Μαθαίνοντας πρίν από λίγο καιρό ότι πλησίον της Αγίας Σοφίας ανακαλύφθηκε ένα αγίασμα στον υπόγειο χώρο ενός καταστήματος θελήσαμε δοθείσης της ευκαιρίας μαζί με γνώριμο μοναχό να εξερευνήσουμε τον χώρο. Βεβαίως νομίζαμε ότι θα είχαμε να παρακάμψουμε πολλά προβλήματα στην προσπάθειά μας αυτή, αλλά η πραγματικότητα απεδείχθη τελείως διαφορετική. Αφού βρεθήκαμε στην οδό Mimar Mehmet Aga εισήλθαμε εντός του καταστήματος πώλησης χαλιών Sedir. Εκεί αφού συστηθήκαμε στον υπάλληλο και του είπαμε τον σκοπό της επισκέψεώς μας αυτός αφήνοντας την εργασία του, αφού μας είπε να περιμένουμε, χάθηκε κάπου στο εσωτερικό του καταστήματος. Μετά από λίγο εμφανίστηκε μία υπάλληλος η οποία ανοίγοντας μία πόρτα εισήλθε από το ακριβώς διπλανό τουριστικό γραφείο το οποίο συστεγάζεται στο ίδιο κτήριο με το κατάστημα χαλιών.
Η υπάλληλος, νεότατη στην ηλικία, ανήκουσα σε μία νέα γενιά Τούρκων οι οποίοι θέλουν να γνωρίσουν και δεν φοβούνται το παρελθόν τους υπήρξε μία άριστη ξεναγός σε έναν χώρο τον οποίον δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα μας αποκάλυπτε τόσα πολλά. Ακολουθώντας την κατήλθαμε στους υπόγειους χώρους του οικήματος, τουλάχιστον στα τέσσερα μέτρα κάτω από το σημερινό επίπεδο της γής της Κωνσταντινούπολης. Με το γύρισμα ενός διακόπτη η ξεναγός μας φώτισε τον χώρο ανοίγοντας αρκετούς προβολείς· άλλους μικρότερους και άλλους μεγαλύτερους. Ακριβώς μπροστά στα πόδια μας ξεδιπλώθηκε ένα από τα κομμάτια του παρελθόντος της Βασιλεύουσας. Ένα εκπληκτικό δάπεδο αποτελούμενο από χιλιάδες ψηφίδες και υπέροχα διακοσμητικά μοτίβα προερχόμενα από τον φυτικό κόσμο τοποθετημένα χρονολογικά μεταξύ του 5ου και 6ου αι. μ.Χ.
Ήταν δεδομένο ότι βρισκόμασταν στον αύλειο χώρο ή στην είσοδο κάποιας οικίας ή ναού της εποχής. Η έκπληξή μας συνεχίστηκε, όταν στην ερώτησή μας για το που βρίσκεται το αγίασμα, η συνοδός μας, μας έκανε νόημα να την ακολουθήσουμε. Έτσι κατεβαίνοντας έναν ακόμα όροφο στα έγκατα της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης, τουλάχιστον οκτώ με δέκα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γής, βρεθήκαμε σε έναν μεγάλο πλινθόκτιστο αψιδωτό χώρο στην αριστερή πλευρά του οποίου βρισκόταν το αγίασμα με την σε όχι σε τόσο καλή κατάσταση εικόνα της Παναγίας της Οδηγητρίας. Πρός ακόμα μεγαλύτερη έκπληξή μας, χάρη στον πατέρα που με συνόδευε, διότι εγώ δεν τόλμησα να κάνω τη δοκιμή, διαπιστώσαμε ότι το νερό του αγιάσματος ήταν απολύτως καθαρό πρός πόση. Ο ναός στον οποίο βρισκόμασταν ήταν η ιερά μονή της Παναγίας της Οδηγήτριας. Κτήτορας υπήρξε η βασίλισσα Πουλχερία (399-453), κόρη του αυτοκράτορος Αρκαδίου. Σκοπός της κατασκευής ήταν η στέγαση μιάς από τις εικόνες της Θεοτόκου που αγιογράφησε ο Απ. Λουκάς και η οποία μόλις είχε έρθει από τα Ιεροσόλυμα.
Ο ναός αυτός επρόκειτο να μετατραπεί στο καθολικό της ιεράς μονής των Οδηγών, η οποία έδωσε και το όνομά της σε έναν από τους σημαντικότερους αγιογραφικούς τύπους της Υπεραγίας Θεοτόκου μέχρι και σήμερα, αυτόν της Οδηγητρίας. Όταν ο υμνωδός αναφέρει «τών μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν την ιστορηθείσαν υπό του Αποστόλου Λουκά ιερωτάτου την Οδηγήτριαν» αυτήν ακριβώς την εικόνα εννοεί. Τα θεμέλια και οι υπόγειοι χώροι του ναού έχουν διασωθεί στα υπόγεια καταστημάτων στους παρακείμενους δρόμους. Λόγω αυτού του γεγονότος είναι δυνατή η αποκατάσταση του αρχιτεκτονικού τύπου του ναού. Επρόκειτο για έναν ναό σταυροειδή με τρούλλο με μήκος περίπου 25 μ. και πλάτος 20 μ. Σε παραπλήσιο χώρο του αγιάσματος εκεί που κάποτε βρίσκονταν το επίπεδο της γής υπήρχε και κοιμητήριο της μονής. Εδώ βρέθηκαν σπαράγματα από νωπογραφία που απεικόνιζε τον άγ. Ιωάννη τον Θεολόγο, ένας μεταλλικός σταυρός με εγχάρακτο Χριστό με την επιγραφή ΙC.ΧC. ΝΙΚΑ στη μία του πλευρά ενώ στην άλλη υπάρχει εγχάρακτη η Παναγία με την επιγραφή ΜΗΡΘV καθώς και ένα υάλινο βραχιόλι. Η νεαρή Τουρκάλα ξεναγός μας, αφού μας ρώτησε κάποια πράγματα περί της πίστεώς μας, τα οποία σπάνια πλέον στην πατρίδα μας οι Έλληνες ρωτούν αλλά και μας εξέπληξε με τις γνώσεις της πάνω σε πολιτισμικά στοχεία της Ορθοδοξίας, μας αποχαιρέτησε δηλώνοντάς μας ότι είμαστε ευπρόσδεκτοι σε μελλοντική μας επίσκεψη.
Όσον αφορά το άρθρο θα πρέπει να κάνουμε την απαραίτητη διευκρίνιση, ότι παρόλο που τα γενικά αρχαιολογικά στοιχεία είναι ως έχουν, είναι δυνατόν στο μέλλον οι ερμηνείες να αλλάξουν. Αυτό διότι πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ότι:
1. Τα περισσότερα στοιχεία που έχουμε δεν προέρχονται από εκτεταμένες ανασκαφές.
2. Οι εργασίες των επιστημόνων είναι για ευνόητους πολεοδομικούς λόγους ιδιαίτερα δύσκολες.
3. Ο χώρος συντηρήθηκε από τον ιδιοκτήτη του κτηρίου και όχι από επίσημο φορέα.
Πηγή: aktines.blogspot.gr , enromiosini.gr
Σημειώσεις: 1. Walking Thru Byzantium, Byzantium 1200, Tayfun Oner, 2.Iustinianus doneminde Istanbul’da yapilar, Arkeoloji ve Sanat Yayinlari
Πηγή: http://synaxipalaiochoriou.blogspot.gr/
