Η Ευρώπη των αποσχιστών!

Μαδρίτη εναντίον Βαρκελώνης, Λονδίνο εναντίον Εδιμβούργου, Βρυξέλλες εναντίον Αμβέρσας. Θα μπορούσαν να ήταν ποδοσφαιρικοί αγώνες, όμως είναι πολιτικοί. Οσο πλήττει η οικονομική κρίση την Ευρώπη, τόσο περισσότερες εύπορες επαρχίες δυσανασχετούν που μέρος των φόρων τους καταλήγει στις φτωχότερες – και ας βρίσκονται στην ίδια χώρα. «Ηγέτις» των «αποσχιστών» είναι σήμερα η Καταλωνία:
όλοι έχουν τα μάτια στραμμένα στο μπρα ντε φερ της με τη Μαδρίτη. Από την Ευρώπη των λαών στην Ευρώπη των αποσχιστών. Η διάσπαση ενός κράτους-μέλους οδηγεί την ΕΕ σε αχαρτογράφητα νερά. Δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ. Και οι χώρες που κινδυνεύουν να ακρωτηριαστούν, όπως η Ισπανία, δηλώνουν ότι θα ασκήσουν βέτο στην ένταξη οποιουδήποτε αποσχισθέντος, νεόκοπου κράτους.

«Οι μικρές χώρες μπορούν κάλλιστα να επιβιώσουν - δείτε το Λουξεμβούργο» λέει μιλώντας προς «Το Βήμα» ο Σέβι Μόρα, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. «Αλλά αν η ΕΕ αποκτήσει πολλά μικρά κράτη-μέλη χωρίς να αποκτήσει παράλληλα μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση, θα γίνει λιγότερο δημοκρατική και πιο δεξιά». Το εξηγεί λέγοντας ότι πολλές μικρές χώρες θα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την προσέλκυση κεφαλαίων, γι' αυτό θα μειώνουν τη φορολογία ακολουθώντας νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική.

«Σήμερα το εφαρμόζουν λίγες χώρες επειδή οι υπόλοιπες είναι μεγάλες. Και οι μεγάλες χώρες έχουν μικρότερη ανάγκη να ανταγωνιστούν στον τομέα της φορολογίας» συνεχίζει.«Φανταστείτε όμως να ήταν περισσότερες: θα μείωναν όλες τους φόρους, αλλά θα προσείλκυαν λιγότερα κεφάλαια γιατί θα ήταν μεγαλύτερος ο ανταγωνισμός, άρα θα τους μείωναν ακόμη περισσότερο. Αν επιθυμούμε δημοκρατία, πρέπει να έχουμε είτε ισχυρή κεντρική κυβέρνηση είτε μεγάλες χώρες. Διαφορετικά οι επιθυμίες του κεφαλαίου, λ.χ. όσον αφορά την αναδιανομή του πλούτου, θα καταπιούν τη δημοκρατία».

Ελλειμμα δημοκρατίας

Πολλοί εντοπίζουν έλλειμμα δημοκρατίας και στις φωνές που υψώνονται όλο και πιο έντονα από τις εύπορες επαρχίες της Ευρώπης ρωτώντας: «Γιατί εμείς να συντηρούμε με τους φόρους μας τους φτωχούς;». Δηλαδή μια μικρογραφία αυτού που συμβαίνει ανάμεσα στον πλούσιο Βορρά της ΕΕ (Γερμανία, Φινλανδία, Ολλανδία) ο οποίος δυσφορεί όταν«πληρώνει τους τεμπέληδες του Νότου» (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) λαμβάνει χώρα ανάμεσα στη Φλάνδρα και στη Βαλλονία στο Βέλγιο, στο Μιλάνο και στη Νάπολι στην Ιταλία... Τα δημοσιονομικά επιχειρήματα έχουν αντικαταστήσει τα εθνοτικά.

Ολοι αυτοί οι αποσχιστές δηλώνουν ευρωπαϊστές. Θεωρούν ότι εξυπακούεται πως θα παραμείνουν στην ΕΕ, ανήκοντας απλώς σε νέο κράτος. Αυτό όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο. Οποιαδήποτε πρωτεύουσα αντιμετωπίζει φυγόκεντρα κινήματα θα ασκήσει βέτο στην ένταξη ενός κράτους που αποσχίστηκε από άλλο από τον φόβο μήπως υπάρξει ένα προηγούμενο που θα το βρει στο μέλλον μπροστά της.

Τεράστιες διαφορές

Μετά τις εκλογές στην Καταλωνία την περασμένη Κυριακή, η επόμενη προγραμματισμένη σημαντική εξέλιξη στο μέτωπο των αποσχιστών είναι το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας που θα διοργανωθεί το φθινόπωρο του 2014. Καταλανός την καταγωγή αλλά κάτοικος Σκωτίας, ο Μόρα μας λέει τηλεφωνικά από το Εδιμβούργο ότι «ο καταλανικός και ο σκωτσέζικος εθνικισμός έχουν τεράστιες κοινωνιολογικές διαφορές. Στη Σκωτία ο εθνικισμός είναι ως επί το πλείστον της Αριστεράς ενώ στην Καταλονία της Δεξιάς. Στη Σκωτία τα κόμματα που είναι υπέρ της ανεξαρτησίας δεν έχουν μαζί τους τον δρόμο. Στην Καταλωνία, το αντίθετο: δεν θα τολμούσα ποτέ να κυκλοφορήσω με μια ισπανική σημαία στους δρόμους της Βαρκελώνης».

Η Αγγλία είναι αρκετά θετική προς μια ανεξάρτητη Σκωτία ενώ η Μαδρίτη είναι κάθετα αντίθετη στην προοπτική ενός κράτους της Καταλωνίας. Αλλά ο Μόρα πιστεύει ότι «η Καταλωνία έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει ανεξάρτητη από τη Σκωτία: περίπου το 50% των Καταλανών υποστηρίζουν την ανεξαρτησία έναντι 30% των Σκωτσέζων - παρ' ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα ήταν, λόγω των πετρελαίων της Βόρειας Θάλασσας, πλουσιότερη από μια ανεξάρτητη Καταλωνία. Αρχικά το κόστος της ανεξαρτησίας θα είναι τεράστιο για τους Καταλανούς».

Στο τέλος όμως οι παράγοντες που θα μετρήσουν για την ευόδωση ή όχι των αποσχιστικών κινημάτων δεν είναι το συναίσθημα, αλλά το χρήμα και ο φόβος της εξόδου από την ΕΕ.

Στο ψυγείο
Φόβος για πολλά Κοσσυφοπέδια Μετά τον πόλεμο με τη Σερβία του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στα τέλη της δεκαετίας του '90, το Κοσσυφοπέδιο είχε πρακτικά διακόψει κάθε σχέση με το Βελιγράδι. Ωσπου τον Φεβρουάριο του 2008 ανακήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία του από τη Σερβία. Η ΕΕ έσπευσε να δηλώσει ότι το Κοσσυφοπέδιο αποτελεί περίπτωση sui generis. Ομως τα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν αποσχιστικά κινήματα εντός της επικράτειάς τους καθόλου δεν συμφωνούν με τη θέση αυτή και φοβούνται ότι αν αναγνωρίσουν το Κοσσυφοπέδιο, θα ανοίξουν τον δρόμο για τη δική τους διάσπαση.

Πέντε κράτη-μέλη της ΕΕ δεν έχουν αναγνωρίσει το μικρό αυτό βαλκανικό κρατίδιο, όλα για ευνόητους λόγους: η Ελλάδα και η Κύπρος λόγω τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους, η Ισπανία λόγω Καταλωνίας και Χώρας των Βάσκων, η Ρουμανία λόγω ουγγαρόφωνης μειονότητας στην Ανατολική Τρανσυλβανία και η Σλοβακία λόγω της ουγγρικής μειονότητας κατά μήκος των νότιων συνόρων της.

Η Ελλάδα λειτουργεί ένα Γραφείο Συνδέσμου στην Πρίστινα. Αν και οι ελληνικές Αρχές δεν αναγνωρίζουν τα διαβατήρια που εκδίδονται από το Κοσσυφοπέδιο, το Γραφείο Συνδέσμου χορηγεί βίζες στους Κοσοβάρους που επιθυμούν να επισκεφθούν την Ελλάδα - αλλά σε χωριστό χαρτί και όχι στο διαβατήριό τους.

Υπήρξε μια εποχή που η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου αποτελούσε το βαρόμετρο για την πορεία παρόμοιων αποσχιστικών τάσεων στην Ευρώπη. Σήμερα το θέμα είναι παγωμένο καθώς η Ρωσία και η Κίνα δηλώνουν ότι θα ασκήσουν βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αν το Κοσσυφοπέδιο θελήσει να αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος. Η ένταση ανάμεσα στους Αλβανούς και στη σερβική μειονότητα παραμένει στο Κοσσυφοπέδιο. Ο μόνος παράγοντας που έχει αλλάξει είναι ότι πριν από λίγους μήνες η Σερβία έλαβε καθεστώς χώρας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ. Οι Βρυξέλλες τονίζουν ότι πρέπει να βρεθεί μια λύση στο Κοσσυφοπέδιο προτού κάνουν δεκτή τη Σερβία, όμως το Βελιγράδι ευελπιστεί ότι δεν θα του θέσουν ως όρο να αναγνωρίσει την πρώην επαρχία του.

Χαβιέρ Ασένσιο, καθηγητής Οικονομικών
«Βιώσιμη μεν, φτωχότερη δε μια ανεξάρτητη Καταλωνία»«Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας από την Ισπανία είναι αδύνατο να διοργανωθεί, τουλάχιστον μέσα στο 2013» λέει μιλώντας προς «Το Βήμα» ο Χαβιέρ Ασένσιο, καθηγητής Οικονομικών στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Στις πρόωρες εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στην Καταλωνία την περασμένη Κυριακή το CiU, το κόμμα του καταλανού προέδρου Αρτούρ Μας, δεν έλαβε την απόλυτη πλειοψηφία, όπως ήλπιζε.

Ως οικονομολόγος ο Ασένσιο πιστεύει ότι η σούμα μιας ανεξάρτητης Καταλωνίας θα έβγαινε αρνητική: «Θα κέρδιζε 2%-3% του ΑΕΠ επειδή οι φόροι των Καταλανών θα παρέμεναν στη Βαρκελώνη αντί να πηγαίνουν στη Μαδρίτη» - αυτό είναι και το κυριότερο επιχείρημα των αποσχιστών - «αλλά θα έχανε 9% του ΑΕΠ επειδή ο μεγαλύτερος πελάτης των καταλανικών προϊόντων είναι η Ισπανία και η χάραξη ενός συνόρου ανάμεσά τους θα έπληττε τις εμπορικές συναλλαγές». Θεωρεί ότι «δεν υπάρχει κανένας λόγος - τεχνικός, κοινωνικός, πολιτιστικός - για να μην αποκτήσουν κράτος οι Καταλανοί. Μια ανεξάρτητη Καταλωνία θα ήταν μεν βιώσιμη, μόνο που θα ήταν φτωχότερη».

«Το CiU έλαβε 50 έδρες, δηλαδή 12 λιγότερες από όσες είχε στην προηγούμενη Βουλή. Το πιο ακραία αποσχιστικό ERC αύξησε τη δύναμή του, φθάνοντας τις 21 έδρες. Μαζί τα δύο κόμματα διαθέτουν την πλειοψηφία, δηλαδή τις 71 από τις 135 έδρες της Βουλής της Καταλωνίας. Ομως το ζήτημα της διοργάνωσης του δημοψηφίσματος δεν είναι τόσο απλό»λέει. Το πρώτο πρόβλημα, συνεχίζει, είναι ότι ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα ήταν παράνομο σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ισπανίας. «Οπως παραδέχεται και ο ίδιος ο Μας, θα μπορούσε να παρακαμφθεί το θέμα της νομιμότητας αν το CiU είχε φέρει ένα ποσοστό 70% ή 80% στις εκλογές».

Ο Ασένσιο ανήκει σε εκείνους που πιστεύουν ότι ο Μας «ανακάλυψε» όψιμα την ανεξαρτησία της Καταλωνίας «για να ξεχάσουν οι Καταλανοί τα δύο χρόνια σπατάλης της τοπικής κυβέρνησης, όταν το CiU βρισκόταν στην εξουσία», τα οποία έχουν προκαλέσει ένα έλλειμμα στον καταλανικό προϋπολογισμό της τάξης του 8% (δηλαδή 16 δισ. ευρώ).

Το δεύτερο πρόβλημα με το δημοψήφισμα είναι ότι «οι Καταλανοί ποικίλλουν σημαντικά. Κατ' αρχάς, πολιτικά διαιρούνται τόσο σε δεξιούς ή αριστερούς όσο και σε υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας. Επειτα πολλοί ψήφισαν την Κυριακή εναντίον της κρίσης και όχι υπέρ του δημοψηφίσματος. Τέλος, υπάρχει μια σημαντική μειοψηφία Καταλανών που είναι κατά της ανεξαρτησίας από την Ισπανία» - όπως οι Σοσιαλιστές και το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ). Συνεπώς το δεξιό CiU αποκλείεται να συνεργαστεί με το επίσης δεξιό ΡΡ διότι έχουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις στο θέμα του δημοψηφίσματος.

http://geopoliticsdailynews.blogspot.gr/2012/12/blog-post_3621.html