Το περασμένο σαββατοκύριακο (15 και 16 Σεπ 17) στο Tallinnτης Εσθονίας – η οποία ασκεί και την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ αυτό το εξάμηνο – έλαβε χώρα ανεπίσημη συνάντηση των υπουργών οικονομικών της ΕΕ (ECOFIN) στην ατζέντα της οποίας υπήρχε ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα: Οι κανόνες φορολόγησης στην ψηφιακή οικονομία. Βέβαια ίσως αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα ευρωπαϊκά όργανα δεν ασχολούνται ΜΟΝΟ με την Ελλάδα αλλά υπάρχουν και άλλα σοβαρά ζητήματα.Τα μήλα της έριδος οι ψηφιακοί γίγαντες οι οποίοι έχουν αποκτήσει το αρκτικόλεξο GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) και οι φορολογικοί τους "περίπατοι" στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ενα ε-τηλέφωνο, όλα τα λεφτά!
Καταρχήν το φαινόμενο Apple παρότι γνωστό δεν παύει να εκπλήσσει. Η έλευση του iPhone το 2007, ίσως και να μπορεί να συγκριθεί με την έλευση του ίδιου του τηλεφώνου στα τέλη του 19ου αιώνα. Δεν έχει δημιουργήσει απλά καινοτομία και αλλαγή τρόπου ζωής αλλά ένα δικό της οικοσύστημα και μία i-οικονομία η οποία επεκτείνεται σε όλο τον πλανήτη τόσο από πλευράς χρηστών όσο και από πλευράς παραγωγής και εφοδιαστικής αλυσίδας. Σήμερα 10 χρόνια μετά και ενώ ο Tim Cook παρουσίασε το επετειακό iPhone X, τα 2/3 των εσόδων της Apple προέρχονται από τις πωλήσεις του εμβληματικού ευφυούς (intelligent) τηλεφώνου, το οποίο από το 2007 μέχρι και το 2016 έχει πουλήσει 1.033.660.000 κομμάτια. H εταιρία κάθεται πάνω σε διαθέσιμα ρευστά τα οποία ξεπερνούν τα 250 δισεκατομμύρια (με δ!) δολάρια (τα συναλλαγματικά αποθέματα της Γερμανίας ανέρχονται σε 184 δισ. δολάρια), είναι η εταιρία με την μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία παγκοσμίως (752 δις δολάρια) και είναι η 1η σε κέρδη εισηγμένη εταιρία με 45,2 δισ. δολάρια το 2016. Συγκριτικά η ExxonMobile το 2016 είχε κέρδη 7,8 δισ. και τη μισή χρηματιστηριακή αξία από την Apple ενώ η Coca-Cola κέρδη 6,5 δισ. To τρίτο τρίμηνο του 2017 ανακοίνωσε πωλήσεις ύψους 45 δισ. δολαρίων.
Ψηφιακοί μπαταχτσήδες
Παρόλα αυτά οι φόροι τους οποίους αποδίδει η Apple στις χώρες της ΕΕ είναι κάτω από το 1% των εισοδημάτων της. H Google αποδίδει σε φόρους το 0,82%, ενώ η Facebook μόλις το 0,10% αντίστοιχα, από τα εισοδήματα της στην ΕE. Οι ψηφιακοί γίγαντες εκμεταλλευόμενοι ένα σκιώδες δίκτυο θυγατρικών, την νομοθεσία καθώς και το φορολογικό σύστημα... παραδεισένιων νησιωτικών συμπλεγμάτων καταφεύγουν στη χρήση τεχνικών με ευφάνταστα ονόματα όπως το "διπλό ολλανδικό" ή το "ολλανδικό σάντουιτς" και καταφέρνουν να ελαχιστοποιήσουν τη φορολογική τους επιβάρυνση. Την περίοδο 2013-2015 η ΕΕ έχασε από την Google και την Facebookπερί στα 5,4 δισ. ευρώ από φόρους. Το 2014 τα LuxLeaks είχαν αποκαλύψει λεπτομέρειες για τις συμφωνίες του Λουξεμβούργου με την Apple και την Amazon.
Η ΕΕ με πρωταγωνίστρια την Δανέζα επίτροπο ανταγωνισμού Margrethe Vestager έχει τελευταία αναδείξει το πρόβλημα. Το 2016 υποχρέωσε την Apple να καταβάλει στην Ιρλανδία το ποσό των 13 δισ. ευρώ για παράνομες εκπτώσεις φόρου Βέβαια, η ίδια η Ιρλανδική κυβέρνηση φοβούμενη τη φυγή της Apple από τη χώρα αντέδρασε στην απόφαση. Το 2015 το "μήλο" δέχτηκε να πληρώσει 300 εκατομμύρια ευρώ στην Ιταλία προκειμένω να κλείσει έρευνα για υπόθεση φορολογικής απάτης, ενώ τον Μάιο του 2017 η Google συμφώνησε να πληρώσει 306 εκατομμύρια ευρώ στην Ιταλία, στο πλαίσιο διακανονισμού φορολογικής διαφωνίας αφορούσα την περίοδο 2009-2013.
Η ψηφιοποίηση της οικονομίας και η μετάβαση (τουλάχιστον εν μέρει) στην άυλη οικονομία είναι γεγονός, το οποίο δυστυχώς είναι μακρυά ακόμα από την ελληνική πραγματικότητα. Το νέο αυτό οικονομικό μοντέλο δημιουργεί προκλήσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει κάθε εθνικός και υπερεθνικός νομοθέτης προκειμένου να αποφευχθεί ο φόβος του Ευρωπαίου επιτρόπου οικονομικών υποθέσεων Pierre Moscovici (έχει και αυτός και άλλες δουλειές εκτός από την Ελλάδα!) της "δημιουργίας ψηφιακών φορολογικών παραδείσων αλλά και κολάσεων διοικητικών διαδικασιών"
* Ο κ. Δημήτρης Στεργίου είναι Γεωοικονομικός Αναλυτής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
