Το 1994-1995, στη διάρκεια των εργασιών της εταιρείας Αττικό ΜΕΤΡΟ για την κατασκευή του νέου υπόγειου σιδηροδρόμου της Αθήνας, βρέθηκε στην περιοχή του Κεραμεικού ο χώρος όπου ήταν γνωστό πως υπήρχε το νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας. Η αρχαιολογική ανασκαφή έφερε στο φως έναν ομαδικό τάφο με σκελετικό υλικό από την ταφή περίπου 150 ανθρώπων, ενηλίκων και παιδιών, χρονολογήθηκε δε με την αξιολόγηση των αρχαιολογικών ευρημάτων στην εποχή του Λοιμού των Αθηνών, δηλαδή μεταξύ του 430 και του 426 π.Χ.
Ανάμεσα στα οστά του ομαδικού τάφου υπήρχε το κρανίο ενός κοριτσιού 11 περίπου χρόνων, στο οποίο δόθηκε το όνομα Μύρτις. Το κρανίο του κοριτσιού αποκαλύφθηκε από την αρχαιολόγο Έφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, σε ομαδική ταφή θυμάτων του φοβερού λοιμού των Αθηνών, που ξέσπασε στην αυγή του Πελοποννησιακού πολέμου αποδεκατίζοντας τον πληθυσμό και σκοτώνοντας – μεταξύ άλλων – τον στρατηγό Περικλή.
Το κρανίο διατηρούσε ένα σημαντικό χαρακτηριστικό παιδιού αυτής της ηλικίας, δηλαδή μέρος της νεογιλής οδοντοφυΐας συγχρόνως με τη μόνιμη. Η άριστη κατάσταση του κρανίου της Μύρτιδος γέννησε την ιδέα της ανάπλασης ενός παιδικού κεφαλιού της εποχής του Περικλή και της παρουσίασής του σε σχετική έκθεση. Γι” αυτό το σκοπό κατασκευάστηκε ένα ακριβές αντίγραφο του κρανίου με τις πλέον σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους και εστάλη σε ειδικό εργαστήριο στη Σουηδία, απ” όπου επέστρεψε με τη μορφή που βλέπουμε σήμερα. Ύστερα από 2500 χρόνια η Μύρτις ζωντάνεψε ξανά…
Έτσι ξεκίνησε η μελέτη του σκελετικού υλικού με σύγχρονες εργαστηριακές μεθόδους DNA, προκειμένου να προσδιοριστεί ο αιτιολογικός παράγοντας της φονικής ασθένειας. Για τη διερεύνηση του υπεύθυνου παθογόνου η ιατρική-οδοντιατρική ομάδα χρησιμοποίησε τον πολφό τριών άθικτων δοντιών από τρία τυχαία επιλεγμένα κρανία, όπου ανιχνεύτηκαν ίχνη του μικροβιακού παράγοντα. Οι επιστήμονες εντόπισαν το βακτήριο Salmonella enterica serovar Typhi.
Εκθεση για την Μύρτιδα στην Καρδίτσα
Την έκθεση «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν» φιλοξενεί το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας, μετά τις αντίστοιχες εκθέσεις στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για την παρουσίαση ενός σημαντικού διεπιστημονικού επιτεύγματος, όπου επιστήμες όπως Αρχαιολογία, Ιστορία, Παλαιοανθρωπολογία, Ιατρική, Οδοντιατρική, Βιολογία και Παλαιοπαθολογία συνεργάζονται και καταθέτουν από κοινού ένα αδιαμφισβήτητο διεπιστημονικό αποτέλεσμα. Κεντρικό έκθεμα είναι το αναπλασμένο πρόσωπο της 11χρονης Αθηναίας.
Η Μύρτις ανακηρύχθηκε «Φίλος των στόχων της Χιλιετίας» από τον ΟΗΕ και «συμμετέχει» με μοναδικό τρόπο στην παγκόσμια ενημερωτική εκστρατεία των Ηνωμένων Εθνών, με τίτλο «Μπορούμε! Τέλος στη φτώχεια».
Στη Μύρτιδα, αναγνωρίζουμε, σημειώνει η προϊσταμένη της ΛΔ΄ Εφορείας Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Μαρία Βαϊοπούλου, το πρόσωπο των παιδιών που χάνονται άδικα από αρρώστιες και από πολέμους καθώς και η ίδια υπήρξε αθώο θύμα του τυφοειδούς πυρετού που έπληξε την Αθήνα το 430 π.χ., ύστερα από την πτώση της αθηναϊκής Δημοκρατίας και της τραγωδίας του Πελοποννησιακού πολέμου.
Στο ταξίδι της στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας, η Μύρτις θα έχει συνοδοιπόρους τα παιδιά που οι γονείς τους αφιέρωσαν στον Ασκληπιό και υπηρέτησαν τον θεό μαθητεύοντας και αργότερα εξασκώντας την Ιατρική στο Ασκληπιείο Κιερίου. H έκθεση πραγματοποιείται σε συνεργασία του ορθοδοντικού, επίκουρου καθηγητή Μανώλη Παπαγρηγοράκη τού Πανεπιστημίου Αθηνών με το προσωπικό της ΛΔ΄ΕΠΚΑ.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας θα φιλοξενήσει την Έκθεση «Μύρτις: πρόσωπο με πρόσωπο με το παρελθόν», έως τις 9 Φεβρουαρίου 2014. H έκθεση είναι προσαρμοσμένη για άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής.
Στη διάρκεια της έκθεσης προγραμματίζεται σειρά εκδηλώσεων καθώς και εκπαιδευτικών δράσεων, για μαθητικές ομάδες, που θα ανακοινωθούν σύντομα.
