Γράφει ο Μελέτης Μελετόπουλος
ΑΚΟΥΜΕ ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ κυβερνητικά
φερέφωνα να επαναλαμβάνουν μηχανικά ότι «οι Ευρωεκλογές δεν είναι
εθνικές εκλογές» και ότι «δεν εκλέγουμε κυβέρνηση αλλά
ευρωβουλευτές».
Τυπικά ισχύει, αλλά τι θα γίνει αν η κάλπη καταδείξει
σημαντική απαξίωση της κυβερνητικής πολιτικής; Η δυσαρμονία μεταξύ του
εκλογικού σώματος και της σύνθεσης της Βουλής είναι σοβαρό πρόβλημα για
την ομαλή λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Το Σύνταγμα του 1975 προέβλεπε, μάλιστα,
δυνατότητα διάλυσης της Βουλής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, σε
περίπτωση «προφανούς δυσαρμονίας» της σύνθεσης του κοινοβουλίου με το
«λαϊκόν αίσθημα». Το σημερινό Σύνταγμα δεν προβλέπει τέτοια αρμοδιότητα
του Προέδρου, αλλά ποιός θα κρατήσει όρθια την κυβέρνηση
Σαμαρά-Βενιζέλου αν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών την καταρρακώσει;
Σε ποιά περίπτωση θα υπάρξει «προφανής δυσαρμονία»; Με ποιά κριτήρια
πρέπει να κρίνουμε και με ποιά μέτρα να συγκρίνουμε το αποτέλεσμα της
κάλπης του Μαϊου, γιά να εξαγάγουμε έγκυρα πολιτικά συμπεράσματα; Με
αυτά των προηγουμένων ευρωεκλογών του 2009; Με αυτά των εθνικών εκλογών
του Μαίου 2012; Με αυτά των εθνικών εκλογών του Ιουνίου 2012; Ας
επιχειρήσουμε να εξετάσουμε και τα τρία ενδεχόμενα. Θα περιοριστούμε στη
συγκριτική παράθεση των ποσοστών που έλαβαν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο
ΣΥΡΙΖΑ, διότι αυτών η δυναμική θα προσδιορίσει την αλλαγή συσχετισμών
που θα προκύψει από τις επικείμενες ευρωεκλογές.
Ευρωεκλογές 2009. Αποτελέσματα: πρώτο το
ΠΑΣΟΚ με 36,65%, δεύτερη η ΝΔ με 32, 30 %, ενώ ο Συνασπισμός έλαβε 4,7
%. Ο δικομματισμός καλά κρατεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμα ένα μικρό κόμμα
της αριστεράς.
Εθνικές εκλογές Μαϊου 2012. Πρώτη η ΝΔ
με 18,85%. Αξιωματική Αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ με 16,78%. Τρίτο κόμμα το
ΠΑΣΟΚ με 13,78 %. Ο δικομματισμός έχει καταρρεύσει λόγω της χρεωκοπίας
και του μνημονίου. Η ΝΔ έχασε το ήμισυ των ψηφοφόρων της και κατέστη
μεσαίο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ διολισθαίνει στο περιθώριο και ο ΣΥΡΙΖΑ
εκτινάχθηκε λόγω της κρίσης, ως ψηφοδόχος της διαμαρτυρίας.
Εθνικές εκλογές Ιουνίου 2012. Στις
επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου πρώτο κόμμα ήρθε η Νέα Δημοκρατία με
ποσοστό 29,7%, δεύτερο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό 26,9%, τρίτο κόμμα το
ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 12,3%. Η άνοδος της ΝΔ οφείλεται σε συσπείρωση δεξιών
αλλά και φιλομνημονιακών πασόκων διά τον φόβον του ΣΥΡΙΖΑ, η άνοδος του
ΣΥΡΙΖΑ στην απορρόφηση αντινημονιακών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ που προσχωρούν
μαζικά στο δεύτερο πόλο του υπό διαμόρφωσιν νέου (μικρότερης κλίμακας)
δικομματισμού, το ΠΑΣΟΚ συγκρατεί έναν μικρό πυρήνα από το παλαιό
δυναμικό του.
Είναι σωστό να χρησιμοποιήσουμε ως μέτρο
συγκρίσεως τις ευρωεκλογές του 2009; Το 2009 τα δύο τότε μεγάλα κόμματα
έλαβαν ομού το 69% των ψήφων, ενώ στις επερχόμενες εκλογές ζήτημα αν θα
λάβουν το μισό και τα δύο μαζί. Η σύγκριση, όμως, των φετινών
αποτελεσμάτων με αυτά των ευρωεκλογών του 2009 αποτελεί μεθοδολογικό
σφάλμα, διότι το 2009 υπήρχε μία κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα
που δεν υπάρχει πλέον.
Η σύγκριση με τα αποτελέσματα των δύο
εθνικών εκλογών του 2012 είναι πιο δόκιμη, ακόμη και αν τώρα πρόκειται
γιά ευρωεκλογές, γιατί είναι προφανές ότι οι πολίτες θα ψηφίσουν με
κριτήρια εθνικών εκλογών. Όσοι ψηφίσουν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ θα το πράξουν όχι
γιατί θέλουν να στείλουν στην Ευρωβουλή τους εκλεκτούς του Α. Σαμαρά ή
του Ευ. Βενιζέλου, αλλά γιά να μην πέσει η κυβέρνηση. Αντιστρόφως, όσοι
ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ (ή άλλο κόμμα), θα το κάνουν γιατί θέλουν να πέσει η
κυβέρνηση και να αντικατασταθεί από άλλη.
Σε σύγκριση λοιπόν με τις εκλογές του
Μαϊου 2012, πρώτα, γιά να μπορεί να ισχυρισθεί την επομένη των
ευρωεκλογών η κυβέρνηση ότι διατήρησε τις δυνάμεις της έστω με κάποιες
απώλειες, πρέπει το σύνολο των ποσοστών ΝΔ και ΠΑΣΟΚ να κινηθεί κοντά
στο αντίστοιχο άθροισμα των δύο κομμάτων το 2012, δηλαδή στο 32-33%. Σε
σύγκριση με τις εκλογές του Ιουνίου 2012, η συγκυβέρνηση πρέπει να
συγκεντρώσει 42-43%. Η πιό επιεικής προσέγγιση θα επέτρεπε στην
συγκυβέρνηση να επιβιώσει εάν διατηρούσε τα ποσοστά της έστω στα επίπεδα
του Μαίου 2012. Δηλαδή αν μαζί ΝΔ-ΠΑΣΟΚ συγκεντρώσουν γύρω στο 30%.
Η αποτίμηση του αποτελέσματος, όμως, θα
πρέπει να γίνει και σε συνάρτηση με το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν αρκεί
ΝΔ-ΠΑΣΟΚ να πέσουν αθροιστικά κάτω του 30%, πρέπει και ο ΣΥΡΙΖΑ να
αποκτήσει δυναμική εξουσίας. Σε ένα τοπίο κατακερματισμού, με την ΝΔ και
το ΠΑΣΟΚ μαζί π.χ. στο 20-25%, και τον ΣΥΡΙΖΑ π.χ. στο 20 %, δεν
προκύπτει ριζική μεταβολή συσχετισμών. Αν, αντιθέτως, η αξιωματική
αντιπολίτευση επιτύχει υψηλή συσπείρωση και αποκτήσει δυναμική τις
επόμενες 15 ημέρες, ώστε αναδειχθεί από τις ευρωκάλπες πρώτο κόμμα, και
ταυτόχρονα το ποσοστό της είναι σημαντικά υψηλότερο από το άθροισμα των
δύο κομμάτων της συγκυβέρνησης, τότε η παραμονή της κυβέρνησης Σαμαρά
τίθεται εν αμφιβόλω και οδηγούμαστε σε εθνικές εκλογές τον Ιούλιο με
υπηρεσιακή κυβέρνηση.
