούν την Μεγάλη Εβδομάδα, λόγω του πλήθους των εορταζομένων γεγονότων των ημερών εκείνων.
Οι αρχιερείς, μετά την πρώτη ανάκριση που έκανε ο Πιλάτος και την απάντησή του ότι: «ἐγὼ γὰρ οὐχ εὑρίσκω ἐν αὐτῷ αἰτίαν», παρουσιάζουν μια θρησκευτική κατηγορία: «ἡμεῖς νόμον ἔχομεν, καὶ κατὰ τὸν νόμον ἡμῶν ὀφείλει ἀποθανεῖν, ὅτι ἑαυτὸν Θεοῦ υἱὸν ἐποίησεν».
Ο Πιλάτος, όπως αναφέρει το κείμενο, «῞Οτε οὖν ἤκουσεν τοῦτον τὸν λόγον, μᾶλλον ἐφοβήθη», και είναι λογικό. Ήταν ειδωλολάτρης, επομένως πίστευε σε πολλούς θεούς και ημίθεους προερχόμενους από τους έρωτες των θεών με τους ανθρώπους. Φοβήθηκε λοιπόν μήπως είναι κάποιος από αυτούς, και «ἐκ τούτου ἐζήτει ὁ Πιλᾶτος ἀπολῦσαι αὐτόν». Όταν το κατάλαβαν οι Ιουδαίοι άλλαξαν την κατηγορία και τον παρουσιάζουν σαν πολιτικό επαναστάτη. «ἐὰν τοῦτον ἀπολύσῃς, οὐκ εἶ φίλος τοῦ Καίσαρος, πᾶς ὁ βασιλέα ἑαυτὸν ποιῶν ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι». Ο Πιλάτος γνωρίζει ότι η κατηγορία αυτή είναι ψευδής. Φοβάται όμως, ότι αν τον κατηγορήσουν γι’ αυτό το λόγο στον αυτοκράτορα, ενδέχεται ο αυτοκράτορας να τους πιστέψει και για να είναι σίγουρος για τη ζωή και τη θέση του, αποφασίζει να θανατώσει τον Ιησού.
Θέλοντας να εκδικηθεί λίγο τους Ιουδαίους που τον εκβιάζουν, οδηγεί έξω τον Ιησού και τους ρωτάει: «να θανατώσω τον βασιλιά σας»;
Οι Ιουδαίοι πάντα πίστευαν ότι βασιλιάς του ισραηλιτικού λαού είναι ο Θεός, και ποτέ δεν αναγνώριζαν κάποιον άνθρωπο σαν βασιλιά τους. Στην πρόκληση του Πιλάτου απαντούν «οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα». Με την ομολογία τους αυτή, αρνούνται όλη την θρησκευτική και εθνική τους παράδοση. Ο βασιλιάς που επικαλούνται, μετά από σαράντα χρόνια, θα καταστρέψει την Ιερουσαλήμ και όλο το έθνος τους. Τελικά, στην επιγραφή πάνω στον Σταυρό, ο Πιλάτος ονομάζει τον Χριστό, Βασιλιά των Ιουδαίων.
Κάτω από τον Σταυρό δεν βρέθηκαν μόνο οι άνθρωποι που τον ειρωνεύονται, τον μισούν και τον βασανίζουν, αλλά και άνθρωποι που τον αγαπούν. Που αψήφησαν τους κινδύνους και την φρίκη των γεγονότων, επειδή «ηγάπησαν πολύ». Η Μητέρα του, οι γυναίκες που τον ακολουθούσαν και ο μαθητής «ὅν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς». Πράγματι, στους κινδύνους και στη δυσκολία φαίνεται η πραγματική αγάπη. Αυτό το πρόσεξε ο Ιησούς και παρέδωσε την φροντίδα της Μητέρας του στον αγαπημένο μαθητή.
Το Ευαγγελικό κείμενο τελειώνει με την σκηνή που: «εἷς τῶν στρατιωτῶν λόγχῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξε, καὶ εὐθέως ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ». Με τον θάνατό του ο Κύριος έδωσε ζωή στον κόσμο. Το νερό συμβολίζει το μυστήριο της Βάπτισης, όπου ο κατηχούμενος πεθαίνει σαν άνθρωπος της αμαρτίας και γεννιέται σε μία καινούργια ζωή, σύμφωνα με τα λόγια του Χριστού προς τον Νικόδημο και το αίμα δηλώνει το μυστήριο της θείας Κοινωνίας με το οποίο τρεφόμαστε πνευματικά και γινόμαστε όλοι αδέρφια, γιατί κυλάει στις φλέβες μας το αίμα του Χριστού.
Ο Σταυρός λοιπόν δεν είναι ένα φονικό εργαλείο, όπως λένε κάποιοι αμαθείς αιρετικοί, αλλά τα μέσον της σωτηρίας μας και της ανάστασής μας. Αμήν.
Γραπτό κήρυγμα Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας
