ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Το Ισλάμ δεν εκφράζεται με μια ενιαία φωνή, αλλά με πολλές και αντιτιθέμενες.
Πιθανή επικράτηση του στρατεύματος στην αιγυπτιακή κρίση θα βοηθούσε ιδιαιτέρως στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία Ελλάδας και Κύπρου με το Κάιρο, σε ό,τι αφορά ιδιαιτέρως τα θέματα της ΑΟΖ.
Η Αίγυπτος βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, καθώς η ηγεσία της και εν προκειμένω το στράτευμα με το πολιτικό προσωπικό, που εκπροσωπεί την κοσμική διάσταση του πολιτικού συστήματος της χώρας, δοκιμάζουν τα όρια της ικανότητας του στρατεύματος και των κοσμικών πολιτικών δυνάμεων να επιβληθούν στο ξεσηκωμένο, επαναστατημένο, μαζικό, ισλαμικό κίνημα.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως για πρώτη φορά το στράτευμα, που μέχρι τώρα διατηρούσε μια ισχύ και ένα ρόλο συνεκτικού ιστού του συστήματος, που ήταν ο πιο νομιμοποιημένος και ιστορικά δικαιωμένος τα τελευταία εξήντα χρόνια παράγοντας της χώρας, δεν κατάφερε να επιβληθεί στο ισλαμικό μουσουλμανικό στοιχείο και κυρίως στους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Από την άλλη, είναι επίσης εντυπωσιακή η επιρροή που εξακολουθούν να διατηρούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, παρά τη φθορά που υπέστησαν από την αποτυχημένη διακυβέρνηση Μόρσι.
Το καλό σενάριο
Τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα ως προς την έκβαση της αντιπαράθεσης και της σύγκρουσης μεταξύ στρατεύματος και ισλαμιστών, γιατί αν δεν καταφέρει το στράτευμα να επιβάλει την τάξη με την ισχύ των όπλων που διαθέτει, θα απονομιμοποιηθεί πλήρως το στρατιωτικό και κοσμικό κατεστημένο της Αιγύπτου, και θα καταφέρει μεσομακροπρόθεσμα το Ισλάμ να κυριαρχήσει, χωρίς να αποκλείεται μια μακρόσυρτη εμφύλια διαμάχη.
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο και την Ελλάδα, αλλά και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Λεκάνης της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, το καλό σενάριο θα ήταν να επιβληθεί το ταχύτερο δυνατό το στράτευμα και να κυριαρχήσει στην Αίγυπτο, που είναι η μεγαλύτερη και ισχυρότερη χώρα του αραβικού κόσμου, αναστέλλοντας και ανακόπτοντας το κύμα εξάπλωσης του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή.
Πλήγμα στην Τουρκία
Θα υφίστατο, εν προκειμένω, η Τουρκία ένα ισχυρότατο πλήγμα στα ηγεμονικά της σχέδια για τον ρόλο πρωτοκαθεδρίας που επιφυλάσσει στον εαυτό της και καθοδηγητή των εξελίξεων σε αυτήn την κρίσιμη γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά περιοχή του κόσμου. Μια τέτοια εξέλιξη θα αποδυνάμωνε τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή πλήρως, γιατί ακριβώς το στράτευμα και οι κοσμικοί δεν θα έχουν το ίδιο καλές σχέσεις, όπως οι Μουσουλμάνοι, με την ισλαμική κυβέρνηση Ερντογάν, όπως επίσης και δεν θα μεταδιδόταν ένα μήνυμα νικηφόρας πολιτικής προέλασης του Ισλάμ σε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως είναι η Συρία και ενδεχομένως η Ιορδανία. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως μια θετική εξέλιξη επικράτησης του στρατεύματος στην αιγυπτιακή κρίση θα βοηθούσε ιδιαιτέρως στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία Ελλάδας και Κύπρου με το Κάιρο, σε ό,τι αφορά ιδιαιτέρως τα θέματα της ΑΟΖ και της κοινής ενεργειακής πολιτικής.
Το κακό σενάριο
Το δεύτερο θα ήταν το κακό σενάριο, το οποίο θα είχε ραγδαίες επιπτώσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, εάν δηλαδή καταφέρουν να επικρατήσουν σε αυτήν τη σύγκρουση οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Ταυτόχρονα, επίσης θα διαχέετο μια εικόνα ισχυροποίησης της Τουρκίας, ακριβώς γιατί το τουρκικό μοντέλο περίπου θα εγκαθίστατο στη Μέση Ανατολή. Διερωτάται κανείς εν προκειμένω πόσο κοντόφθαλμη είναι η αμερικανική και η δυτική γενικότερα πολιτική, που δεν αντιλαμβάνονται πως η επικράτηση του Ισλάμ στην περιοχή θα αναδείξει ανεξέλεγκτες για τα δυτικά συμφέροντα και την ευρύτερη δυτική πολιτική δυνάμεις, οι οποίες θα οδηγήσουν την περιοχή σε ένα διαρκές χάος. Εκτός και αν έχει συμβιβαστεί η αμερικανική διεθνής πολιτική με την ιδέα μιας διαλεκτικής σχέσης με το Ισλάμ ως ενός άλλου πόλου της παγκόσμιας πολιτικής, στο πλαίσιο μιας διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων αντίθετων μεν μεταξύ τους, πλην όμως υποχρεωμένων να συνεργάζονται.
Για να υπάρξει ένα τέτοιο διεθνές διπολικό σύστημα, θα έπρεπε οι ΗΠΑ και η Δύση να αποδεχθούν καθεστώτα θεοκρατικού Ισλάμ τύπου Τεχεράνης, κάτι που στην ισλαμική πολιτική πραγματικότητα είναι αδιανόητο, αφού το Ισλάμ δεν εκφράζεται με μια ενιαία φωνή, αλλά με πολλές και αντιτιθέμενες. Είναι λοιπόν σαφές πως αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή και ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, εάν επικρατήσει, το μόνο που θα αντιμετωπίσουμε είναι το χάος, τη σύγκρουση, την ανασφάλεια σε έναν από τους ζωτικότερους γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά χώρους του διεθνούς συστήματος.
Η συριακή κρίση
Στο πλαίσιο της πιο πάνω ανάλυσης, η συριακή κρίση παίρνει διαφορετική τροπή από την προσδοκώμενη ή σχεδιασθείσα από τους τρίτους του διεθνούς παράγοντα και την Τουρκία, με το καθεστώς Άσαντ να μην έχει καταρρεύσει, προβάλλοντας αναπάντεχες αντοχές. Οι εξελίξεις στο συριακό μέτωπο δείχνουν το καθεστώς να κρατάει τις δυνάμεις και τις δυνατότητες επιβίωσής του, το διεθνές μέτωπο κυρίως αυτό της Τουρκίας με τη στήριξη των δυτικών και αραβικών καθεστώτων, ιδιαίτερα ισλαμικών, αποδυναμώνεται, ενώ υπάρχουν και αποκαλύψεις πολύ σημαντικές, που αποδεικνύουν πως η Αλ Κάιντα συμμετέχει στον εμφύλιο εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, με τις δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ! Αυτό σημαίνει πως η οργάνωση που αποτελεί την αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας τρομοκρατίας, την οποία πολεμούν οι ΗΠΑ, παραδόξως και περιέργως, συνεργάζεται μαζί τους και με την Τουρκία για την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ.
Στο ζήτημα αυτό πρέπει να σημειώσουμε πως η υποστήριξη της Ρωσίας πρωτίστως και της Κίνας δευτερευόντως προς τη Συρία, που συνεχίζεται εδώ και χρόνια με συνέπεια και αποφασιστικότητα, αναδεικνύει τη Ρωσία, δηλαδή τη μετασοβιετική πολιτική της Μόσχας στη Μέση Ανατολή, σε αξιόπιστο παράγοντα συμμαχίας, αλλά και σταθερότητας. Ταυτόχρονα, πρέπει κανείς να υπογραμμίσει πως και το Ισραήλ, που ανησυχεί από την ισλαμική αναταραχή στη Μέση Ανατολή και την ανατροπή παραδοσιακών δομών σταθερότητας και συνεννόησης, προδήλως ευνοεί την παραμονή του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Η Τουρκία εξέρχεται μέχρι στιγμής λαβωμένη από τη συριακή κρίση, το δε ενδεχόμενο μεταφοράς του συριακού εμφυλίου στο έδαφός της δεν είναι εξωπραγματικό.
Ο ρόλος των Κούρδων
Η εξέλιξη στο Συριακό Κουρδιστάν, όπου οι Κούρδοι κατάφεραν να ελέγξουν ευρύτερες εδαφικές ζώνες, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις ενός αυτόνομου Κουρδιστάν μεταξύ Συρίας και Τουρκίας, πανομοιότυπου εκείνου που βρίσκεται στο Βόρειο Ιράκ, προκαλεί ανησυχία στην Άγκυρα, γιατί αφενός αποδυναμώνει τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή, αφετέρου αναζωπυρώνει το Κουρδικό και εντός Τουρκίας, με τη δυνατότητα μεταφοράς των αιτημάτων για αυτονομία και στο Τουρκικό Κουρδιστάν να είναι σήμερα, όσο ποτέ στο παρελθόν, εφικτή.
Ώρα για συμμαχίες
Αυτά τα ενδεχόμενα, κυρίως σε ό,τι αφορά την Τουρκία, η οποία απειλεί με ηγεμονικές, αυτοκρατορικές διαθέσεις την περιοχή, ενισχύουν την παραδοσιακά εδραιωμένη αντίληψη της διεθνούς πολιτικής, πως τίποτα δεν είναι μόνιμο στις εξελίξεις στον κόσμο, όλα αλλάζουν, φτάνει οι ενδιαφερόμενοι να προετοιμάζονται με σχέδιο και να συμμετέχουν διεκδικώντας τα συμφέροντά τους στις εξελίξεις που τους αφορούν.
Η Κύπρος, που συνεχίζει να απειλείται άμεσα ως υπόσταση πολιτική, κοινωνική και εθνική, οφείλει να παρακολουθεί και να συμμετέχει, σχεδιάζοντας τη δική της παρέμβαση και εκδήλωση οποιουδήποτε ενδιαφέροντος, κυρίως σε επίπεδο συμμαχιών, ώστε να επιτύχει το μέγιστο δυνατό όφελος από τις υπάρχουσες και τις προβλεπόμενες εξελίξεις. Αυτό σημαίνει πως τώρα συνομολογούμε συμμαχίες συμφερόντων, κερδίζουμε χρόνο στη διαπραγμάτευση, επιδιώκοντας τη δική μας ενδυνάμωση, ώστε να αξιοποιήσουμε, με την ευκαιρία που θα μας δοθεί σε μια στιγμή αποδυνάμωσης της άλλης πλευράς, το μέγιστο δυνατό όφελος για τα δικά μας συμφέροντα, που είναι η επιβίωση της χώρας, του κράτους, η απελευθέρωση των κατεχομένων και η δικαίωση.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
Πιθανή επικράτηση του στρατεύματος στην αιγυπτιακή κρίση θα βοηθούσε ιδιαιτέρως στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία Ελλάδας και Κύπρου με το Κάιρο, σε ό,τι αφορά ιδιαιτέρως τα θέματα της ΑΟΖ.
Η Αίγυπτος βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, καθώς η ηγεσία της και εν προκειμένω το στράτευμα με το πολιτικό προσωπικό, που εκπροσωπεί την κοσμική διάσταση του πολιτικού συστήματος της χώρας, δοκιμάζουν τα όρια της ικανότητας του στρατεύματος και των κοσμικών πολιτικών δυνάμεων να επιβληθούν στο ξεσηκωμένο, επαναστατημένο, μαζικό, ισλαμικό κίνημα.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως για πρώτη φορά το στράτευμα, που μέχρι τώρα διατηρούσε μια ισχύ και ένα ρόλο συνεκτικού ιστού του συστήματος, που ήταν ο πιο νομιμοποιημένος και ιστορικά δικαιωμένος τα τελευταία εξήντα χρόνια παράγοντας της χώρας, δεν κατάφερε να επιβληθεί στο ισλαμικό μουσουλμανικό στοιχείο και κυρίως στους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Από την άλλη, είναι επίσης εντυπωσιακή η επιρροή που εξακολουθούν να διατηρούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, παρά τη φθορά που υπέστησαν από την αποτυχημένη διακυβέρνηση Μόρσι.
Το καλό σενάριο
Τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα ως προς την έκβαση της αντιπαράθεσης και της σύγκρουσης μεταξύ στρατεύματος και ισλαμιστών, γιατί αν δεν καταφέρει το στράτευμα να επιβάλει την τάξη με την ισχύ των όπλων που διαθέτει, θα απονομιμοποιηθεί πλήρως το στρατιωτικό και κοσμικό κατεστημένο της Αιγύπτου, και θα καταφέρει μεσομακροπρόθεσμα το Ισλάμ να κυριαρχήσει, χωρίς να αποκλείεται μια μακρόσυρτη εμφύλια διαμάχη.
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο και την Ελλάδα, αλλά και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Λεκάνης της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, το καλό σενάριο θα ήταν να επιβληθεί το ταχύτερο δυνατό το στράτευμα και να κυριαρχήσει στην Αίγυπτο, που είναι η μεγαλύτερη και ισχυρότερη χώρα του αραβικού κόσμου, αναστέλλοντας και ανακόπτοντας το κύμα εξάπλωσης του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή.
Πλήγμα στην Τουρκία
Θα υφίστατο, εν προκειμένω, η Τουρκία ένα ισχυρότατο πλήγμα στα ηγεμονικά της σχέδια για τον ρόλο πρωτοκαθεδρίας που επιφυλάσσει στον εαυτό της και καθοδηγητή των εξελίξεων σε αυτήn την κρίσιμη γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά περιοχή του κόσμου. Μια τέτοια εξέλιξη θα αποδυνάμωνε τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή πλήρως, γιατί ακριβώς το στράτευμα και οι κοσμικοί δεν θα έχουν το ίδιο καλές σχέσεις, όπως οι Μουσουλμάνοι, με την ισλαμική κυβέρνηση Ερντογάν, όπως επίσης και δεν θα μεταδιδόταν ένα μήνυμα νικηφόρας πολιτικής προέλασης του Ισλάμ σε άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, όπως είναι η Συρία και ενδεχομένως η Ιορδανία. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως μια θετική εξέλιξη επικράτησης του στρατεύματος στην αιγυπτιακή κρίση θα βοηθούσε ιδιαιτέρως στην καλύτερη και αποτελεσματικότερη συνεργασία Ελλάδας και Κύπρου με το Κάιρο, σε ό,τι αφορά ιδιαιτέρως τα θέματα της ΑΟΖ και της κοινής ενεργειακής πολιτικής.
Το κακό σενάριο
Το δεύτερο θα ήταν το κακό σενάριο, το οποίο θα είχε ραγδαίες επιπτώσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, εάν δηλαδή καταφέρουν να επικρατήσουν σε αυτήν τη σύγκρουση οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Ταυτόχρονα, επίσης θα διαχέετο μια εικόνα ισχυροποίησης της Τουρκίας, ακριβώς γιατί το τουρκικό μοντέλο περίπου θα εγκαθίστατο στη Μέση Ανατολή. Διερωτάται κανείς εν προκειμένω πόσο κοντόφθαλμη είναι η αμερικανική και η δυτική γενικότερα πολιτική, που δεν αντιλαμβάνονται πως η επικράτηση του Ισλάμ στην περιοχή θα αναδείξει ανεξέλεγκτες για τα δυτικά συμφέροντα και την ευρύτερη δυτική πολιτική δυνάμεις, οι οποίες θα οδηγήσουν την περιοχή σε ένα διαρκές χάος. Εκτός και αν έχει συμβιβαστεί η αμερικανική διεθνής πολιτική με την ιδέα μιας διαλεκτικής σχέσης με το Ισλάμ ως ενός άλλου πόλου της παγκόσμιας πολιτικής, στο πλαίσιο μιας διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων αντίθετων μεν μεταξύ τους, πλην όμως υποχρεωμένων να συνεργάζονται.
Για να υπάρξει ένα τέτοιο διεθνές διπολικό σύστημα, θα έπρεπε οι ΗΠΑ και η Δύση να αποδεχθούν καθεστώτα θεοκρατικού Ισλάμ τύπου Τεχεράνης, κάτι που στην ισλαμική πολιτική πραγματικότητα είναι αδιανόητο, αφού το Ισλάμ δεν εκφράζεται με μια ενιαία φωνή, αλλά με πολλές και αντιτιθέμενες. Είναι λοιπόν σαφές πως αυτό που συμβαίνει στη Μέση Ανατολή και ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, εάν επικρατήσει, το μόνο που θα αντιμετωπίσουμε είναι το χάος, τη σύγκρουση, την ανασφάλεια σε έναν από τους ζωτικότερους γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά χώρους του διεθνούς συστήματος.
Η συριακή κρίση
Στο πλαίσιο της πιο πάνω ανάλυσης, η συριακή κρίση παίρνει διαφορετική τροπή από την προσδοκώμενη ή σχεδιασθείσα από τους τρίτους του διεθνούς παράγοντα και την Τουρκία, με το καθεστώς Άσαντ να μην έχει καταρρεύσει, προβάλλοντας αναπάντεχες αντοχές. Οι εξελίξεις στο συριακό μέτωπο δείχνουν το καθεστώς να κρατάει τις δυνάμεις και τις δυνατότητες επιβίωσής του, το διεθνές μέτωπο κυρίως αυτό της Τουρκίας με τη στήριξη των δυτικών και αραβικών καθεστώτων, ιδιαίτερα ισλαμικών, αποδυναμώνεται, ενώ υπάρχουν και αποκαλύψεις πολύ σημαντικές, που αποδεικνύουν πως η Αλ Κάιντα συμμετέχει στον εμφύλιο εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, με τις δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ! Αυτό σημαίνει πως η οργάνωση που αποτελεί την αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας τρομοκρατίας, την οποία πολεμούν οι ΗΠΑ, παραδόξως και περιέργως, συνεργάζεται μαζί τους και με την Τουρκία για την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ.
Στο ζήτημα αυτό πρέπει να σημειώσουμε πως η υποστήριξη της Ρωσίας πρωτίστως και της Κίνας δευτερευόντως προς τη Συρία, που συνεχίζεται εδώ και χρόνια με συνέπεια και αποφασιστικότητα, αναδεικνύει τη Ρωσία, δηλαδή τη μετασοβιετική πολιτική της Μόσχας στη Μέση Ανατολή, σε αξιόπιστο παράγοντα συμμαχίας, αλλά και σταθερότητας. Ταυτόχρονα, πρέπει κανείς να υπογραμμίσει πως και το Ισραήλ, που ανησυχεί από την ισλαμική αναταραχή στη Μέση Ανατολή και την ανατροπή παραδοσιακών δομών σταθερότητας και συνεννόησης, προδήλως ευνοεί την παραμονή του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Η Τουρκία εξέρχεται μέχρι στιγμής λαβωμένη από τη συριακή κρίση, το δε ενδεχόμενο μεταφοράς του συριακού εμφυλίου στο έδαφός της δεν είναι εξωπραγματικό.
Ο ρόλος των Κούρδων
Η εξέλιξη στο Συριακό Κουρδιστάν, όπου οι Κούρδοι κατάφεραν να ελέγξουν ευρύτερες εδαφικές ζώνες, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις ενός αυτόνομου Κουρδιστάν μεταξύ Συρίας και Τουρκίας, πανομοιότυπου εκείνου που βρίσκεται στο Βόρειο Ιράκ, προκαλεί ανησυχία στην Άγκυρα, γιατί αφενός αποδυναμώνει τον ρόλο της στη Μέση Ανατολή, αφετέρου αναζωπυρώνει το Κουρδικό και εντός Τουρκίας, με τη δυνατότητα μεταφοράς των αιτημάτων για αυτονομία και στο Τουρκικό Κουρδιστάν να είναι σήμερα, όσο ποτέ στο παρελθόν, εφικτή.
Ώρα για συμμαχίες
Αυτά τα ενδεχόμενα, κυρίως σε ό,τι αφορά την Τουρκία, η οποία απειλεί με ηγεμονικές, αυτοκρατορικές διαθέσεις την περιοχή, ενισχύουν την παραδοσιακά εδραιωμένη αντίληψη της διεθνούς πολιτικής, πως τίποτα δεν είναι μόνιμο στις εξελίξεις στον κόσμο, όλα αλλάζουν, φτάνει οι ενδιαφερόμενοι να προετοιμάζονται με σχέδιο και να συμμετέχουν διεκδικώντας τα συμφέροντά τους στις εξελίξεις που τους αφορούν.
Η Κύπρος, που συνεχίζει να απειλείται άμεσα ως υπόσταση πολιτική, κοινωνική και εθνική, οφείλει να παρακολουθεί και να συμμετέχει, σχεδιάζοντας τη δική της παρέμβαση και εκδήλωση οποιουδήποτε ενδιαφέροντος, κυρίως σε επίπεδο συμμαχιών, ώστε να επιτύχει το μέγιστο δυνατό όφελος από τις υπάρχουσες και τις προβλεπόμενες εξελίξεις. Αυτό σημαίνει πως τώρα συνομολογούμε συμμαχίες συμφερόντων, κερδίζουμε χρόνο στη διαπραγμάτευση, επιδιώκοντας τη δική μας ενδυνάμωση, ώστε να αξιοποιήσουμε, με την ευκαιρία που θα μας δοθεί σε μια στιγμή αποδυνάμωσης της άλλης πλευράς, το μέγιστο δυνατό όφελος για τα δικά μας συμφέροντα, που είναι η επιβίωση της χώρας, του κράτους, η απελευθέρωση των κατεχομένων και η δικαίωση.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου
