άρθρο του Αντιστρατήγου ε.α. Νίκου Ταμουρίδη μέλους της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ
Πάντοτε, στη μακραίωνη ιστορία αυτού του πλανήτη "οι ισχυροί πράττουν ότι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους"! Έτσι λοιπόν, για να πετύχει μια νέα πολιτική προσπάθεια στο σύγχρονο ισοπεδωτικό και απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον απαιτείται να αποτελέσει ξένο σώμα στην υπάρχουσα πολιτική γεωγραφία και η ολιστική πολιτική της να χαράξει διαφορετική στρατηγική και να ακολουθήσει άλλου είδους τακτική.
Το παγκόσμιο περιβάλλον είναι ολοκληρωτικά δυσοίωνο. Η δόμηση του νέου παγκόσμιου συστήματος, μέσα από πολυεθνικές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές πρακτικές, προχωρεί, ισοπεδώνοντας τα πάντα στο διάβα του. Η Ευρώπη των ονείρων μας, ανίκανη να επιτελέσει τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε, κατρακυλά στον γκρεμό του παραλογισμού και της ανηθικότητας. Η Ελλάδα βρίσκεται σε δεινή θέση καθόσον οι τρεις βασικοί πυλώνες ισχύος της (πολιτική, οικονομία, ένοπλες δυνάμεις) δεν βρίσκονται και στην καλύτερή τους κατάσταση.
Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η εθνική κραυγή αγωνίας "κάτι πρέπει να γίνει'' έχει δημιουργήσει την ανάγκη δόμησης μιας νέας πολιτικής παράταξης.
Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα απέτυχε παταγωδώς να ενσαρκώσει τα όνειρα των Ελλήνων για ασφάλεια και ευημερία. Ένας "αδύναμος" ανώτατος άρχων, με ένα μονοκράτορα πρωθυπουργό, δικαστική και νομοθετική εξουσία εξαρτώμενες από την εκτελεστική, η οποία με τη σειρά της ελέγχεται από ξένους πάτρωνες και τα ΜΜΕ, και τέλος μια απίστευτη κομματοκρατία σε όλους τους τομείς του κράτους, συνθέτουν το μωσαϊκό της όλης απαξίωσης της πολιτικής και των πολιτικών στα χρόνια της μεταπολίτευσης.
Έτσι διαφαίνεται ότι η ανάγκη για μια νέα ελληνική πολιτεία, μπορεί να καλυφθεί μόνο από μια νέα ενωτική, ελληνοκεντρική και αποφασισμένη πολιτική παράταξη, η οποία στα πλαίσια της άσκησης της πολιτικής της να έχει ένα μόνο γνώμονα, την εξυπηρέτηση του εθνικού και μόνον συμφέροντος.
Προϋποθέσεις σωστής δόμησης και επιτυχίας μιας τέτοιας πολιτικής παράταξης αποτελούν το επιλεγμένο ανθρώπινο δυναμικό, η σωστή οργάνωση, ο ορθός σχεδιασμός (κεντρική σχεδίαση, αποκεντρωτική εκτέλεση), η οικονομική υποστήριξη, η καθημερινή ενασχόληση των βασικών στελεχών τόσο κεντρικά όσο και περιφερειακά, η οργάνωση δυναμικής νεολαίας, η σωστή επικοινωνία (ικανή στελέχωση και εκμετάλλευση τόσο της προσωπικής επικοινωνίας, όσο και των κλασσικών και των διαδραστικών μέσων επικοινωνίας και προβολής), ο αρχηγός και τα πολύ βασικά στελέχη (υποκινητές/δημαγωγοί), τα σωστά οργανωμένα Γραφεία, η πανελλήνια (γεωγραφικά) εκπροσώπηση, η δυναμική παρουσία γυναικών, η εθνική ταυτότητα και η δυνατότητα εκπομπής εθνικού λόγου.
Αρχίζοντας από την παραδοχή του Συντάγματος, ότι η δημιουργία ενός πολιτικού κόμματος έχει σαν αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας, είναι ανάγκη να αναγνωρίσουμε αυτό που πραγματικά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σε όλες του τις πτυχές.
Πως λοιπόν γίνεται η απαρχή της δόμησης μιας νέας πολιτικής προσπάθειας;
Πέρα από τους γενικούς πολιτικούς προβληματισμούς που αρχικά αποτυπώνονται στις διακηρύξεις και στις βασικές πολιτικές θέσεις, η καταγραφή και ιεράρχηση των βασικότερων αδυναμιών των ίδιων των νέων πολιτικών προσπαθειών αποτελεί την απαραίτητη αρχική βάση για την επίλυσή τους.
Η πρώτη προτεραιότητα των σοβαρών πολιτικών προσπαθειών είναι η απόδοση του απαραίτητου βάρους στον ανθρώπινο παράγοντα, δηλαδή η συγκέντρωση και η αποτελεσματική διάταξη βασικών ενεργών στελεχών. Είναι βέβαιο ότι για την επιλογή αυτή απαιτείται "πρόσωπο με πρόσωπο" επαφή, όπως δείχνει η εμπειρία και η κοινή λογική. Πιο απλά, πριν από την εκπόνηση κάθε σοβαρής πολιτικής επικοινωνιακής στρατηγικής, απαιτείται όχι μόνο να συναντηθούν και να συγκεντρωθούν τα πρόσωπα που θα "τρέξουν" την προσπάθεια στην αρχική της περίοδο, αλλά και να δοκιμαστεί η συνοχή και η αντοχή τους στο χρόνο και στις δυσκολίες. Εάν δεν προηγηθεί η οργάνωση αυτής της ανθρώπινης "μαγιάς", κάθε πολιτική προσπάθεια είναι θνησιγενής και πολύ σύντομα διαλύεται.
Επιπλέον, απαιτείται μια ορθή και λεπτομερής επικοινωνιακή στρατηγική, η οποία να λαμβάνει υπ' όψιν τόσο το στελεχειακό δυναμικό που εκφράζει, όσο και τις αρχικές ομάδες στόχων στις οποίες προσβλέπει, διαφορετικά καταντά μία ακόμη προσπάθεια "πώλησης" πολιτικού προϊόντος, εξευτελίζοντας και τους σχεδιαστές της και το κοινό στο οποίο απευθύνονται.
Μια σοβαρή παράμετρος της ανάπτυξης κάθε νέας πολιτικής προσπάθειας είναι η διασπορά προτεραιοτήτων και η αντιμετώπιση της.
Η βασική αρχική προτεραιότητα ενός πολιτικού οργανισμού στο σύγχρονο πολιτικό - κοινωνικό - επικοινωνιακό περιβάλλον, είναι η συνολική αντοχή του στο χρόνο (ιδανικά η αντοχή του έως την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας). Οι επιμέρους στόχοι και προτεραιότητες των προσώπων και των τμημάτων που τον απαρτίζουν, οφείλουν να περάσουν σε δεύτερη μοίρα και να το αποδεικνύουν καθημερινά. Εστιάζοντας στη συνολική επιβίωση αποδίδουμε την πρέπουσα σημασία στη συνολική θεώρηση και στη συνολική διαχείριση του οργανισμού. Έτσι, ο βαθμός που τα ενεργά μέλη ενός συνόλου θεωρούν ως κύρια αποστολή τους την επιβίωση του συνόλου είναι το μέτρο της ισχύος του.
Το πρόβλημα της διασποράς προτεραιοτήτων δεν είναι αποκλειστικά πολιτικό, ούτε αποκλειστικά Ελληνικό. Οι περισσότεροι οργανισμοί της εποχής μας, πολιτικοί, επιχειρηματικοί, ακαδημαϊκοί κλπ. διαχωρίζουν τις δραστηριότητές τους σε τμήματα και επιβλέπουν τις δραστηριότητες σε συγκεκριμένες περιοχές και με ασύνδετους μεταξύ τους τρόπους. Η ενασχόληση με τα προβληματικά αποτελέσματα σε αυτές τις περιοχές γίνεται με τρόπο που κατακερματίζει τη συνολική εικόνα του οργανισμού. Αυτή η κατακερματισμένη προσέγγιση είναι πιθανότατο να οδηγήσει σε αποφάσεις που ωφελούν ένα συγκεκριμένο τμήμα ή πρόσωπο του οργανισμού σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά θέτουν το σύνολο του οργανισμού σε μακροπρόθεσμη αστάθεια.
Αυτό το σύγχρονο φαινόμενο έγινε ιδιαίτερα φανερό στην πορεία των πολιτικών κομμάτων και κινημάτων που, είτε δημιουργήθηκαν μετά το 2010, είτε προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την πολιτική-οικονομική κρίση για να αυξήσουν την επιρροή τους, οδηγούμενα τελικά σε ταχεία αποσύνθεση. Έγινε επίσης φανερό με τις μετακινήσεις προσώπων μεταξύ των πολιτικών κομμάτων στα χρόνια της κρίσης.
Οργανισμοί χωρίς πραγματική ομοψυχία και κεντρικό σχεδιασμό, που συνδέονται αποκλειστικά από τις συμπτώσεις των στενών προσωπικών ωφελημάτων των στελεχών τους, παρουσιάζουν δυσανάλογη φθορά σε δύσκολες περιόδους. Το γεγονός αυτό είναι πασιφανές σε όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν και κυβερνούν στα χρόνια της κρίσης. Η παγίδα εδώ είναι προφανής: Όσο πιο ισχυρό καθίσταται ένα κόμμα, τόσο κινδυνεύει να υπηρετεί όλο και περισσότερο τον εαυτό του, εις βάρος της πραγματικής του αποστολής που είναι η προσφορά υπηρεσίας στο κράτος. Ωστόσο, αυτό είναι ένα ζήτημα του οποίου η αντιμετώπιση είναι ανώφελη σε ακατάλληλο χρόνο και αφορά περισσότερο ένα κόμμα που αρχίζει να πλησιάζει την "τροχιά εξουσίας".
Και πάλι, η λύση σε αυτό το πρόβλημα βρίσκεται στην αρχική ανθρώπινη "μαγιά". Ενώ πολλά μπορεί να διορθωθούν (ή να αναθεωρηθούν) στην αρχή και σε επίπεδο προσωπικών επαφών, μία "παραφωνία" διαρκούσης της κεντρικής επικοινωνιακής στρατηγικής είναι πολύ δύσκολο και πολιτικά κοστοβόρο να αντιμετωπισθεί.
Ένα άλλο φαινόμενο, η αποχή των πολιτών από τις κάλπες, αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση και απαιτεί την δέουσα επικοινωνιακή στρατηγική.
Διαφεύγει συχνά, ή αγνοείται σκόπιμα, το γεγονός πως, σε απόλυτους αριθμούς, η μοναδική πολιτική έκφραση που διογκώνεται αυτά τα χρόνια είναι η αποχή από τις εκλογές και μόνο οι αφελείς δεν αντιλαμβάνονται πως αυτή η πολιτική ανωμαλία είναι "μάνα εξ' ουρανού" για τα κατεστημένα κόμματα εξουσίας. Να σημειωθεί ότι, στις βουλευτικές εκλογές του 2009 οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι ήταν 9.929.065 και από αυτούς, προσήλθαν στις κάλπες οι 7.044.606. Το 2015 οι εγγεγραμμένοι ήταν 9.840.525 και ψήφισαν οι 5.566.295. Σε απόλυτους αριθμούς, το 2009 απείχαν από τα εκλογικά τους δικαιώματα 2.884.459 Έλληνες πολίτες, ενώ το 2015 αυτός ο αριθμός εκτοξεύτηκε στους 4.274.230, αυξήθηκε δηλαδή κατά 1.389.771.
Δύσκολο έργο για μια νέα παράταξη να πείσει τους απέχοντες να προσέλθουν και να την επιλέξουν. Μία πολιτική επικοινωνιακή στρατηγική που θα στόχευε στην επαναφορά τους στις κάλπες απαιτεί μάλλον δυσανάλογη ροή πόρων σχετικά με ένα εξαιρετικά αμφίβολο αποτέλεσμα. Η επικοινωνιακή στηλίτευση της αποχής μπορεί να είναι μια μέθοδος επιρροής για την παρεμπόδιση περισσότερης αποχής στο μέλλον, εκείνο όμως που θεραπεύει σίγουρα το πρόβλημα είναι η θεσμική επαναφορά της συμμετοχής στις εκλογές, ως βασική υποχρέωση των πολιτών.
Καταλήγοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα της χώρας, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας κατάπτωσης σε συνδυασμό με την δοτική πολιτική των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, είναι καθαρά πνευματικό (το οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό αποτελούν συνακόλουθα). Η λύση όμως του προβλήματος είναι καθαρά πολιτική, γι αυτό και η δόμηση μιας νέας πολιτικής προσπάθειας είναι απόλυτα επιβεβλημένη. Αρκεί αυτή η προσπάθεια να ακολουθήσει την ρήση "Όπου μη εξικνείται η λεοντή, εκεί προσραπτέον την αλωπεκήν", δηλαδή "όπου δεν έχει αποτέλεσμα η λεοντή, δηλ. η δύναμη, εκεί πρέπει να καταφεύγει κανείς στην αλωπεκή, δηλ. στο τέχνασμα". Αλλιώς, πολύ σύντομα από την αρχική εμφάνισή της θα εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη.
Πάντοτε, στη μακραίωνη ιστορία αυτού του πλανήτη "οι ισχυροί πράττουν ότι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους"! Έτσι λοιπόν, για να πετύχει μια νέα πολιτική προσπάθεια στο σύγχρονο ισοπεδωτικό και απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον απαιτείται να αποτελέσει ξένο σώμα στην υπάρχουσα πολιτική γεωγραφία και η ολιστική πολιτική της να χαράξει διαφορετική στρατηγική και να ακολουθήσει άλλου είδους τακτική.
Το παγκόσμιο περιβάλλον είναι ολοκληρωτικά δυσοίωνο. Η δόμηση του νέου παγκόσμιου συστήματος, μέσα από πολυεθνικές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και πολιτισμικές πρακτικές, προχωρεί, ισοπεδώνοντας τα πάντα στο διάβα του. Η Ευρώπη των ονείρων μας, ανίκανη να επιτελέσει τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε, κατρακυλά στον γκρεμό του παραλογισμού και της ανηθικότητας. Η Ελλάδα βρίσκεται σε δεινή θέση καθόσον οι τρεις βασικοί πυλώνες ισχύος της (πολιτική, οικονομία, ένοπλες δυνάμεις) δεν βρίσκονται και στην καλύτερή τους κατάσταση.
Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η εθνική κραυγή αγωνίας "κάτι πρέπει να γίνει'' έχει δημιουργήσει την ανάγκη δόμησης μιας νέας πολιτικής παράταξης.
Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα απέτυχε παταγωδώς να ενσαρκώσει τα όνειρα των Ελλήνων για ασφάλεια και ευημερία. Ένας "αδύναμος" ανώτατος άρχων, με ένα μονοκράτορα πρωθυπουργό, δικαστική και νομοθετική εξουσία εξαρτώμενες από την εκτελεστική, η οποία με τη σειρά της ελέγχεται από ξένους πάτρωνες και τα ΜΜΕ, και τέλος μια απίστευτη κομματοκρατία σε όλους τους τομείς του κράτους, συνθέτουν το μωσαϊκό της όλης απαξίωσης της πολιτικής και των πολιτικών στα χρόνια της μεταπολίτευσης.
Έτσι διαφαίνεται ότι η ανάγκη για μια νέα ελληνική πολιτεία, μπορεί να καλυφθεί μόνο από μια νέα ενωτική, ελληνοκεντρική και αποφασισμένη πολιτική παράταξη, η οποία στα πλαίσια της άσκησης της πολιτικής της να έχει ένα μόνο γνώμονα, την εξυπηρέτηση του εθνικού και μόνον συμφέροντος.
Προϋποθέσεις σωστής δόμησης και επιτυχίας μιας τέτοιας πολιτικής παράταξης αποτελούν το επιλεγμένο ανθρώπινο δυναμικό, η σωστή οργάνωση, ο ορθός σχεδιασμός (κεντρική σχεδίαση, αποκεντρωτική εκτέλεση), η οικονομική υποστήριξη, η καθημερινή ενασχόληση των βασικών στελεχών τόσο κεντρικά όσο και περιφερειακά, η οργάνωση δυναμικής νεολαίας, η σωστή επικοινωνία (ικανή στελέχωση και εκμετάλλευση τόσο της προσωπικής επικοινωνίας, όσο και των κλασσικών και των διαδραστικών μέσων επικοινωνίας και προβολής), ο αρχηγός και τα πολύ βασικά στελέχη (υποκινητές/δημαγωγοί), τα σωστά οργανωμένα Γραφεία, η πανελλήνια (γεωγραφικά) εκπροσώπηση, η δυναμική παρουσία γυναικών, η εθνική ταυτότητα και η δυνατότητα εκπομπής εθνικού λόγου.
Αρχίζοντας από την παραδοχή του Συντάγματος, ότι η δημιουργία ενός πολιτικού κόμματος έχει σαν αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας, είναι ανάγκη να αναγνωρίσουμε αυτό που πραγματικά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σε όλες του τις πτυχές.
Πως λοιπόν γίνεται η απαρχή της δόμησης μιας νέας πολιτικής προσπάθειας;
Πέρα από τους γενικούς πολιτικούς προβληματισμούς που αρχικά αποτυπώνονται στις διακηρύξεις και στις βασικές πολιτικές θέσεις, η καταγραφή και ιεράρχηση των βασικότερων αδυναμιών των ίδιων των νέων πολιτικών προσπαθειών αποτελεί την απαραίτητη αρχική βάση για την επίλυσή τους.
Η πρώτη προτεραιότητα των σοβαρών πολιτικών προσπαθειών είναι η απόδοση του απαραίτητου βάρους στον ανθρώπινο παράγοντα, δηλαδή η συγκέντρωση και η αποτελεσματική διάταξη βασικών ενεργών στελεχών. Είναι βέβαιο ότι για την επιλογή αυτή απαιτείται "πρόσωπο με πρόσωπο" επαφή, όπως δείχνει η εμπειρία και η κοινή λογική. Πιο απλά, πριν από την εκπόνηση κάθε σοβαρής πολιτικής επικοινωνιακής στρατηγικής, απαιτείται όχι μόνο να συναντηθούν και να συγκεντρωθούν τα πρόσωπα που θα "τρέξουν" την προσπάθεια στην αρχική της περίοδο, αλλά και να δοκιμαστεί η συνοχή και η αντοχή τους στο χρόνο και στις δυσκολίες. Εάν δεν προηγηθεί η οργάνωση αυτής της ανθρώπινης "μαγιάς", κάθε πολιτική προσπάθεια είναι θνησιγενής και πολύ σύντομα διαλύεται.
Επιπλέον, απαιτείται μια ορθή και λεπτομερής επικοινωνιακή στρατηγική, η οποία να λαμβάνει υπ' όψιν τόσο το στελεχειακό δυναμικό που εκφράζει, όσο και τις αρχικές ομάδες στόχων στις οποίες προσβλέπει, διαφορετικά καταντά μία ακόμη προσπάθεια "πώλησης" πολιτικού προϊόντος, εξευτελίζοντας και τους σχεδιαστές της και το κοινό στο οποίο απευθύνονται.
Μια σοβαρή παράμετρος της ανάπτυξης κάθε νέας πολιτικής προσπάθειας είναι η διασπορά προτεραιοτήτων και η αντιμετώπιση της.
Η βασική αρχική προτεραιότητα ενός πολιτικού οργανισμού στο σύγχρονο πολιτικό - κοινωνικό - επικοινωνιακό περιβάλλον, είναι η συνολική αντοχή του στο χρόνο (ιδανικά η αντοχή του έως την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας). Οι επιμέρους στόχοι και προτεραιότητες των προσώπων και των τμημάτων που τον απαρτίζουν, οφείλουν να περάσουν σε δεύτερη μοίρα και να το αποδεικνύουν καθημερινά. Εστιάζοντας στη συνολική επιβίωση αποδίδουμε την πρέπουσα σημασία στη συνολική θεώρηση και στη συνολική διαχείριση του οργανισμού. Έτσι, ο βαθμός που τα ενεργά μέλη ενός συνόλου θεωρούν ως κύρια αποστολή τους την επιβίωση του συνόλου είναι το μέτρο της ισχύος του.
Το πρόβλημα της διασποράς προτεραιοτήτων δεν είναι αποκλειστικά πολιτικό, ούτε αποκλειστικά Ελληνικό. Οι περισσότεροι οργανισμοί της εποχής μας, πολιτικοί, επιχειρηματικοί, ακαδημαϊκοί κλπ. διαχωρίζουν τις δραστηριότητές τους σε τμήματα και επιβλέπουν τις δραστηριότητες σε συγκεκριμένες περιοχές και με ασύνδετους μεταξύ τους τρόπους. Η ενασχόληση με τα προβληματικά αποτελέσματα σε αυτές τις περιοχές γίνεται με τρόπο που κατακερματίζει τη συνολική εικόνα του οργανισμού. Αυτή η κατακερματισμένη προσέγγιση είναι πιθανότατο να οδηγήσει σε αποφάσεις που ωφελούν ένα συγκεκριμένο τμήμα ή πρόσωπο του οργανισμού σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά θέτουν το σύνολο του οργανισμού σε μακροπρόθεσμη αστάθεια.
Αυτό το σύγχρονο φαινόμενο έγινε ιδιαίτερα φανερό στην πορεία των πολιτικών κομμάτων και κινημάτων που, είτε δημιουργήθηκαν μετά το 2010, είτε προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την πολιτική-οικονομική κρίση για να αυξήσουν την επιρροή τους, οδηγούμενα τελικά σε ταχεία αποσύνθεση. Έγινε επίσης φανερό με τις μετακινήσεις προσώπων μεταξύ των πολιτικών κομμάτων στα χρόνια της κρίσης.
Οργανισμοί χωρίς πραγματική ομοψυχία και κεντρικό σχεδιασμό, που συνδέονται αποκλειστικά από τις συμπτώσεις των στενών προσωπικών ωφελημάτων των στελεχών τους, παρουσιάζουν δυσανάλογη φθορά σε δύσκολες περιόδους. Το γεγονός αυτό είναι πασιφανές σε όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν και κυβερνούν στα χρόνια της κρίσης. Η παγίδα εδώ είναι προφανής: Όσο πιο ισχυρό καθίσταται ένα κόμμα, τόσο κινδυνεύει να υπηρετεί όλο και περισσότερο τον εαυτό του, εις βάρος της πραγματικής του αποστολής που είναι η προσφορά υπηρεσίας στο κράτος. Ωστόσο, αυτό είναι ένα ζήτημα του οποίου η αντιμετώπιση είναι ανώφελη σε ακατάλληλο χρόνο και αφορά περισσότερο ένα κόμμα που αρχίζει να πλησιάζει την "τροχιά εξουσίας".
Και πάλι, η λύση σε αυτό το πρόβλημα βρίσκεται στην αρχική ανθρώπινη "μαγιά". Ενώ πολλά μπορεί να διορθωθούν (ή να αναθεωρηθούν) στην αρχή και σε επίπεδο προσωπικών επαφών, μία "παραφωνία" διαρκούσης της κεντρικής επικοινωνιακής στρατηγικής είναι πολύ δύσκολο και πολιτικά κοστοβόρο να αντιμετωπισθεί.
Ένα άλλο φαινόμενο, η αποχή των πολιτών από τις κάλπες, αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση και απαιτεί την δέουσα επικοινωνιακή στρατηγική.
Διαφεύγει συχνά, ή αγνοείται σκόπιμα, το γεγονός πως, σε απόλυτους αριθμούς, η μοναδική πολιτική έκφραση που διογκώνεται αυτά τα χρόνια είναι η αποχή από τις εκλογές και μόνο οι αφελείς δεν αντιλαμβάνονται πως αυτή η πολιτική ανωμαλία είναι "μάνα εξ' ουρανού" για τα κατεστημένα κόμματα εξουσίας. Να σημειωθεί ότι, στις βουλευτικές εκλογές του 2009 οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι ήταν 9.929.065 και από αυτούς, προσήλθαν στις κάλπες οι 7.044.606. Το 2015 οι εγγεγραμμένοι ήταν 9.840.525 και ψήφισαν οι 5.566.295. Σε απόλυτους αριθμούς, το 2009 απείχαν από τα εκλογικά τους δικαιώματα 2.884.459 Έλληνες πολίτες, ενώ το 2015 αυτός ο αριθμός εκτοξεύτηκε στους 4.274.230, αυξήθηκε δηλαδή κατά 1.389.771.
Δύσκολο έργο για μια νέα παράταξη να πείσει τους απέχοντες να προσέλθουν και να την επιλέξουν. Μία πολιτική επικοινωνιακή στρατηγική που θα στόχευε στην επαναφορά τους στις κάλπες απαιτεί μάλλον δυσανάλογη ροή πόρων σχετικά με ένα εξαιρετικά αμφίβολο αποτέλεσμα. Η επικοινωνιακή στηλίτευση της αποχής μπορεί να είναι μια μέθοδος επιρροής για την παρεμπόδιση περισσότερης αποχής στο μέλλον, εκείνο όμως που θεραπεύει σίγουρα το πρόβλημα είναι η θεσμική επαναφορά της συμμετοχής στις εκλογές, ως βασική υποχρέωση των πολιτών.
Καταλήγοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα της χώρας, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας κατάπτωσης σε συνδυασμό με την δοτική πολιτική των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, είναι καθαρά πνευματικό (το οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό αποτελούν συνακόλουθα). Η λύση όμως του προβλήματος είναι καθαρά πολιτική, γι αυτό και η δόμηση μιας νέας πολιτικής προσπάθειας είναι απόλυτα επιβεβλημένη. Αρκεί αυτή η προσπάθεια να ακολουθήσει την ρήση "Όπου μη εξικνείται η λεοντή, εκεί προσραπτέον την αλωπεκήν", δηλαδή "όπου δεν έχει αποτέλεσμα η λεοντή, δηλ. η δύναμη, εκεί πρέπει να καταφεύγει κανείς στην αλωπεκή, δηλ. στο τέχνασμα". Αλλιώς, πολύ σύντομα από την αρχική εμφάνισή της θα εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη.