Δε θα πρέπει να τον μπερδεύουμε με τον προφήτη (λεγόμενο μικρό προφήτη) ενδέκατο στη σειρά των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης που εορτάζεται στις 8 Φεβρουαρίου.
Η Ζωή του Προφήτη Ζαχαρία
Ο Ζαχαρίας, πατέρας του Ιωάννη του Βαπτιστή, έζησε στα χρόνια του Ηρώδη, βασιλιά της Ιουδαίας. Κατά τη γνώμη του Χρυσοστόμου, καθώς και άλλων Πατέρων της Εκκλησίας, ο Ζαχαρίας δεν ήταν απλός Ιερέας, αλλά αρχιερέας που έμπαινε στα άγια των αγίων. Η Σύζυγός του ήταν η Ελισάβετ και δεν είχαν παιδί ενώ είχαν φτάσει κι οι δυο σε προχωρημένη ηλικία.
Ο Ζαχαρίας υπηρετούσε στον Ναό, όταν του συνέβη ένα θαυμαστό γεγονός.
Ενώ βρισκόταν στα Άγια των Αγίων και πρόσφερε τη θυσία του θυμιάματος, παρουσιάστηκε μπροστά του άγγελος Κυρίου και του είπε:
Μη φοβάσαι, Ζαχαρία. Άκουσε ο Θεός την προσευχή σου. Η γυναίκα σου, η Ελισάβετ, θα γεννήσει γιο και θα τον ονομάσεις Ιωάννη. Η γέννησή του θα είναι χαρά για σένα αλλά και για πολλούς ανθρώπους. Αυτό το παιδί θα γίνει σπουδαίος άνθρωπος, αναγνωρισμένος από τον ίδιο τον Κύριο. Θα έρθει πριν από τον Μεσσία και θα ‘χει δύναμη προφητική. Θα ετοιμάσει τις καρδιές των ανθρώπων, για να δεχθούν τον Σωτήρα.
«Και πώς θα βεβαιωθώ γι’ αυτό;» αμφέβαλε ο Ζαχαρίας.
«Εγώ είμαι γέρος κι η γυναίκα μου σε προχωρημένη ηλικία».
Κι ο άγγελος απάντησε:
Είμαι ο Γαβριήλ και μ’ έστειλε ο Θεός να σου αποκαλύψω το σχέδιό Του. Αφού όμως θέλεις σημάδι, σου λέω ότι θα μείνεις βουβός μέχρι την ημέρα που θα πραγματοποιηθούν όσα σου είπα. Κι αυτό θα είναι και η τιμωρία σου, επειδή δεν πίστεψες στα λόγια μου.
Ο άγγελος Γαβριήλ του αποκάλυψε λοιπόν ότι θα μείνει κωφάλαλος μέχρι να γεννηθεί το παιδί, δηλαδή Γενέθλιον του Τιμίου Προδρόμου.
Η γέννηση του Ιωάννη του Βαπτιστή και Προδρόμου
Έξω ο λαός περίμενε τον ιερέα και απορούσαν γιατί αργοπορούσε τόσο μέσα στον Ναό. Όταν τέλος βγήκε, δεν μπορούσε να μιλήσει. Με νοήματα τους εξήγησε ότι του είχε συμβεί κάτι συγκλονιστικό. Όταν επέστρεψε στο σπίτι του, η Ελισάβετ έμεινε έγκυος.
Όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες της εγκυμοσύνης της, η Ελισάβετ γέννησε αγόρι. Την όγδοη ημέρα μαζεύτηκαν όλοι οι συγγενείς και φίλοι, για να δώσουν το όνομα στο παιδί. Όλοι ήθελαν να το ονομάσουν Ζαχαρία. Η μητέρα του παιδιού, φωτισμένη απ’ τον Θεό, είπε πως έπρεπε το όνομά του να είναι Ιωάννης. Όλοι απόρησαν, επειδή τέτοιο όνομα δεν υπήρχε στην οικογένεια. Ρώτησαν και τον πατέρα του παιδιού, που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν βουβός. Εκείνος ζήτησε να του δώσουν μια πλάκα κι έγραψε επάνω: «Ιωάννης».
Αμέσως λύθηκε η γλώσσα του προφήτη Ζαχαρία κι άρχισε πάλι να μιλά καθαρά και να υμνεί και να δοξάζει τον Θεό, που τόσο τον ευεργέτησε. Φωτισμένος μάλιστα από το Άγιο Πνεύμα προφήτευσε ότι ο Θεός θα φανεί σαν Φως στις ψυχές των ανθρώπων που βρίσκονται στη σκιά και το σκοτάδι της αμαρτίας. Αυτό το Φως θα οδηγήσει τους πιστούς στον δρόμο της ειρήνης.
Η φαινομενική τιμωρία του Προφήτη Ζαχαρία έγινε Θεραπεία
Η φαινομενική τιμωρία, θεράπευσε την απιστία του Ζαχαρία. Και όταν ακόμη ο Θεός επισκέπτεται τους ανθρώπους και με δοκιμασίες και θλίψεις, δεν αναιρεί τις σωτήριες υποσχέσεις Του και δεν αποσύρει το έλεός Του από το πλάσμα Του.
Βέβαια, η χάρη αυτή έγινε από το Θεό στο Ζαχαρία, διότι της ήταν «δίκαιος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, πορευόμενος ἐν πάσαις ταὶς ἐντολαὶς καὶ δικαιώμασι τοῦ Κυρίου ἄμεμπτος» (Κατά Λουκά, 1,6.). Ήταν, δηλαδή, δίκαιος, άμεμπτος από κάθε σοβαρή ενοχή μπροστά στο Θεό και ζούσε σύμφωνα με της της εντολές και τα παραγγέλματα του Κυρίου.
Ο καιρός περνούσε και ο Ιωάννης μεγάλωνε στο σώμα και δυνάμωνε στο πνεύμα. Κι έμενε μακριά από τον κόσμο, άγνωστος, μέχρι την ώρα που ο Θεός θα τον παρουσίαζε στον ισραηλιτικό λαό.
Ο θάνατος του Προφήτη Ζαχαρία
Ο προφήτης Ζαχαρίας είχε μαρτυρικό θάνατο όπως δε σημειώνει ο Συναξαριστής δύο ήταν οι αιτίες που ο Ηρώδης οργάνωσε τη δολοφονία του. Ο προφήτης Ζαχαρίας κήρυττε με παρρησία τη Μαρία Θεοτόκο, ότι δηλαδή είναι συγχρόνως μητέρα και Παρθένος.Την πρόσταξε δε ως Θεοτόκον, αφού γέννησε τον Χριστό, να μη βγαίνει έξω από τον τόπο που ήταν καθορισμένος να μένουν οι παρθένες. Αυτή είναι η πρώτη αιτία του μίσους των Εβραίων.
Ο Ζαχαρίας επίσης κατά τον καιρό της βρεφοκτονίας προστάτεψε τον γιό του Ιωάννη, νήπιο τότε δυόμισι ετών και τη γυναίκα του κρύβοντας τους σε ένα σπήλαιο που ήταν πέρα από τον Ιορδάνη ποταμό.
Αυτή ήταν η δεύτερη αιτία, που προκάλεσε τη δολοφονία του από Ιουδαίους τον κατεδίωξαν ώς το εσωτερικό του ναού. Εκεί τον εφόνευσαν μεταξύ ναού και θυσιαστηρίου, στον τόπο όπου είχε ορίσει να στέκεται η Παρθένος μετά την θεοτοκία της. Το αίμα του κύλησε έως το εσωτερικό του θυσιαστηρίου, μαρτυρώντας ενώπιον του Θεού την μιαιφονία των Εβραίων. Οι ιερείς ενταφίασαν το σώμα του στον τάφο των πατέρων του, στα Ιεροσόλυμα.
Αυτό το γεγονός επιβεβαιώνει και ο 13ος Κανόνας του αγίου Πέτρου Αλεξάνδρειας.
Από το γεγονός αυτό και εξής στον ναό των Ιεροσολύμων έλαβαν χώρα σημεία και τέρατα, που προεμήνυαν την προσεχή κατάργησι της λατρείας και του Νόμου. Οι ιερείς έπαυσαν να έχουν οπτασίες θεοπέμπτων αγγέλων και τους αφαιρέθηκε το χάρισμα της προφητείας. Δεν μπορούσαν πλέον να δώσουν χρησμό από το Δαβήρ (άδυτο του ναού), ούτε να ρωτήσουν στο εφούδ (άμφιο του Ααρών) και να διασαφηνίσουν στον λαό τα δυσνόητα σημεία της Αγίας Γραφής.
Εύρεση του Ιερού Λειψάνου του Προφήτη Ζαχαρία
Το λείψανο του προφήτη Ζαχαρία βρέθηκε στα χρόνια του Θεοδοσίου του νέου το 409, στο χωριό Κοφάρ της Ελευθερούπολης στην Παλαιστίνη, από κάποιο άνθρωπο πού ονομαζόταν Καλήμερος. Φορούσε λευκό ένδυμα, μίτρα χρυσή στο κεφάλι και σανδάλια χρυσά στα πόδια όπως βρισκόταν στο θυσιαστήριο, όταν λειτουργούσε στον Θεό, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Δοσίθεος στη Δωδεκάβιβλο. Το Ιερό λείψανο του Προφήτη Ζαχαρία βρίσκεται τώρα στην Ιταλία, όπως λέει ο Ιεροσολύμων Νεκτάριος στο έργο του περί της αρχής του Πάπα αντιρρήσεως.
Η εύρεση του Ιερού Λειψάνου του Προφήτη Ζαχαρία εορτάζεται από την Εκκλησίας μας την 11η Φεβρουαρίου. Την ίδια ημέρα ορισμένοι Συναξαριστές αναφέρουν ότι μαζί με την προαναφερθείσα εύρεση των λειψάνων του Προφήτη Ζαχαρία, εορτάζουμε και την εύρεση λειψάνων του Ιωσήφ, γιου του Ιακώβ. Κατά πόσο όμως αυτό ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Κατεπλάγη Ἰωσήφ.
Ἱερωσύνης στολισμόν, περιβαλλόμενος σοφέ, κατὰ τὸν νόμον τοῦ Θεού, ὁλοκαυτώματα δεκτά, ἱεροπρεπῶς προσενήνοχας Ζαχαρία· καὶ γέγονας φωστήρ, καὶ θεατὴς μυστικῶν, τὰ σύμβολα ἐν σοί, τὰ τῆς χάριτος, φέρων ἐκδήλως πάνσοφε, καὶ ξίφει ἀναιρεθεὶς ἐν τῷ ναῷ τοῦ Θεοῦ, Χριστοῦ Προφῆτα, σὺν τῷ Προδρόμῳ, πρέσβευε σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
