Tα ποιοτικά στέκια και η πολυκύμαντη ιστορία του δημιουργούν ένα εκρηκτικό, άκρως βαλκανικό, μίγμα.
Σε ομορφιά μοιάζει με το Παρίσι, μόνο που είναι πιο μικρό σε μέγεθος και γι’ αυτό πιο εύκολο να το γνωρίσεις. Όσο για τους κατοίκους του, είναι σίγουρα πιο χαλαροί από τους Παριζιάνους.
Το Βελιγράδι έχει προβλήματα, αλλά έχει και την ικανότητα να τα κρύβει. Είναι από τις πιο φιλικές μητροπόλεις – ήρεμο, αλλά καθόλου ράθυμο, καθαρό, με μεγάλα πάρκα, εξαιρετικά μουσεία, καλά εστιατόρια και στέκια με χαρακτήρα. Δεν χρειάζεται καν να τα ψάξεις. Αρκεί μια βόλτα στο κέντρο και πέφτεις πάνω σε ένα σινεφίλ καφέ, στη βιτρίνα του οποίου στέκουν ο Νταρθ Βέιντερ και ο Γιόντα από τον «Πόλεμο των Άστρων». Σου φτιάχνει τη διάθεση ο Τζεντάι με τα μακριά αυτιά, που κραδαίνει το φωτόσπαθο πίσω από το τζάμι και σε κοιτάει σαν να σου λέει «έλα αμέσως μέσα».
Η συνοικία Zemun και στο βάθος ο Δούναβης. (Φωτογραφία: © ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΗΜΑΣ)
Το μεγάλο προτέρημα του Βελιγραδίου που του προσδίδει έξτρα δυναμική είναι το γεγονός ότι βρέχεται από δύο ποτάμια. Ο Δούναβης και ο Σάβος συμβάλλουν στο σημείο όπου βρίσκεται το Μεγάλο Νησί του Πολέμου, μια ακατοίκητη νησίδα με αποικίες πουλιών που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για την πολιορκία και την άμυνα της πόλης.
Hotel Moskva, δείγμα ρωσικής αρ νουβό. (Φωτογραφία: © Shutterstock)
Μόνο το ότι μπορείς να ξεστρατίσεις από τα στενά με τα αρ νουβό κτίσματα –όπως το ακριβοθώρητο Hotel Moskva, που άρχισε να λειτουργεί το 1908– ή τα εναπομείναντα δείγματα μπρουταλισμού και να βρεθείς ξαφνικά να περπατάς πλάι στο νερό είναι εντυπωσιακό. Λίγο από Κεντρική Ευρώπη, λίγο από Βαλκάνια, με τοπίο αστικό αλλά και εξοχικό, το Βελιγράδι έχει έναν χαρακτήρα εντελώς προσωπικό.
Σε επίπεδο αρχιτεκτονικής– βλέπεις να εξελίσσεται μπροστά σου ένας περίργος κόσμος. Από τη μία επιβιώνουν κτίρια σαν το θεόρατο Παλάτι της Σερβίας, γνωστό για τα έξι σαλόνια του, καθένα από τα οποία αντιστοιχούσε σε μία από τις έξι σοσιαλιστικές δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας. Από την άλλη υπάρχουν πανάκριβα εμπορικά κέντρα (όπου μια φούστα κοστίζει όσο το 25% του βασικού μισθού) και ταχυφαγεία τύπου McDonald’s (σαν αυτό της οδού Deligradska 2, που άνοιξε πριν από 30 χρόνια και υπήρξε το «πρώτο McDonald’s της Ανατολικής Ευρώπης») και από την άλλη η Ορθόδοξη περηφάνια της Σερβίας.
Ίσως λόγω αυτής της αντιφατικότητας και της πολυμορφίας του, το Βελιγράδι γίνεται όλο και πιο δημοφιλές στην ταξιδιωτική κοινότητα. Σύμφωνα με στοιχεία του Τουριστικού Οργανισμού της πόλης, το ενδιαφέρον αυξάνεται διαρκώς την τελευταία δεκαετία κατά 10%-20% κάθε χρόνο (το 2017 οι αφίξεις ξεπέρασαν το 1 εκατ.), η πόλη προωθείται ως city break προορισμός και ανοίγεται σε νέες αγορές (Κίνα, ΗΠΑ, Ιράν, Ισραήλ).
Ιστορικό μέσο μεταφοράς, το τραμ άρχισε να λειτουργεί το 1892. (Φωτογραφία: © ΑΝΤΩΝΗΣ ΔΗΜΑΣ)
Από τη μικρή προσωπική εμπειρία που είχα πάντως με τους τουριστικούς φορείς, αποκόμισα την αίσθηση ότι είναι ικανοί και ευρηματικοί, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις ξεναγήσεις με το τραμ. Ανεβαίνεις σε ένα λευκό βαγόνι (και όχι κόκκινο ή πράσινο, όπως είναι αυτά που χρησιμοποιεί ο κόσμος για τις καθημερινές μετακινήσεις του), από αυτά τα παλιομοδίτικα, τα μικρά και ευέλικτα που διατρέχουν την πόλη σαν φίδια, και ακούς την ιστορία «του κτιρίου στα δεξιά μας», «της γειτονιάς όπου βρισκόμαστε τώρα» κ.ο.κ. Η βόλτα διαρκεί μία ώρα, είναι δωρεάν και αποτελεί έναν πολύ καλό τρόπο για να πάρει κανείς μια ιδέα για το τρικυμιώδες και βίαιο παρελθόν της Λευκής Πόλης (η ονομασία του Βελιγραδίου στα ελληνικά), η οποία διεκδικήθηκε από Βυζαντινούς, Ούγγρους, Βούλγαρους, Οθωμανούς, Αψβούργους κ.ά.
Ο πύργος Castellan στο Φρούριο του Βελιγραδίου. (Φωτογραφία: © Getty Images/Ideal Image)
Αν είστε λάτρεις της ιστορίας, αξίζει να περάσετε και από τον Πύργο Νεμπόισα, το βασικό αμυντικό κτίσμα του Φρουρίου του Βελιγραδίου, που κάποια στιγμή μετατράπηκε σε φυλακή. Ένας από τους κρατουμένους που θανατώθηκαν εδώ ήταν ο Ρήγας Φεραίος. Σήμερα ο Πύργος φιλοξενεί μια καλοστημένη έκθεση με αναφορές και στον Ρήγα.
Μια πόλη δεν είναι μόνο πάρκα, ποτάμια και μνημεία. Κυρίως φτιάχνεται από τους ανθρώπους της. Πώς ήταν αυτοί που συναντήσαμε εμείς; Ευγενικοί και χαμογελαστοί (σπανιότερα κοφτοί και απότομοι) οι εργαζόμενοι στα εστιατόρια και στα καφέ. Αμίλητοι οι οδηγοί ταξί (και κάποιοι όχι καλοπροαίρετοι, αφού διαπιστώσαμε αυτό που γράφουν οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, ότι ενδέχεται να προσπαθήσουν να πάρουν παραπάνω χρήματα, γι’ αυτό θέλει προσοχή η συνεννόηση για την πληρωμή). Φανταστική η ξεναγός μας, η Τάνια, μια κλασική σλαβική φιγούρα, ψηλή και λεπτή με κοντοκουρεμένα μαλλιά, που πότε πότε διάνθιζε τις ιστορικές πληροφορίες με βιωματική αφήγηση (π.χ. περιγράφοντάς μας πώς η γιαγιά της έζησε σε «επτά διαφορετικές χώρες», που υποδηλώνουν την εναλλαγή καθεστώτων και τη διαχρονικά μπερδεμένη πολιτική κατάσταση της Σερβίας).
Ακολουθούμε τη Νατάσα Μίκιτς, δημιουργό του μπλογκ Bellegrade, σε μερικές στάσεις στην πόλη.
1.Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σάββα (Храм светог Саве/Χραμ Σβέτογκ Σάβε), στο Βελιγράδι, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για εμάς τους Έλληνες, καθώς είναι ο μεγαλύτερος Ορθόδοξος ναός στον κόσμο. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Σάββα, ιδρυτή της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και σημαντικό πρόσωπο της χώρας κατά τη μεσαιωνική εποχή.
Λόγω της θέσης του ο ναός του Αγίου Σάββα κυριαρχεί στον ορίζοντα του Βελιγραδίου και αποτελεί το πιο μνημειώδες κτίριο της πόλης.
Η κατασκευή του ναού έγινε αποκλειστικά με προσφορές, ενώ εικάζεται ότι χτίστηκε στο σημείο όπου θάφτηκε ο Άγιος Σάββας. Τα πρώτα σχέδια δημιουργήθηκαν το 1905 αλλά απορρίφθηκαν και στη συνέχεια οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ο Πρώτος Παγκόσμιος πάγωσαν την κατασκευή.
Τελικώς το 1926 επιλέχτηκε το σχέδιο του αρχιτέκτονα Aleksandar Deroko ανάμεσα σε 22 υποψηφιότητες και 340 χρόνια μετά το κάψιμο της σορού του Αγίου Σάββα, το 1935, η κατασκευή του τεράστιου ναού ξεκίνησε για να ξανασταματήσει κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου.
Το 1985 οι εργασίες συνέχισαν με μεγαλύτερο επίτευγμα την εγκατάσταση του θόλου με βάρος 4.000 τόνων το 1989.
Ο ναός σχηματίζει στην κάτοψή του ένα σταυρό με διαστάσεις πλευρών 91 και 81 μέτρα καλύπτοντας μία επιφάνεια 3.500 τετραγωνικών μέτρων. Ο κεντρικός τρούλος φτάνει τα 70 μέτρα ύψος και φέρει πάνω του επίχρυσο σταυρό 12 μέτρων! Υπάρχουν ακόμη 18 επίχρυσοι σταυροί διαφόρων μεγεθών στους υπόλοιπους τρούλους και 49 καμπάνες στα καμπαναριά.
2| Οι θησαυροί της αγοράς Kalenic
Η πιο φημισμένη αγορά του Βελιγραδίου βρίσκεται στην καρδιά της συνοικίας Vracar, ανάμεσα στις οδούς Maksima Gorkog και Njegoseva. Την προτιμούν οι ντόπιοι για τα είδη μαναβικής της, αλλά αποτελεί πόλο έλξης και για εκείνους που τους αρέσει να ψωνίζουν από δεύτερο χέρι (από βίντατζ γυαλιά ηλίου μέχρι ρούχα και βινύλια). Εδώ ένας επισκέπτης θα αφουγκραστεί τον παλμό της καθημερινότητας των κατοίκων.
3| Στις παλιές αποθήκες
Το Beton Hala (Karadordeva 2) βρίσκεται κάτω από το φρούριο Kalemegdan, κατά μήκος του ποταμού Σάβου, και είναι ένα πολύ δημοφιλές σημείο, ειδικά το καλοκαίρι. Πρόκειται για παλιές αποθήκες που τα τελευταία χρόνια μεταμορφώθηκαν σε εστιατόρια. Προτιμώ να περνάω στη διάρκεια της μέρας, που είναι ήσυχα. Το βράδυ μαζεύεται κόσμος, γι’ αυτό καλύτερα να κάνετε κράτηση τραπεζιού.
Κινηματογράφος Zvezda (Φωτογραφία: © Natasa Mikic)
4| Στέκι για σινεφίλ
Το Zvezda (Terazije 40) είναι το παλιότερο σινεμά της πόλης. Άνοιξε το 1911 στον χώρο όπου παλιότερα ήταν το ατελιέ του καταξιωμένου Σέρβου φωτογράφου Milan Jovanovic. Το 2007 πουλήθηκε σε πολύ χαμηλή τιμή, μαζί με άλλους κρατικούς κινηματογράφους, σε έναν Σέρβο επιχειρηματία, ο οποίος μεταπώλησε τα σινεμά, με αποτέλεσμα κάποια να γίνουν φαστφουντάδικα. Ήταν μια μεγάλη απώλεια για την πολιτιστική σκηνή της Σερβίας. Το 2014 το Zvezda καταλήφθηκε από νέους, οι οποίοι το καθάρισαν και έμειναν μέσα. Σήμερα είναι μία από τις πιο δυναμικές ανεξάρτητες κινηματογραφικές φωνές και προβάλλει από κλασικές ταινίες μέχρι εμβληματικά γιουγκοσλαβικά φιλμ.
5| Στα μπαρ της οδού Cetinjska
Πρόκειται για το συγκρότημα μιας παλιάς ζυθοποιίας. Απέξω ο χώρος μοιάζει με πάρκινγκ, αλλά μόλις μπεις μέσα και περάσεις το πλυντήριο αυτοκινήτων, βρίσκεσαι ανάμεσα σε μερικά πολύ ωραία μπαρ.
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ
