Το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στη Μόσχα και στην Ουάσιγκτον για τους
πυραύλους Κρουζ και οι όλο... και πιο θρασείες περιπολίες των ρωσικών πυρηνικών
υποβρυχίων απειλούν να βάλουν ένα τέλος στην εποχή του ελέγχου των εξοπλισμών
και να επαναφέρουν τον επικίνδυνο ανταγωνισμό ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες
πυρηνικές δυνάμεις του κόσμου.
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα «Guardian», η ένταση κλιμακώθηκε λόγω του ότι οι ΗΠΑ απειλούν τη Ρωσία με αντίποινα επειδή αναπτύσσει έναν νέο πύραυλο Κρουζ. Η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι η Μόσχα παραβιάζει μία από τις σημαντικότερες συνθήκες για τον έλεγχο των εξοπλισμών και εγείρει το ενδεχόμενο επιστροφής των αμερικανικών πυραύλων Κρουζ στην Ευρώπη ύστερα από απουσία 23 ετών.
Χαρακτηριστικό της έντασης είναι ότι την επομένη των Χριστουγέννων η Ουάσιγκτον εγκαινίασε το πρώτο από τα δύο πειραματικά αερόστατα που θα πετούν πάνω από την αμερικανική πρωτεύουσα. Το σύστημα, που ονομάζεται JLENS, εντοπίζει πυραύλους Κρουζ που κατευθύνονται προς τις ΗΠΑ. Ενώ δεν διευκρινίστηκε από πού ακριβώς προέρχεται η απειλή, στελέχη του Πενταγώνου είχαν αναφερθεί προ μηνών στην απειλή που αποτελούν τα ρωσικά υποβρύχια. Τα υποβρύχια αυτά, που πηγαινοέρχονται στον Ατλαντικό, διαθέτουν συχνά πυραύλους Κρουζ, πιθανώς με πυρηνικές κεφαλές.
Ατονεί ο έλεγχος των εξοπλισμών
Η κλιμάκωση της έντασης έρχεται σε μια στιγμή που έχουν ατονήσει οι μεταψυχροπολεμικές προσπάθειες για τον έλεγχο των εξοπλισμών. Ο αριθμός των στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών που αναπτύσσουν οι ΗΠΑ και η Ρωσία αυξήθηκε πέρυσι και οι δύο χώρες δαπανούν δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τον εκσυγχρονισμό των οπλοστασίων τους.
Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της παραπαίουσας οικονομίας ο Βλαντίμιρ Πούτιν δίνει όλο και μεγαλύτερη έμφαση στα πυρηνικά όπλα ως εγγύηση και σύμβολα της ρωσικής επιρροής. Ωστόσο, πέρα από τη ρητορική, η νέα εκδοχή του ρωσικού στρατιωτικού δόγματος που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 25 Δεκεμβρίου αφήνει την πολιτική για τα πυρηνικά όπλα απαράλλαχτη σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια: θα χρησιμοποιηθούν μόνο σε περίπτωση που η Ρωσία δεχθεί επίθεση με όπλα μαζικής καταστροφής ή επίθεση με συμβατικά όπλα η οποία θα έχει τέτοια σφοδρότητα που θα «θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του κράτους». Δεν γίνεται καμία αναφορά στην προληπτική χρήση πυρηνικών, όπως είχαν προτείνει ορισμένοι στρατιωτικοί.
Η Δύση ανησυχεί επίσης επειδή η Ρωσία προωθεί στο εξωτερικό τον πύραυλο Κρουζ Club-K, ο οποίος μπορεί να καμουφλαριστεί πλήρως μαζί με τον εκτοξευτήρα του μέσα σε ένα κοντέινερ ως τη στιγμή της πυροδότησης.
Αλλά αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Ουάσιγκτον είναι ότι η Ρωσία προχώρησε σε δοκιμή πυραύλου Κρουζ μεσαίου βεληνεκούς το οποίο, σύμφωνα με την κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, αποτελεί σαφή παραβίαση της Συνθήκης για τα Πυρηνικά Ενδιάμεσου Βεληνεκούς (INF) του 1987, η οποία έβαλε ένα τέλος στον επικίνδυνο ανταγωνισμό μεταξύ αμερικανικών και ρωσικών πυραύλων Κρουζ στην Ευρώπη.
Τυχόν επιστροφή των πυραύλων Κρουζ στην Ευρώπη θα αποδειχθεί πολιτικά διχαστική στις ΗΠΑ, αλλά η Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία του Κογκρέσου πιέζει για πιο δυναμική απάντηση της Ουάσιγκτον στους ρωσικούς πυραύλους.
Ο ρωσικός στόλος
Ο αμερικανικός στρατός ανησυχεί επίσης λόγω της ανάκαμψης του ρωσικού στόλου. Η Μόσχα κατασκευάζει νέες γενιές των τεράστιων υποβρυχίων που φέρουν βαλλιστικούς πυραύλους, καθώς και των επιθετικών υποβρυχίων που είναι ίσα ή και ανώτερα σε επιδόσεις των αντίστοιχων αμερικανικών. Το ρωσικό ναυτικό, που έφθασε στο ναδίρ το 2002, χρονιά που δεν πραγματοποίησε καμία υποθαλάσσια περιπολία, ανακάμπτει σταθερά και επανεπιβεβαιώνει την παγκόσμια εμβέλειά του. Σποραδικά δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο αναφέρονται σε ρωσικά υποβρύχια που έφθασαν ως την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ και η Ρωσία αφαίρεσαν τους πυραύλους Κρουζ από τα υποβρύχιά τους ύστερα από την υπογραφή το 1991 της Συνθήκης για τη Μείωση των Στρατηγικών Οπλων (Start) η οποία εξέπνευσε το 2009. Τη διαδέχθηκε η New Start το 2010, η οποία όμως δεν περιέχει κανέναν τέτοιον περιορισμό ούτε προβλέπει τη συνεχή ανταλλαγή πληροφοριών για τον αριθμό των πυραύλων Κρουζ μεταξύ των δύο χωρών.
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα «Guardian», η ένταση κλιμακώθηκε λόγω του ότι οι ΗΠΑ απειλούν τη Ρωσία με αντίποινα επειδή αναπτύσσει έναν νέο πύραυλο Κρουζ. Η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι η Μόσχα παραβιάζει μία από τις σημαντικότερες συνθήκες για τον έλεγχο των εξοπλισμών και εγείρει το ενδεχόμενο επιστροφής των αμερικανικών πυραύλων Κρουζ στην Ευρώπη ύστερα από απουσία 23 ετών.
Χαρακτηριστικό της έντασης είναι ότι την επομένη των Χριστουγέννων η Ουάσιγκτον εγκαινίασε το πρώτο από τα δύο πειραματικά αερόστατα που θα πετούν πάνω από την αμερικανική πρωτεύουσα. Το σύστημα, που ονομάζεται JLENS, εντοπίζει πυραύλους Κρουζ που κατευθύνονται προς τις ΗΠΑ. Ενώ δεν διευκρινίστηκε από πού ακριβώς προέρχεται η απειλή, στελέχη του Πενταγώνου είχαν αναφερθεί προ μηνών στην απειλή που αποτελούν τα ρωσικά υποβρύχια. Τα υποβρύχια αυτά, που πηγαινοέρχονται στον Ατλαντικό, διαθέτουν συχνά πυραύλους Κρουζ, πιθανώς με πυρηνικές κεφαλές.
Ατονεί ο έλεγχος των εξοπλισμών
Η κλιμάκωση της έντασης έρχεται σε μια στιγμή που έχουν ατονήσει οι μεταψυχροπολεμικές προσπάθειες για τον έλεγχο των εξοπλισμών. Ο αριθμός των στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών που αναπτύσσουν οι ΗΠΑ και η Ρωσία αυξήθηκε πέρυσι και οι δύο χώρες δαπανούν δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τον εκσυγχρονισμό των οπλοστασίων τους.
Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της παραπαίουσας οικονομίας ο Βλαντίμιρ Πούτιν δίνει όλο και μεγαλύτερη έμφαση στα πυρηνικά όπλα ως εγγύηση και σύμβολα της ρωσικής επιρροής. Ωστόσο, πέρα από τη ρητορική, η νέα εκδοχή του ρωσικού στρατιωτικού δόγματος που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 25 Δεκεμβρίου αφήνει την πολιτική για τα πυρηνικά όπλα απαράλλαχτη σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια: θα χρησιμοποιηθούν μόνο σε περίπτωση που η Ρωσία δεχθεί επίθεση με όπλα μαζικής καταστροφής ή επίθεση με συμβατικά όπλα η οποία θα έχει τέτοια σφοδρότητα που θα «θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του κράτους». Δεν γίνεται καμία αναφορά στην προληπτική χρήση πυρηνικών, όπως είχαν προτείνει ορισμένοι στρατιωτικοί.
Η Δύση ανησυχεί επίσης επειδή η Ρωσία προωθεί στο εξωτερικό τον πύραυλο Κρουζ Club-K, ο οποίος μπορεί να καμουφλαριστεί πλήρως μαζί με τον εκτοξευτήρα του μέσα σε ένα κοντέινερ ως τη στιγμή της πυροδότησης.
Αλλά αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Ουάσιγκτον είναι ότι η Ρωσία προχώρησε σε δοκιμή πυραύλου Κρουζ μεσαίου βεληνεκούς το οποίο, σύμφωνα με την κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, αποτελεί σαφή παραβίαση της Συνθήκης για τα Πυρηνικά Ενδιάμεσου Βεληνεκούς (INF) του 1987, η οποία έβαλε ένα τέλος στον επικίνδυνο ανταγωνισμό μεταξύ αμερικανικών και ρωσικών πυραύλων Κρουζ στην Ευρώπη.
Τυχόν επιστροφή των πυραύλων Κρουζ στην Ευρώπη θα αποδειχθεί πολιτικά διχαστική στις ΗΠΑ, αλλά η Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία του Κογκρέσου πιέζει για πιο δυναμική απάντηση της Ουάσιγκτον στους ρωσικούς πυραύλους.
Ο ρωσικός στόλος
Ο αμερικανικός στρατός ανησυχεί επίσης λόγω της ανάκαμψης του ρωσικού στόλου. Η Μόσχα κατασκευάζει νέες γενιές των τεράστιων υποβρυχίων που φέρουν βαλλιστικούς πυραύλους, καθώς και των επιθετικών υποβρυχίων που είναι ίσα ή και ανώτερα σε επιδόσεις των αντίστοιχων αμερικανικών. Το ρωσικό ναυτικό, που έφθασε στο ναδίρ το 2002, χρονιά που δεν πραγματοποίησε καμία υποθαλάσσια περιπολία, ανακάμπτει σταθερά και επανεπιβεβαιώνει την παγκόσμια εμβέλειά του. Σποραδικά δημοσιεύματα στον αμερικανικό Τύπο αναφέρονται σε ρωσικά υποβρύχια που έφθασαν ως την Ανατολική Ακτή των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ και η Ρωσία αφαίρεσαν τους πυραύλους Κρουζ από τα υποβρύχιά τους ύστερα από την υπογραφή το 1991 της Συνθήκης για τη Μείωση των Στρατηγικών Οπλων (Start) η οποία εξέπνευσε το 2009. Τη διαδέχθηκε η New Start το 2010, η οποία όμως δεν περιέχει κανέναν τέτοιον περιορισμό ούτε προβλέπει τη συνεχή ανταλλαγή πληροφοριών για τον αριθμό των πυραύλων Κρουζ μεταξύ των δύο χωρών.
